«Soltüstık Qazaqstan»

PDF

МЕНІҢ АПАМ

Он тоғыз жасымда тұрмысқа шықтым. Негізі, алға қойған мақ­са­тым ғылым жолына түсу бола­тын. Көңіл білдірген жігіттерді ма­ңайыма жолатпай, менсінбей жү­ріп, сонау теріскейдің бір ауы­лы­на қалай топ ете қалғанымды да біл­мей қалдым. Иә, бұл менің маң­­дайыма жазылған тағдырым еді.

Енем 37 жасында қайтыс бол­ған екен. Балаларының қызығын кө­ре алмаған. Менің көргенім, ұлы енем, яғни атамның анасы де­нелі келген, нұрлы көзді, бидай өңді, үстінде ұзын көйлегі, басын­да кимешегі мен қақырайған ап­пақ жаулығы бар жетпіс төрт жас­тағы кемпір еді. Мені ең алғаш көргенде балпиған ернімен бе­тім­нен сүйіп-сүйіп алғаны есімде.

Сыртқы жұрт енемді “қасқыр кемпір”, “сұсты кемпір” деп атай­тын. Сол естіген сөздердің әсері ме, дастарқан басында тамақ алып жеуге қорқып, дірілдеп оты­ратынмын. Жо-жоқ, ол кісі маған ұрыспайтын, бірақ маған “жеме”, “ішпе” дегенді қас-қабағымен, мүм­кін, олай емес те шығар, біл­ді­ріп отырғандай көрінетін. Жүкті болғандықтан, әлсін-әлсін қар­ным ашатын еді. Түн ортасында жұ­байыма нан әкеп берші деп жа­лынамын, ол мені түсінбей, ашу­ланатын.

Жасы біразға келсе де, апам (оған “апа” дейтінмін) тыным тап­пайды. Алматыда оқып жүргенде волейболдан институттың құра­ма командасында ойнағанмын, кеш­ке қарай жұбайым достары­мен доп тебуге кеткенде, мен де үй жұмысын апама тапсыра са­лып, волейбол ойнап келетінмін. Менің апам сиырды сауып, сүтті салып, баланы тамақтандырып қоятын. Қайран, апам-ай!

Әрине, мен де жай қарап жүр­меймін, мектептегі жұмысымнан келе сала үй шаруасына кірісетін­мін. Отбасылық өмірге дайын емес­тігім от жағуымнан көрінді. Дә­лірек айтқанда, от жаға ал­мауымнан. Бастапқыда пештің кө­мекейіне газеттерді умаждап, ты­ғындап, үстіне қайыңдарды сала­тынмын. Газет жанып кетеді, ағаш бықсып жатып, сөніп қала­тын еді. Сонда апам:

– Құдай-ау, астына қабық, үс­тіне тамызық салмайсың ба? – деп таңғалатын.

– Қабықты қайдан алам?

– Мынау не? – деп жұлқынып ба­рып, ағаштың сыртындағы қа­бығын сыдырып көрсетуші еді.

“А, осы ма?” – деймін мен де жай қарап тұрмай.

Пешке нан пісірудің де оңай ша­руа еместігін келін болып түс­кеннен соң білдім. Көрші Өкен тә­тем (шын аты – Қуаныш) мені бір шелек ұнды илеп үйреткен ғой. Содан танбаймын, апам аздап қа­на илеп көрсеңші десе, бой бер­меймін. Бір қап ұнды бұрқырата отырып, нанның неше түрлісін пі­сірдім ғой! “Сағыз нан”, “жайыл­ған нан”, “шикі нан”, “көтерілмей қал­ған нан”, “күйіп кеткен нан”… несін айтасыз, толып жатыр. Ба­уырсағым да бір көтерілмейді, сөйтсем оған ас содасын қосады екен ғой. Бара-бара тәжірибем шыңдалып, дәмі тіл үйірер нан­ның түр-түрін пісіріп үйрендім.

