Soltüstık Казахстан
Халқымыздың 43 пайызы ауыл тұрғындары болса, олардың елдігімізге қосып отырған үлесінің қомақты екендігі сөзсіз. Сондықтан іргесі сөгілмей отырған ауыл-аймақтарды көргенде көңілің өсіп сала беретіні бар. Осындай елді мекеннің қатарына Аққайың ауданындағы Полтавка ауылын жатқызуымызға болады.
Бұл елді мекеннің іргетасы сонау ХІХ ғасырдың соңында қаланған. Осы жерге бұдан 120 жыл бұрын Украинадан бірнеше отбасы келіп қоныстанған. Кеңес дәуірінің ұжымдастыру саясаты жүргізілген кезде оның маңындағы Наурыз, Өрнек, Айбас деген қазақ ауылдары да қосылып, ірілендірілген елді мекенде бүгінгі таңда бірнеше ұлттан құрылған 279 отбасы бірлесе тірлік кешуде. Ауылдағы 1013 тұрғынның 458-і – қазақ, 262-сі – орыс, 210-ы – украин, 35-і – неміс, 45-і – басқа ұлт өкілдері.
Гүлгүл ҚУАТҚЫЗЫ,
“Солтүстік Қазақстан”.
Қызыққа толы күндер көп…
Ауыл кітапханасына қариялардан бастап, енді әріп тани бастаған бүлдіршіндерге дейін бас сұғып, оны мәдени демалыс орнына айналдырып алған. Бұл орталық сақталып қана қоймаған, ондағы кітап сөрелері жаңа басылымдармен толыға түсуде. Осынау мәдениет ошағында жұмыс істеген Лидия Макляктің еңбегін ауылдастары ерекше бағалайды. 39 жыл кітапханашы болып, былтыр ғана зейнеткерлік демалысқа шыққан жанның кітап әлеміне деген сүйіспеншілігін бір сөзбен жеткізу мүмкін емес. Ол сонау экономикалық құлдырау жылдары өзі еңбек еткен Борки ауылында жабылып қалған кітапхананың бір басылымын жыртқызбай, аяққа бастыртпай сақтап келген. Бүгінде аталмыш кітапхана қорында 4761 басылым бар.
– Соңғы жылдары бізге қазақ тілінде шыққан жаңа кітаптар мен журналдар көптеп түсуде. Олар – мектеп оқушылары мен мұғалімдер үшін үлкен көмекші құрал. Оқырмандарға арнап тақырыптық кітап көрмелерін жиі ұйымдастырамыз. Жаңа журналдар оқу үшін үйде отырған әйелдер де келеді. Жалпы бүгінгі заман Интернеттікі десек те, кітаптар өз оқырмандарын қашан да табады, – дейді жас кітапханашы Лина Лыга.
Сондай-ақ мұнда ұлттар достығы мен патриотизм тақырыбы жиі қозғалады екен. Өйткені, елдегі бірлік пен ынтымақтастықты нығайтып, жастарды отансүйгіштікке баулу осындай орталықтарда жүзеге асырылады, дейді мамандар. Лидия Макляк кітапхана жанындағы қазақтың ұлттық салт-дәстүріне, мәдениетіне арналған мүйісті де өз қолымен жасаған. Ол ондағы әр жәдігерді тұрғындардың үлкен сүйіспеншілікпен бергенін тілге тиек етеді.
Кітапхана ауыл клубының бір бөлігінде орналасқан. Клубта демалыс және мереке күндері мәдени шаралар ұйымдастыру дәстүрге айналған. Сондай-ақ қаладан демалысқа келген жастар кешкілік клубта би кеші мен түрлі байқаулар өткізеді. Оның меңгерушісі Гүлжан Сейітованың әр іс-шараға арналған бағдарламасы бар. Жаңажылдық шыршадан бастап, жыл соңына дейінгі мерекелер жергілікті өнерпаздардың күшімен қызықты өткізіледі. Концерттік бағдарламаны жасайтын Людмила Белавина, Людмила Дорыгина мен оның ұлы Рустам, Бибігүл Қасенова, Галина Степаненко, Әсем Қасенова, Гензель Надзорян сияқты өнерпаздар – ауыл жұлдыздары. Жақында Халықаралық әйелдер күні атап өтілді. Ауыл әйелдеріне концерттік бағдарлама көрсетіліп, асханасында кең дастарқан жайылды.
Енді, міне, Наурыз мерекесі жақындап келеді. Бұл елді мекеннің қалыптасқан дәстүрі бойынша Ұлыстың ұлы күнін тойлауға барша жұрт 22 наурызда сағат 11-де шығады. Онда түрлі спорттық ойындар мен байқаулар ұйымдастырылып, әншілер караокемен ән шырқап, көңілдерін көтереді. Әлеуметтік қызметкерлер клубта сахналанған қойылым дайындайды. Алаңда ет пен бауырсақтың исі бұрқырап, наурызкөже таратылады. Қолөнерші тұрғындар өздерінің бұйымдарын әкеліп сатады.
