Ата-бабаларымыздың сан ғасырлар бойы аңсап, армандаған, сол жолда жан беріп, жан алысқан тәуелсіздік – түсіне білген адамға өткен кезеңге есеп беріп, уақытты сараптай білу. Сонау алыста қалған 1991 жылдың 16 желтоқсанында қабылданған қоғамның, адам құқықтары мен бостандықтарының, меншіктің, саяси плюрализмнің және билік бөлінуінің негізгі қағидаларын бейнелейтін құқықтық, саяси және идеологиялық құжат ел тәуелсіздігінің негізін қалады. Осы бір ерекше күні ескінің бәрі артта қалып, республикамыз дамудың жаңа кезеңіне сенімді қадам басты.
Халқымыз ежелден заңға, тәртіпке аса мән бере білген ғой. Бабаларымыздың “Қасым ханның қасқа жолы”, “Есім ханның ескі жолы”, Тәуке ханның “Жеті жарғысы” сияқты өте маңызды ереже-заңдары болғаны баршамызға аян. Әділдік іздеп келген адамға турашыл шешімін айтып, тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйінін тауып, ердің құнын, нардың пұлын екі-ақ ауыз сөзбен таразылаған бишешендер елдің небір содыры мен тентегін тоқтатып, шекіскенді бітістіріп, араздасқанды татуластырған. Демек, кең-байтақ жерімізді ежелден мекендеген халқымыз әділдік пен адалдықты әрқашан ту етіп, әділ де сындарлы заңы бар өркениетті ел болуға ұмтылған. Тәуелсіздігін алып, азат атанып, көк туын тік ұстаған Қазақ елі сол дәстүрінен айнымай, Ата Заңын қабылдады. Сол заңды қорғайтын әділ сот құрып, заңды құрметтейтін адал азаматтарды тәрбиелеп өсіруде.
Тәуелсіздіктің 20 жылдан астам уақытының ішінде елімізді дүниежүзі танып, Елбасының ерен еңбегінің, сындарлы саясатының арқасында саяси-экономикалық, әлеуметтік табыстарға қол жеткізуге мүмкіндік алдық. Бүгінде Қазақстан Республикасы тәуелсіз егеменді мемлекетке айналды. Тарих үшін аз ғана уақыт аралығында елімізде ауқымды өзгерістер орын алды. Қос палаталы Парламент құрылды, сот жүйесінің негізі қаланды, жаңа елорда салынды. Қарулы Күштер, Республикалық Ұлан, шекаралық әскерлер және әскери теңіз флоты пайда болды. Қазақстан өз аумағында ядролық қаруды пайдаланудан өз еркімен бас тартып, өзін ядролық қарусыз ел ретінде жария етті.
Еліміздің халықаралық саясаты мемлекеттің егемендігі мен тәуелсіздігінің дүниежүзілік кепілдігіне қол жеткізуге бағытталды. Ауқымды әрі жемісті жұмыс атқарылды. 120-дан аса ел Қазақстанды ресми түрде танып, тату дипломатиялық қарым-қатынас құрды. Қазақстан Біріккен ұлттар ұйымы мен Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының толық құқылы және белсенді мүшесі болып отыр.
Ата Заңның 76-бабында: “Сот билігі Қазақстан Республикасының атынан жүзеге асырылады және өзіне азаматтар мен ұйымдардың құқықтарын, бостандықтары мен мүдделерін қорғауды, конституциялық заңдылықтардың, өзге де нормативтік-құқықтық актілердің, халыаралық шарттардың орындалуын қамтамасыз етеді”, – делінген. Яғни, Конституция – адам құқықтарының кепілі екендігінің айқын дәлелі.
23 жыл ішінде еліміздің сот билігі ел тәуелсіздігінің басты бір тірегі болғаны сөзсіз. Сот халықтың Конституциямыздағы, заңнамалар мен өзге де нормативтік-құқықтық актілерде көрсетілген азаматтардың және заңды тұлғалардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауда, заңды тұлғалар мен басқа да ұйымдардың жұмыстарында заң үстемдігін қамтамасыз етуде елеулі рөл атқарды.
Мемлекет басшысының жыл сайынғы Жолдаулары мен қабылданған мемлекеттік бағдарламалар мен стратегиялық бағыттардың барлығы да қарапайым халықтың тұрмысын жақсартып, тәуелсіздігімізді нығайтуға бағытталды. Елбасы өз Жолдауында ішкі саяси және ұлттық қауіпсіздіктің негізгі мақсаттары қоғамда келісім мен тұрақтылықты сақтау, ел қауіпсіздігін нығайту екенін айтудан жалыққан емес. Саяси жүйені жетілдіруде құқықтық реформа маңызды рөл атқаруда.
Бүгінде Айыртау ауданында да сот жүйесінің ашықтығын және қолжетімділігін қамтамасыз ету, тұрғындар арасында бітімгершілік институтын насихаттау, кәмелетке толмағандар арасындағы құқық бұзушылықтың алдын алу, сот ісін жүргізуде мемлекеттік тілді қолдану мәселелеріне ерекше көңіл аударылып келеді. Сондай-ақ, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес заңының орындалуы бақылауға алынып, құжаттардың электрондық айналымы жіті қадағаланады. Биылғы жылдың басынан бері аудандық сотта 10 – қылмыстық, 90 – азаматтық, 195 әкімшілік іс қаралып, сот орындаушыларының 5 ұсынымы, жазаны орындауға қатысты 12 материал, жеке айыптаудың 4 арызы, қамауға алу туралы 5 өтініш бойынша тиісті шешімдер қабылданды. Бұл көрсеткіштер – аудан тұрғындарының сот төрелігіне деген сенімінің, құқықтық сауаттылықтың дами түскендігінің айғағы.
Адамзаттың ең үлкен жетістігі – ел тәуелсіздігін қастерлеп, әрқайсымыз өз саламыз бойынша үлес қосудан жалықпайық. Туымыз тұғырлы, Елтаңбамыз еңселі, Гимніміз асқақтап, Тәуелсіздігіміз мәңгі болғай!
Асқар ПАРМАНОВ,
№2 аудандық сотының судьясы.
Айыртау ауданы.