Одан соң білек сыбанып жент жасауға кірістім. Сарысуын бөлек құйып алғаным сол, ірімшігім шар сияқты домаланып, ыдыс түбіне жабысып, күйе бастады. Сөйт­сем, сарысуын бөлек құйып ал­майды екен ғой.

Қысқа қарай жүн байпақ тоқып үйренбек болдым. Апам қойдың әдемі жүндерінен жіп иіреді. Ме­нің бұл бастамама мәз болған апам мені үйретуге бес сым бер­месі бар ма?

Мен: “Апа, екі сыммен тоқып үйренейін”, – деймін.

– Жоқ, екі сыммен тоқи ал­майсың.

– Тоқимын, мен бес сымды ұс­тай алмаймын, қолыма қалай сый­ғызамын?

Осылайша, біраз тәжікелес­кен­нен кейін апам жіпті де, сым­дарды да еденге лақтырып жі­бер­ді. Қатты намыстандым, рен­жіп қалдым. Еденде шашылып жат­қан заттарды жылап жүріп жи­нап жатырмын. Содан соң ұлы енеме:

– Саған ерегіскенде, апа, мен саған байпақ қана емес, шәлі де, күрте мен биялай да тоқып бере­мін, – дедім. Апам астыңғы ернін сылп еткізді.

Шеберлігім күннен-күнге шың­далып, апама ұнай бастадым. Уәде еткен заттардың бәрін то­қып, үстіне кигіздім. Тіпті, жата­тын төсегінің етегіне шілтер де тоқып бердім.

Әкем Ұлы Отан соғысының ардагері әрі өзі мүгедек болған­дық­тан, жалғыз қызын ер бала­ның жұмысына үйреткен ғой. Қой сою, шөп шабу, оны жинау, шө­ме­лелеу, арық қазу, ағаш егу, та­ғы да басқа ер адамға лайық ауыр жұмыс істеу маған түк те емес еді. Осы жұмыстар елуден асқанша серік болды, тек ден­саулығыма байланысты ғана бас тарт­тым. Үй жинау, кір, ыдыс, еден жуу дегендерді де білдім, әрине.

Апам кейде қатты жөтеледі. Сонда мен: “Апа, сен осы тубер­кулез емессің бе?” – деп сұрай­тынмын.

Апам маған ала көзімен қарап: “Жоқ, мен көксаумын”, – дейтін.

Түрлі отбасылық “тар жол, тайғақ кешулерді” бастан кешкен апам екеуміз осылайша дос бо­лып кеттік. Үйде екі-үш алаша, екі құстөсек болатын. Апам маған оларды қалай жасағанын айта­тын. Әсіресе, көл жағалап, ша­шы­лып жатқан құс жүнін бір-бір­леп жинап, сондай үлкен құс­төсек жасағаны мені таңғалды­ратын.

Сөйткен апам сексен жеті жас­қа келіп, бір-ақ күн жатып қайтыс болды. Қазір менде апамның елу жылдан асқан алашасы мен құс­төсегі бар. Жыл сайын жаздың ыс­тық күнінде далаға құшақтап алып шығамын. Күнге кептіріп, ша­ңын қағып, қайта кіргіземін. Апамның көзі. Жерде жатқан құс­тың бір тал жүнін көрсем, көл жа­ғалап еңкейіп жинап жүрген апам елестейді.

Аналарының жоқтығын білдір­мей, немерелерін ешкімнен кем қылмай бағып-қаққан апам менің! Кейде бір нәрсені қате істесем, көзін алартып, бұрышта маған қарап тұрғандай болады. “Қорқа­мын”, бірақ сені қатты жақсы кө­ремін, апа!

Гүлшат РАМАЗАНОВА,

зейнеткер.

Жамбыл ауданы.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:

Share on facebook
Facebook
Share on telegram
Telegram
Share on whatsapp
WhatsApp