“Помогите, ей плохо!”, “Дайте стульчик!” деп жан-жақтан ұлардай шулаған дауысқа елең ете қалдық.
Петропавлдағы “Океан” сауда үйінің алдындағы шағын базардың маңы. Бірін-бірі жеп қоярдай жанталасқан саудагерлер, әрлі-берлі сапырылысқан сатып алушылар. Сынаптай сырғыған күнделікті күйбең тіршіліктің қарекетімен жүрген қоңыр күздің демалыс күндерінің бірі болатын. “Не болып қалды екен деп?” – деп жиенім Ақбөпе екеуіміз де алдымызда опыр-топыр жиналып қалған адамдардың арасына ентелеп, ендік те кеттік. Байқасақ, жасы ұлғайған әйел жерде сұлап жатыр екен. Сатушы орыс әйелдерінің бірі астындағы орындығын қойып, енді бірі қарт әжейді демеп, көтермек болып жатты. Тағы біреуі аузына су тамызбақшы болып, құтысын ала жүгірді. Үстінде қоңыр пальтосы, басында гүлді орамалы бар қараторы кейіптегі әжей, бір қарасаң, кәріс ұлтының қариясына ұқсайды екен. Тосын жайға абдыраған адамдардың аяғының астында домалаған таяғын әперіп жатып, қолындағы құйма сақинасына көзім түсті.
– Қазақ екен! – дедім жиеніме қарап.
– Иә, біздің апамызға ұқсайды. Қазақша сөйлесші! – деп жиенім жеңімнен тартқылай бастады.
Анамның дүниеден өткеніне үш жылдың жүзі болса да, мейірім төгілген жүзі көз алдымнан кетер емес. Шіркін-ай, ананың орны бөлек қой… Сарғайған сағынышқа толған көңілім босап қоя берді.
– Апа, “Жедел жәрдем” шақырайын ба? – дедім әжейдің солғын тартқан бетіне жақынырақ үңіліп. Аздап есін жиған қарт ана: “Жоқ! Целлофан қапшық берші!” – деп өтінді. Оның әлсіреген денесін сүйеп тұрған қалпымда жақын тұрған сатушылардың бірінен қапшық сұрап алып, әлсін-әлсін лоқси бастаған әжейдің қолына ұстаттым. Арада аз уақыт өткен соң әжей аздап есін жиғандай көрінді. “Жедел жәрдем” көлігін шақырайын дегеніме осындай пәленің соңғы кездері жиі қайталанып, маза бермей жүргенін, жанына маза бермеген минуттың лезде өте шығатынын айтып, қарсылық білдірді.
“Тым болмағанда туғандарыңыздың біріне қоңырау шалайын. Үйіңізге қалай жетесіз?” – деген ұсынысымды жылы қабылдап, ұлы Сапарға қоңырау шалуымды өтініп, оның үй телефонының нөмірін айтты. Анасының мүшкіл жағдайын естіп, жанын қоярға жер таппайды-ау деген ішкі арпалыспен Сапардың нөмірін тердім.
– Алло… Алло… Сіз Сапарсыз ба? – дедім.
– Иә, – деді тұтқаның ар жағынан бейтаныс ер адам. Қазақша түсінеді екен деп іштей қуанып қалдым.
– Сәлеметсіз бе?! Сапар, мына жерде сіздің анаңыздың жүрегі қысты ма, әлде қан қысымы көтерілді ме, құлап қалды. Келе аласыз ба? – деп үмітпен айтылған сөзімді аяқтай бергенім сол – “Жоқ!” деген күтпеген жауапты естіп, тас төбемнен біреу мұздай су құйып жібергендей қатқан қалпымда қалшиып тұрып қалдым. Аузыма сөз де түспеді.
– Мұныңыз қалай? Анаңыз ғой… – дей беріп едім, телефон тұтқасын қоя салды.
Абдырап, не істерімді білмеген мен жайсыз жауапқа қынжылып тұрған жиеніме қарадым. Оның да жасаураған жанарында: “Өзге ешкімі жоқ па екен?” – деген сауал тұрғандай еді. Ал үнсіздіктің астарын айтпай-ақ ұғынған әжей:
– Ақыры келмейтін болғаны ғой. Қайтейін енді… – деді күбірлеп. Онсыз да қауқарсыз қарт ананың жан жарасын қазбаламай-ақ қояйық деп есін жиып алғанша үн-түнсіз тұрдық. Арада он минуттай уақыт өткен соң әжей таксиге отырғызып салуымызды өтінді. Жақын маңайда тұрған қазақ жігіттердің біріне барып, мән-жайды түсіндіріп, әжейді шығарып салдық. Бірге барайық деп едік, “Қажеті жоқ, әуре болмаңдар!” – деп безек қақты.
… Көпке дейін бейкүнә баладай кемсеңдеген әжей есімнен кетпей жүрді. Бірде түскі үзілістен кейін жұмысқа жүгіре басып келе жатсам, көз алдыма таныс бейне ұшырай кетті. Үстінде қоңыр пальтосы, басына орамал байлаған сол әжей. Қолында азық-түлікке толы сөмкесі бар. Қуанып кеттім. Тоқтатып сөйлескім-ақ келді. Бірақ үндемедім. Жасаған жақсылығымды міндет тұтқандай көрінермін деп ойладым.
“Әйтеуір, бар екенсің ғой. Ауырып қалмай, аман жүрші!” – деп ішімнен өзіме жақын жандай болып кеткен әжейдің тілеуін тілеп, алысқа ұзап кеткенше жадымда жатталған бейкүнә бейнесіне қарап тұрдым.
Фарида ТҰЯҚОВА.
Петропавл қаласы.