Қазақтың бас ақыны – Абай Құнанбаевтың 180 жылдық мерейтойы ел бойынша кең көлемде аталып өтті. Хәкімнің туған өңіріндегі руханият тойының дүбірі барша қазақ даласына жетіп, әр өңірде танымдық-әдеби шаралар ұйымдастырылды. Қызылжарлықтар да бірнеше күн бойы рухани кештердің куәсі болып, Абай бұлағынан сусындады.
Ойшылдың туған күнінде еліміздің әр өңірінде ақын ескерткіштеріне гүл шоғын қою рәсімі өтті. 10 тамыз күні таңертең Қызылжар жұртшылығы қала орталығындағы Абай мен Пушкин ескерткішінің маңына жиналды. Онда облыс әкімі Ғауез Нұрмұхамбетов бастаған қауым ескерткішке гүл шоқтарын қойып, дала данышпанының рухына тағзым етті.
– Сіздерді ұлы ақын, кемеңгер ойшыл, халқымыздың рухани шамшырағы – Абай Құнанбайұлының 180 жылдық мерейтойымен шын жүректен құттықтаймын. Абай – қазақ ұлтының ар-ожданы, сөз өнерінің шыңы, адамгершілік пен парасаттылықтың символы. Әрбір өлеңі мен қарасөзі – ұлтты ұйыстыратын, адамзатты биік мақсаттарға жетелейтін рухани қазына, – деді Ғауез Торсанұлы.
Бұл күні қала жастары орталық саябақта бас қосып, көгалда ақынның өлеңдерін оқып, мәдени шара өткізді. Бұдан бөлек, ауыл-аудандарда да рухани басқосулар өтіп, ойшылдың өлеңдері мен қарасөздері дәріптелді. Мерейтойға орай ұйымдастырылған эстафета жалғасын тауып, өнер ұжымдары мен мәдениет саласының өкілдері жыр оқып, жұртшылықты кітапқа жақын болуға шақырды.
Қызылжарлықтар мерейтойдың абыроймен өтуіне зор үлес қосты. Елордадағы Ұлттық кітапханада Абайдың 180 жылдығына орай белгілі ғалым, абайтанушы Зарқын Тайшыбайдың «Абайтанудың кейбір мәселелері» кітабының таныстырылымы өтті. Онда жиналған ақын-жазушылар мен ғалымдар кітаптың қазақ ғылымы үшін құнды еңбек екеніне тоқталды. Ал ақынның туған жері Абай облысына аттанған жергілікті өнерпаздар сондағы мәдени шараларға қатысып, көпшілікке өз өнерлерін паш етті.
Абай күні қарсаңында Ғабит Мүсірепов атындағы облыстық балалар мен жасөспірімдер кітапханасында «Ұлы даланың ұлы Абайы» атты шара ұйымдастырылды. Рухани жүздесуге мемлекеттік қызметкерлер мен қаладағы жастар ұйымдарының еріктілері қатысты. Кәсіпкер Жомарт Омаров жиналғандарға бас ақынның баға жетпес мұрасы мен оның бүгінгі қазақ қоғамы үшін маңыздылығы туралы айтып берді.
– Абайға ең алдымен жастар жақын болуы керек. Хәкімді әсіре мақтап, тоқтаусыз тамсанудың қажеті жоқ. Біз ақын шығармашылығын күрделендірген сайын, қарапайым оқырманға түсініксіз бола түседі. Абайдан әр адам өз пайым-парасатының деңгейінде мол дүние ала алады, – дейді Жомарт Омаров.
Ал қалалық жастар ресурстық орталығының белсенділері облыс орталығындағы Абай мен Мұхтар Әуезов көшелерінің қиылысында орналасқан ақын муралының маңындағы скверде экологиялық акция өткізді. Осылайша жастар Абай рухына құрмет көрсетіп, сквер аумағын тазалады.
И.Шухов атындағы қалалық кітапханада түрлі мекеме қызметкерлерінің қатысуымен Абай оқулары өтті. Онда қатысушылар ақын өлеңдерін оқып, қызықты мәліметтерге қанығып, білім жарыстырды. Аталған кітапханадағы ақын кітап тарының саны 100-ден асады екен.
