Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті Қазақстан: Заң мен тәртіп, экономикалық өсім, қоғамдық оптимизм» атты Қазақстан халқына арнаған Жолдауында әлеуметтік салаға ерекше назар аударды. Әсіресе ұлт саулығын нығайту үшін кешенді шараларды қолға алып, халықты әлеуметтік қолдау жүйесін жаңғыртуға басымдық берді. Президент міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің енгізілуі денсаулық сақтау саласына қосымша ресурстар әкеліп, жекеменшік медицинаға пайдасын тигізгенін атап өтті.
Елімізде 2020 жылдан бастап Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру (МӘМС) жүйесі енгізілгені баршаға мәлім. Аталмыш жүйе халықтың уақытылы және сапалы медициналық қызметке қол жеткізіп, азаматтардың денсаулығын жақсартуға жұмсайтын шығынын азайту мақсатында құрылды. Өткен 5 жылдан астам уақыт ішінде МӘМС қызметіне қатысты азаматтар арасында түрлі пікір қалыптасты.
Жалпы МӘМС жүйесін енгізгеннен бері елімізде денсаулық сақтау саласын қаржыландыру көлемі айтарлықтай ұлғайды. Бұл бүгінгі таңда медициналық көмек түрлерінің көбеюіне, олардың халыққа қолжетімді болуына, азаматтардың медициналық қызметтердің жалпы сапасына қанағаттану деңгейінің көтерілуіне де әсер етіп отыр. Мемлекет 15 жеңілдетілген санаттағы 11 миллионнан астам азаматқа жарна төлейді. Олардың қатарында балалар, мүмкіндігі шектеулі азаматтар, зейнеткерлер және тағы басқалары бар. Екіншіден, қор ортақ жауапкершілік негізінде қызмет етеді. Бұл – халықтың денсаулығына мемлекет, жұмыс беруші және азаматтар жауапты деген сөз. Кейбір азаматтардан «Еңбекақымнан ай сайын жарна ұсталады, бірақ бір рет те ауырып дәрігерге барған емеспін, ақшам қайда кетті», – дегенді естиміз. Алайда бұл қаржы сіздің балаңызға, зейнеттегі ата-анаңызға жұмсалуы мүмкін. Демек ол ортақ жауапкершілікке қызмет етеді. Тағы бір негізгі қағидаттардың бірі – медициналық көмек барлық азаматқа теңдей қолжетімді болуында, яғни әрбір сақтандырылған азамат төленген жарнаның мөлшеріне қарамастан қажетті көлемде медициналық көмек алуға құқылы. Қаржы науқастың соңынан жүреді, яғни науқас сақтандырылған болса, медициналық қызметтерді өзі қалаған медициналық мекемеде ала алады. Тағы бір маңызды жайт – науқастардың құқықтарын қорғау. Қор медицина ұйымдарына медициналық қызметтер үшін қаржыны көрсетілетін медициналық көмектің сапасы мен көлеміне мониторинг жүргізгеннен кейін ғана төлейді. Медициналық ұйым дәрігерлік көмекті дұрыс көрсетпегені анықталса, оған тиісті шаралар қолданылады, мәселен, айыппұл салынады.
МӘМС-ті енгізудегі басты мақсат – науқастарды денсаулығына жұмсалатын күтпеген шығындардан қорғау. Ол шығындар кейде аурудың түріне қарай өте қомақты болуы мүмкін. Қазіргі таңда МӘМС жүйесі аясында кейбір науқастарға қымбат оталар тегін жасалып жатыр. Мәселен, осы жылдың қаңтар айында қалалық көпбейінді аурухананың травматологтары сирек кездесетін және ауыр жарақат алған науқастың жамбастағы төртбасты бұлшықеттің сіңірін қалпына келтірді.
Сақтандырылмаған азаматтар МӘМС жүйесінің қатысушысы болудың ыңғайлы және тиімді тәсілін пайдалана алады. Мәселен, жарналарды болашақ 12 айда дербес төлеуші ретінде төлей алады. Бұл жағдайда әр ай үшін төлемді жеке-жеке жүргізу маңызды.
Міндетті әлеуметтік медициналық сақтау жүйесі аясында қант диабеті, глаукома, гепатит ауруларын анықтау мақсатында алдын ала скринингтер жүргізілмек. Ол екі жылда 2 рет өткізіледі. Бұған қоса, онкологиялық ауруларды анықтау үшін профилактикалық тексерістер артып, барлық санаттағы науқастар тексеруден өтеді.
