Тәуелсіздік жылдарында кең тыныс алып, өндірісін өрге бастырған және тұрғындарының әлеуметтік-тұрмыстық жағдайын жақсарта түскен іргелі ауыл шаруашылығы құрылымдарының бірі Ғ. Мүсірепов атындағы аудандағы “Целинное – 2004” ЖШС-і болып табылады. Атауының өзі-ақ айтып тұрғандай, қазақтың сар даласына түрен түсіп, тың көтерген кезде қазығы қағылған бұл шаруашылық содан бері өткен 60 жылдың ішінде елдегі ұлы өзгерістерді басынан өткергенмен, іргесі сөгілмей, жарқын болашаққа қарышты қадам жасауда. Серіктестікті қай жағынан алып қарасаң да, тасы өрге домалап тұр. Озат шаруашылықтың өрелі істері жайында серіктестік басшысы Серік Ыбыраевпен әңгімелесуіміздің сәті түсті.
– Серік Кенжетайұлы, сөзімізді алдымен өңір үшін өте ауыр жағдайда өткен биылғы орақ жайынан бастасақ деймін. Ауданда ғана емес, облыстағы астығын қар астында қалдырмай жинап алған шаруашылықтардың бірі – сіздердікі. Сол тындырымды істеріңіз туралы айтып берсеңіз.
– Иә, биылғы жылдың орағы өте ауыр болды. Бірақ біздің диқандарымыз табандылық танытып, дәнді дақылдарды уақытында жинап алды. Гектар басы орта есеппен 15 центнерден өнім алдық. Шаруашылығымыздағы барлық егістік жер көлемі 25327 гектар болса, оның 19519 гектарына – дәнді дақылдар, 5214 гектарына – майлы дақылдар және 1928 гектарына екпе шөптер өсірдік. Бізде жақсы дайындықтан өткен, еңбекқор және өз істеріне жауапты мамандар жетерлік. Қауырт науқан жұмыстары кезінде бас агроном С. Грицай мен бас инженер В. Бузуртанов және трактор-егіс бригадаларының басшылары И. Скляр, Д. Әлкин, А. Максин және С. Қазенов диқандарымызды еселі еңбекке жұмылдыра білді. Ал машина-трактор шеберханасының меңгерушісі А. Бессораб пен жас инженер Н. Жебин қауырт науқанда барлық техниканың тоқтаусыз жұмысын қамтамасыз етті.
Жалпы орақтың табысты аяқталуы – жоғары деңгейдегі техникалық жарақтануымыздың арқасы. Ұсақ топырақ өңдеу құралдарын айтпағанның өзінде серіктестікте осызаманғы “НЮ Холланд”, “Челенжер” және “Вектор” маркалы 23 комбайн, өздігінен жүретін екі “Макдональдс” жаткасы, үш дәрі шашқыш, алты егіс кешені және “Челенжер” тракторы бар. Оның үстіне биылғы жылы машина-трактор паркі 70 миллион 260 мың теңгенің жаңа техникаларымен толықты. Десе де, біздің негізгі алтын қорымыз қарапайым еңбек адамдары, механизаторларымыз екені сөзсіз. Егіншілікте және жемшөп дайындауда барлық төрт егіс бригадасының диқандары жанын сала еңбек етті. Әсіресе, Виктор Деревяшкин, Валерий Деревяшкин, Олег Белоус, Александр Голосов, Александр Козлов, Виталий Шамсутдинов, Алексей Сумской және Равиль Сұлтанов сияқты механизаторларымыз ерекше көзге түсті.
– Өндірістік буындары түгелдей сақталған сіздің шаруашылықтың бүгінгі басты мақтанышы – сабан отынымен жылытылатын орталық жылу жүйесінің жұмысымен өткен жылы танысқанбыз. Оның қазіргі жағдайы қалай?
– Биылғы жылы биологиялық отынмен жағылатын үшінші қазандықты іске қостық. Бұрынғы желілерден басқа тағы 2 шақырым жылу желісін жүргіздік. Орталықтандырылған жылумен шаруашылықтың барлық сегіз өндірістік учаскесі және 58 тұрғын үй жылытылады. Ол ауылдағы тұрғын үй секторының 25 пайызын қамтиды. Жаңадан қосылған қазандық желідегі жылуды бұрынғы 60-70 градустан 90 градусқа дейін көтеруге мүмкіндік берді.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың жыл сайынғы Жолдауларында ауыл тұрғындарының тұрмыс жағдайын жақсартуға айрықша назар аударылады. Біз соны іс жүзінде жүзеге асыруды қолға алғанымызды мақтаныш етеміз. Тәуелсіз Қазақстанымызда ауыл тұрғындары тұрмыс игілігін көруі керек, біз соған ұмтылып отырмыз. Әзірге ауылды толық орталықтан жылытуға қолымыз жете қойған жоқ. Жылу желісімен қамтылмаған қалған тұрғын үйлерді қажетті отынмен қамтамасыз ету үшін тасымал шығынын серіктестіктің өзіне алып, 1000 тонна көмір жеткізіп бердік.
Жылу қазандықтары цехында үш ауысымда 9 от жағушы және сабан орамаларын жеткізіп тұратын үш механизатор жұмыс істейді. Қысқа жетерлік 10 мыңға жуық сабан орамалары дайындалды. Тұрғындар жылыту алаңының әрбір шаршы метріне айына 81 теңгеден төлейді, ол стандартты әр үйге орта есеппен 5 мың теңгеден келеді. Орталық жылу желісіне қолы жеткен тұрғындар оған өте разы.
