Медицина қызметкерлері – адам өмірін ажалдан арашалап қалу жолында күн-түн демей еңбек ететін жандар. Бірақ соңғы жылдары елімізде дәрігерлерге, медбикелерге қол көтеру, қорлау, қысым көрсету фактілері жиілеп барады. Ақхалатты абзал жандарға жасалған мұндай әрекеттер қоғамда резонанс тудырып, халық арасында қызу талқыға түсуде.
Денсаулық сақтау министрлігі хабарлағандай, 2019 жылдан бастап Қазақстанда дәрігерлерге, фельдшерлерге, медбикелерге және басқа да медицина қызметкерлеріне 170- тен астам шабуыл жасалған.
«Дәрігерлерге жасалған шабуылдарды құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне қарсы көрсетілген қол сұғушылыққа теңестіруді, сондай-ақ смарт бейнежетондарды, ауруханаларда кешенді күзет жүйелерін енгізуді және қабылдау бөлімшелерінде тәулік бойы полиция бекеттерін орналастыруды көздейтін бірқатар заңнамалық түзетулер әзірленуде», – деген болатын Денсаулық сақтау министрі Ақмарал Әлназарова үкімет отырысында.
Биылғы жазда Қостанай облыстық ауруханасында науқасқа күрделі ота жасап шыққан хирургке бейтаныс адамның жұдырық ала жүгіргені әлеуметтік желіде желдей тарады. Зардап шеккен дәрігер – уролог-хирург Антон Кистанов. Ол қабылдау бөлмесіне келген сәтте пациент кезектің ұзақтығына шағымданып, дәрігерді ауыр соққыға жыққан. Салдарынан дәрігер есінен танып қалған. Миы шайқалып, бас сүйегі сынған оны мамандар санитарлық авиациямен Астанаға жеткізіпті. Кейін ол емханадан шығарылып, амбулаторлық ем тағайындалды. Ал ақхалаттыға шабуыл жасаған 34 жастағы тұрғын сот шешімімен екі айға қамауға алынған. Қарағанды облысында екі бірдей медицина қызметкеріне жасалған шабуыл да көпке дейін халықтың аузынан түскен жоқ. Оқиға облыстық балалар ауруханасында орын алған. Полицияның мәліметінше, облыстың 38 жастағы тұрғыны сөзге келіп, қалған дәрігерлерге шабуыл жасап, оларға қол көтерген, дене жарақатын салған. Бұдан бөлек, Алматы, Шымкент қалаларында «Жедел жәрдем» қызметкерлеріне жасалған шабуылдар да жұртшылықтың жағасын ұстатты. Осындай оқиғаларға куә болған қоғам өкілдері биліктен медицина қызметкерлерін қорғау шараларын күшейтуді талап етті.
Бүгінге дейін мұндай фактілер көбіне «ұсақ бұзақылық», «денсаулыққа жеңіл зиян келтіру» баптарымен қаралып, кінәлілер айыппұлмен немесе шартты жазамен шектеліп келген. Бұл өз кезегінде дәрігерлердің құқығын толыққанды қорғауға жеткіліксіз болып отыр.
Осы жағдайға байланысты Мемлекет басшысы Қасым- Жомарт Тоқаев Үкіметке арнайы тапсырма берді. «Бүгін-де медицина қызметкерлерін қорғауға бағытталған жаңа заң жобасы қаралып жатыр. Онда дәрігерге қоқан-лоқы жасағандарға – 2, физикалық күш қолданғандарға – 7, төтенше жағдайда жасалған шабуыл үшін – 10, топ болып күш көрсеткендерге – 15 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылуда», – дейді заңгерНұрбек Естеміс.
Сонымен қатар жаңа заң аясында ауруханалар мен «Жедел жәрдем» бекеттеріне бейнебақылау, дабыл батырмаларын орнату шаралары қолға алынбақ. Қазірдің өзінде барлық өңірде «Жедел жәрдем» көліктерін бейнетіркеуіштермен жабдықтау сияқты қауіпсіздік шаралары енгізілуде. Ішкі істер министрлігінің мәліметінше, ауруханалар мен перинаталдық орталықтардың қабылдау бөлмелерінде тәулік бойы полиция бекеттері қойылған.
«Дәрігер» республикалық қоғамдық бірлестігінің жетекшісі, жоғары санатты терапевт дәрігер, денсаулық сақтау магистрі Әйгерім Сеитова бұқаралық ақпарат құралдарына берген сұхбатында жағдайды ушықтырып отырған бірнеше себепті атады.
«Кез келген мемлекет қорғаныс, денсаулық сақтау және білім беру атты үш тірекке сүйенеді. Осы үшеуінің бірі әлсіресе, қоғамға қауіп төнеді. Соңғы уақытта елімізде дәрігерлерге шабуыл жасау сияқты алаңдатарлық үрдіс байқалуда. Бұған әлеуметтік желілердегі жалған ақпараттар да себеп болуда. Дәл осы әлеуметтік желілер медицинаны жағымсыз кейіпте көрсетіп, теріс қабылдаудың катализаторына айналды. Бүгінде кез келген медициналық жағдай – мейлі ол дәрігерлік қателік болсын, не күрделі дерт болсын, әп-сәтте «дәрігер – қылмыскер», «дәрігер науқасты өлтірді» деген тақырыпқа айналып шыға келеді. Бұл қоғамды бейсаналы түрде дәрігерлерге қарсы қояды», – дейді ол.
Облыстық денсаулық сақтау басқармасының басшысы Сәкен Амрин өңірде мұндай фактілердің тіркелмегенін айтты. Десе де емдеу орталықтарында пациенттердің ақхалаттыларға шүйлігіп, дауыс көтеретін кездеріне куә болып қалатынымыз жалған емес.
«Өңір дәрігерлері жаңа заң жобасының әзірленіп жатқанын дұрыс қабылдады. Әрбір ақхалатты жан өзін қауіпсіз сезінуі үшін оларды ең алдымен заң қорғауы керек. Сонда ғана қоғамның пікірі өзгереді», – дейді облыстық денсаулық сақтау басқармасының баспасөз хатшысы Гүлнар Қалиева.
Жаңа заң жобасы қабылданған жағдайда дәрігерді балағаттау, қорқыту, ұру ауыр қылмыс саналып, осындай әрекетке барғандар қатаң жазаланатын болады.
«Шыны керек, өз басым дәрігерлердің қадірін «COVID- 19» вирусы тараған кезде ұққандай болдым. Сәт сайын учаскелік дәрігеріме хабарласып, қандай ем-дом шараларын жасау қажеттігін сұраймын. Ол кісі де қай дәріні қалай ішу керектігін түсіндіруден жалыққан емес. Ақхалатты абзал жандардың қауіпсіздігі – тек олардың ғана емес, барша қоғамның мәселесі. Өйткені дәрігердің басты міндеті – адам өмірін құтқару. Оларға жасалған шабуыл – ең алдымен қоғамға жасалған қиянат», – дейді Петропавл қаласының тұрғыны Зейнегүл Мұратова.
Түйін: Ақхалаттыларға құрмет көрсету – қоғамдық мәдениеттің көрсеткіші. Жұдырық ала жүгіру емес, алғыс айту дәстүрге айналғанда ғана дәрігер мен халық арасындағы сенім нығая түспек.
Ақерке ДӘУРЕНБЕКҚЫЗЫ,
«Soltüstık Qazaqstan».