Бабаларымыз “Егемен болмай ел болмас” деп жырлаған екен. Бүгінде, Құдайға шүкір, еліміз тәуелсіздікке қол жеткізді. Өшкені жанды, өлгені тірілді. Алайда, еліміздегі демографиялық ахуал әлі де болса көңіл көншітер емес. Әсіресе, солтүстіктің қақпасы саналатын, елдің шетінде, желдің өтінде тұрған біздің өңірде бұл мәселе ушығып тұр. “Ғасырға жуық уақыт десі басым державаның дегенімен жүрген елдің демографиялық ахуалы қайдан оңсын?!” дейсің кейде. Бірақ одан кейін де ширек ғасырдан астам уақыт өтті емес пе?
Қилы заман зардаптары
Тарихқа сәл шегініс жасап, еліміздегі демографиялық ахуалдың қалай өрбігеніне көз жүгіртіп көрелік. 1897 жылы патша өкіметі жүргізген санақта қазақтың саны 4,3 миллион болған екен. Арада жиырма жылға жетпейтін уақытта қазақ халқы бір жарым есе көбейіп, 5,5 миллионнан асып түсіпті. Қазақстанның демография ғылымының негізін салушы марқұм Мақаш Тәтімов айтқандай, сол бетімен қазақ аман болып, табиғи жолмен өсе берсе, тоқсаныншы жылдардың өзінде 20 миллионға жуықтап қалар ма едік?! Алайда, адамның дегені болмайды ғой. Ел басына қара бұлт үйіріліп, қайғылы тағдыр кешкен кезең басталды. 1931-1932 жылдардың нәубетінде халықтың жартысына жуығы аштан қырылды, басқа елге бас сауғалады, бір сөзбен айтқанда, ормандай оталды. Жарты ғасырға жетпейтін уақытта қазақтар екі еседен астамға азайып, 2,3 миллион ғана қалыпты. Одан кейін де елдің аузынан ақ май аққаны шамалы. Ұлы Отан соғысында орыстар мен украиндардан кейінгі боздақтарынан ең көп айырылған халық тағы да қазақ.
Мақаланың толық нұсқасын газетіміздің 2019 жылғы №101 санынан оқи аласыздар.