Мерейтойға орай ақынның атын иеленген мектепте облыстық конференция ұйымдастырылды. Шараға зерттеушілер, білім беру саласының ардагерлері мен өңір мұғалімдері қатысты. Жиналғандар Абай мұрасын жастар арасында кеңінен насихаттау, мектепте оқыту мәселелерін сөз етті. Мамандар өз тәжірибелерімен бөлісіп, ақын мұрасының маңызына тоқталды.
– Абай мұрасын бүгінгі жастардың рухани темірқазығы деп білемін. Қазіргі таңда рухани жұтаңдық пен құндылықтар дағдарысы жастар өміріндегі күрделі мәселеге айналып отыр. Абай мұрасына үңілу олардың ішкі дүниесін байытып, өмірлік таңдауына жол ашудың маңызды тетігі. ХХІ ғасыр – жаһандану мен цифрландыру үстемдік құрып, дәстүрлі құндылықтарға сын айтылған заман. Ал Абай шығармашылығы осындай сәтте ұлт болашағына деген көзқарасымызды бағамдауға мүмкіндік береді, – дейді ақын, М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қа зақстан университетінің оқытушысы Күләйхан Рахмет.
Жиында облыстық тілдерді оқыту орталығы басшысының орынбасары Орал Жанатов, «Баларман» балабақшасының басшысы Балдырған Ілиясов, өңірдегі Абай атын иеленген мектептердің мамандары баяндама жасады. Конференция жас өнерпаздардың концертіне ұласты. Дарынды ұл-қыздар күй тартып, Абай әнін шырқады.
– Ұлттық болмысты, салт пен дәстүрді сөзіне арқау еткен Абай өз халқын өзгелермен тең көргісі келді. Ол өз заманындағы жалқаулық, надандық, күншілдік, бақастық сияқты кемшіліктерді сынады. Сол арқылы елді түзеуге тырысты. Өкінішке қарай, бұл кемшіліктерден әлі де толық арылып болған жоқпыз. Біз бала тәрбиесінде де осы жайды ескеруіміз керек. Ата-аналар да, мұғалімдер де ақын ұстанымдарын басшылыққа алуы тиіс, – дейді «Сенімен болашақ» бірлестігі облыстық филиалының басшысы Жанат Мұхамеджанов.
Алаш ардақтысы Халел Досмұхамедұлы хәкім туралы «Біз мәдениетті жұрт болсақ, Абайдың бір бет өлеңіне мың бет жору (комментарий) жазған болар едік» дейді. Расында да Абай заманынан бері талай ғалым оның тереңіне үңіліп, сырын ұғуға тырысты. Сонда да заманынан оза туған дала данышпаны ұлтына бағыт беріп, уақыт көшінің басында келеді. Ұлтының рухани бағдаршамына айналған тұлғаны қоғам әлі де ұғына түсіп, өсиетінен сабақ алуы тиіс.
С.Мұқанов атындағы облыстық ғылыми-әмбебап кітапханада Абай Құнанбайұлының 180 жылдығына арналған «Ұлы халықтың ұлы Абайы» атты әдеби-музыкалық кеш өтті. Шара барысында ұлы ақынның шығармашылығы әр қырынан талданып, Абай мұрасының бүгінгі ұрпаққа берер тағылымы ашылды. Шараны жүргізген жазушы, журналист Жақсыбай Самрат ақынның ұлт тарихындағы орнына тоқталды. Кештің шымылдығын «Ай үні» ансамблі ашып, әуезді әуенімен көрерменді қуантты. Шара аясында «Ұлы халықтың ұлы Абайы» атты тақырыптық кітап көрмесі ұйымдастырылып, ақын шығармалары мен зерттеу еңбектері көпшілік назарына ұсынылды. Шарада ақын Самрат Құскенов арнау оқып, айтыскер Жұмабек Рахимов ән айтты. Ұлттық ұлан академиясының курсанттары да өнерлерін ортаға салды. М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің оқытушысы, Тілдерді дамыту орталығының маманы Ольга Петрова Абай тілінің ерекшеліктері жайлы баяндама жасады. Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университетінің оқытушысы Зарина Канафина Абай жайлы беймәлім деректермен бөлісіп, ақынның өлеңін грек тілінде оқып берді. Жас оқырмандар да шарадан шет қалмай жыр мен күйден шашу шашты.
Диас АЯҒАН, «Soltüstık Qazaqstan».