– Сол сияқты сіздерде су мәселесінің де өзгелерге үлгі боларлықтай шешімін тапқанын білеміз. Бұл жайында не айтасыз?
– Өзім шаруашылық басшылығына келгелі ауыл ауызсудан тапшылық көрген емес. Таза ауызсуы да, бау-бақшаға қажетті су да бар. Қысымды су мұнарасы мен резервуары жұмыс істейді. Жерасты су көзі ұңғымасынан алынатын оның сапасы атақты “Тассай” суынан кем емес. Биылғы тыңның мерекелі жылында шаруашылық басшылығы ауызсуын өндірістік нысандарға және тұрғын үйлердің басым бөлігіне жеткізу үшін қыруар қайта құру жұмыстарын жүргізіп, оған 13 миллион 410 мың теңге қаржы жұмсады. Ауыл тұрғындарының көбінің үйіне су жетіп тұр, өзгелерінің қажеті үшін көшелердегі 15 су колонкасы қалдырылды. Уақыт жете келе олар да суды үйлерінде алатын болады.
Сондай-ақ, әрбір үйдің ауласына дейін су құбырларын тарттық. Оған қажетті суды Есіл өзенінен екі станция көтереді. Өткен жылы 32 метр тереңдіктен тағы бір ұңғыма құбыр қазылып, техникалық су қажеттігін өтеуге жаратылды. Осындай ауылдағы әлеуметтік нысандардың жұмысын тоқтатпау үшін шаруашылықтың өзінде дизель электр станциясы бар. Ол қажеттілік жағдайында ғана іске қосылады.
– Ауылдың іргесі сөгілмей, біршама бүтін отыруының себебі тұрғындарға жұмыстың табылуы болар. Жұмысшыларыңыздың табысы жақсы ма?
– Кеңшар кезінде 300-дей отбасы түтін түтеткен ауылымызда аумалы-төкпелі кезеңдерден өткеніне қарамастан, қазірде 280-нің үстінде шаңырақ бар. Өзге кәсіптегілер мен зейнеткерлерді айтпағанның өзінде, серіктестікте 212 адамның жұмысқа тартылғаны табыссыз отбасылардың жоқтығын көрсетеді. Биылғы жылы кәсіпорын еңбеккерлерінің орташа айлық еңбекақысы 80 мың теңгеден айналды. Еңбекке жарамды ауыл тұрғындарын толық жұмыспен қамтып отырған біздің кәсіпорын үшін бұл нашар көрсеткіш емес. Ал төменгі жалақылы қосалқы жұмыстарда жүргендерді қоспай, тікелей өндірістегі еңбеккерлеріміздің табысын айтар болсақ, орта есеппен 110-120 мың теңгеден айналады. Сондай-ақ, науқандық дала жұмыстары кезінде айына 600-700 мың теңгеден табыс табатын диқандарымыз да бар.
Сөз реті келгенде айта кетейін, ауыл тұрғындарын толық жұмыспен қамтуға біздегі барлық өндірістік буындардың сақталып қалғанының септігі тиюде. Атап айтқанда, осызаманғы талапқа сай жаңғыртылған қырман шаруашылығы, машина-трактор шеберханасы, машина ауласы, құрылыс учаскесі және жылы техника гараждары бар.
– Шаруашылығыңызда әлеуметтік серіктестік бойынша көп жұмыс атқарылып жатқанын білеміз. Енді соларға да тоқталып өтсеңіз?
– Ауылдағы әлеуметтік нысандардың барлығына орталықтан жылу береміз. Орта мектепке, оның дайындық сыныбына, “Қарлығаш” шағын орталығына және дәрігерлік амбулаторияға серіктестік әріптестік қамқорлық жасайды. Олардың азық-түлікпен, материалдық құрал-жабдықтармен жабдықталуына көмектеседі. Біздегі игілікті іс-шаралардың барлығы ауыл тұрғындарына лайықты тұрмыстық жағдай жасауға бағытталған. Шаруашылықтың өз наубайханасы жұмыс істейді, онда пісірілген 800 грамдық бөлке нан 35 теңгеден сатылады. Серіктестіктің орталық асханасында жұмысшылар ғана емес, мектеп оқушылары да тамақтандырылады, ол 1-4-сынып оқушыларына тегін, ал жоғары сынып оқушыларына ыстық тамақ 120 теңгеден беріледі. Аптасына екі күн жұмыс істейтін монша бағасы да арзан, 60 теңге тұрады. Мектеп оқушылары мен ауыл жастарының бос уақыттарын тиімді өткізу үшін шаруашылық хоккей кортын салып берді, оларға кәсіби спорттық киім-кешек әперді. Биыл мектепте алғашқы тың игерушілерге арналған мұражай ұйымдастыруға көмектестік, ол бүгінде жастарды аға ұрпақтың үлгісінде еңбекке баулу орталығына айналды. Серіктестік Қарттар күніне арналған “Ақылды адам” мерекесін өкізуге 548,4 мың теңге қаржы бөлді.
– Әңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Тоқтар ЗІКІРИН,
“Солтүстік Қазақстан”.