Әрине, онкологиялық аурулардың алдын алудың бірден бір жолы – онкоскрининг екені даусыз. Биыл жатыр мойны обырын тексеру мақсатында 30, 34, 38, 42, 46, 50, 54, 58, 62, 66, 70 жастағы әйелдердің 90 пайызы қамтылмақ. Сондай-ақ сүт безі обырын анықтау үшін өңірде тұратын қыз-келіншектердің 80 пайызы тексерістен өтуі шарт. Ондағы жас ерекшелігі – 40-тан 70-ке дейінгі аралық. Ерлер де онкологиялық аурулардың түр-түрін табу мақсатында арнайы тексерістен өтеді деп жоспарланған.
«Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде» демекші, аурудың алдын алу шараларына профилактикалық медициналық тексеру, мақсатты топтарды, босанғанға дейін әйелдерді скринингтен өткізу, созылмалы аурулары бар азаматтарды динамикалық бақылау мен профилактикалық екпелер жатады. Биыл терапиялық бағыт бойынша стационар алмастырушы құзыретінде тегін кепілдендірілген медициналық көмек пакеті шеңберінде диспансерлік есепте тұрғандарды емдеуге басымдық берілген. Бүгіндері мұндай есепте облыс орталығының 88 мыңнан астам тұрғыны тіркелген.
Медициналық оңалтуға келер болсақ, өңірде стационарлық және амбулаторлық деңгейлерде ересектер мен балаларға бірнеше емдеу мекемесі медициналық қызмет түрлерін көрсетеді. Ересектерге тәуліктік стационар облыстың 7 денсаулық сақтау ұйымында және балаларға 3 емдеу орнында қарастырылған. Амбулаторлық тұрғыда 18 жастан асқандарға 10 мекеме қызмет көрсетеді. Олардың қатарында мемлекеттік ұйымдармен қатар, жеке клиникалар да бар. Ал кәмелеттік жасқа толмағандарға 7 медициналық орын өз қызметтерін ұсынады.
«Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» облыстық филиалының басты мақсаты – науқастарға көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсарту барлық медициналық ұйымдардың басшыларымен және медицина қоғамының өкілдерімен тұрақты түрде кездесіп отырамыз. Бұл кездесулерде МӘМС жүйесіне қатысты ақпарат ашық айтылады. Себебі қор халықтың денсаулығын жақсартуға және денсаулық сақтау ресурстарын пайдалану тиімділігіне ықпал ете отырып, міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінің ашықтығы мен есептілігін қамтамасыз етуде шешуші рөл атқарады.
Талғатбек ТІЛЕУБЕРДИН,
«Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕ АҚ Солтүстік Қазақстан облысы бойынша филиалы директорының орынбасары.
Pıkır
«Көпбейінді қалалық аурухананың жақ-бет хирургия бөлімшесіне 58 жастағы әйел жүгініп, жақында жұлған тісінің орны ісіп кеткеніне шағымданды. Науқасты тексергеннен кейін одонтогенді қабыну диагнозы қойылды.
Науқас қаңтар айында тісін жұлған. Бірнеше апта бойы жақтың оң жағын өз күшімен емдеуге тырысқан. Алайда ауырсыну басылмады. Көмекке жүгінген әйелдің дене қызуы көтерілмесе де, тістің орнына ірің жиналған. Біз жарасын тазалап, стационарға жатқыздық. Қазір қажетті емдеу шараларын жүргізіп жатырмыз. Науқас МӘМС жүйесінде сақтандырылғандықтан оған медициналық көмек жоспарлы түрде тегін көрсетілгенін атап өткен жөн.
Қазір жағдайы жақсы, ауырсыну басылып, жақтың іскені кетті. Бұл мысалдан жүйенің тиімділігін көруге болады. Жыл басталғалы көпбейінді қалалық аурухананың жақ-бет хирургия бөлімшесінде МӘМС шеңберінде 125 азаматқа медициналық көмек көрсетілді. Күніне дәрігерлердің көмегіне орта есеппен 10 қала тұрғыны жүгінеді».
Бағдат ШАҒДАРОВ,
көпбейінді қалалық аурухананың жақ-бет хирургиясы бөлімшесінің дәрігері.