– Наурыз мерекесі шоу бағдарламамен басталады. Жас жеткіншектерді ұлттық салт-дәстүрлермен таныстырамыз. Оған ауыл клубының қызметкерлерінен бастап, оқушыларға дейін атсалысады. Лотерея ойнатамыз. Бұл жұртқа ұнайды. Сондықтан төртінші жыл лотерея билетін 250 теңгеден сатып, оған түрлі сыйлықтар аламыз. Бір сөзбен айтсақ, бұл мереке халықтық сипатта өтеді, – дейді ауыл әкімінің міндетін атқарушы Гүлдинар Оспанова.
Ауылдың танымал әншісі – Людмила Белавина. Онсыз бірде-бір мереке өтіп көрген емес. “Жақында Мәскеудің жоғары оқу орнында оқитын Илья атты жерлесіміз келіп, менен көп әндерді жазып әкетті. Мен 6 жасымнан көпшіліктің алдында өнер көрсетемін. Сонау жылдары біздің өнерпаздар тобына Виктор Моисеев жетекшілік етті. Соның арқасында біз республикалық деңгейге дейін көтерілдік. Ол көшіп кеткен соң ұлттық өнеріміз ақсаңқырап қалды. Бірақ шамамыз келгенше үлкен мерекелерде өнерімізді ортаға саламыз”, – дейді Людмила Белавина.
Балалар – ауыл болашағы
Бүгінде ауыл балалары “100 мектеп, 100 аурухана” мемлекеттік бағдарламасы бойынша салынған жаңа ғимаратта білім алып жүр. Биылғы оқу жылында алғаш рет қазақ сыныбы ашылып, онда тоғыз бала оқиды. Білім беру мекемесі орыстілді болғанымен, оқушылардың мемлекеттік тілге деген құрметі ерекше екендігі бірден байқалады. Мектептің табалдырығын аттаған адаммен қазақша сәлемдесіп жатқан оқушылардың біразы тіл сындырып қалған. “Бізде өзге ұлт өкілдері көп оқиды. Соңғы жылдары балалардың мемлекеттік тіл білуге деген қызығушылығы ұлғайған. Көпшілігі қазақ тілін жақсы ұғынып, еркін сөйлей бастады”, – дейді қазақ тілі пәнінің мұғалімі Жұлдыз Жүнісова.
Соңғы жылдары ауылдағы бала туу көрсеткіші де көңіл көншітерліктей. 2011 жылы тұрғындар саны 13 бөбекпен көбейсе, былтыр да 13 бала дүниеге келген. Мұндай өсім болашаққа үлкен сеніммен қарауға мүмкіндік береді. Тек білім қуып, қалаға кеткен жастардың арасында ауылға оралатындары біренсаран екендігі болмаса…
– Әр баланың өз несібесі бар. Мен өзім 10 құрсақ көтеріп, одан сегіз немере сүйіп отырмын. Тек өткен жылы үлкен ұлым қаза болып, қабырғамыз қайысып қалды. Басқаларға ғұмыр берсін! Жан-жаққа тарап кеткен балалар мереке, демалыс кезінде үйге жиналған кезде отағасы екеуіміз мәз-мейрам болып қаламыз. Жақында олар әкелерін 60 жасқа толуымен құттықтап кетті, – дейді “Алтын алқа” иегері Ольга Ефимова. Полтавкада “Алтын алқа” таққан алты ана болса, олардың ізін басып келе жатқан жас аналар да баршылық. Тұрғындардың арасында 90-ға келіп, ауыл және ауыл адамдары туралы неше түрлі әңгіме өрбітетін көнекөз қарттар да жастарға үлгі.
“Полтавка” ЖШС-і де әр айтулы мерекеде тұрғындардың еңсесін бір көтеріп тастайды. Сондай күндері ауыл асханасы адамға лық толады. Серіктестіктің еншісіндегі бұл асхананы тұрғындар жиі пайдаланады. Той-домалақ өткіземін десе де, бата дәмін татырамын десе де, асхананы жалға алу қиындық тудырмайды. Кезінде қараусыз қалып, ашық-тесік жатқан ғимаратты осыдан 12 жыл бұрын шаруашылық жөндеу жұмыстарын жүргізіп, іске қосқан болатын. Енді ол баршаның игілігіне айналып отыр.
Ауылдықтарды жұмыспен қамту 100 пайыз десек, қателеспейміз. Еңбек еткісі келген адамға “Полтавка” ЖШС-і екі қолға бір жұмыс тауып бере алады. Өз отбасылық бизнесін жүргізіп отырғандардың да ниеттері оң қабылданады. Солардың бірі – Ыбыраевтар отбасы. Олар биыл үшінші жыл бие байлап, қымыз сапырып, одан түскен пайданы отбасылық табыс көзі етіп келеді. Мүгедек жандардың бұл табысының үлкен еңбекпен келетінін ауылдастары жақсы түсінеді.
– Екі бие сауамын. Жиын-тойға қымыз жинап беруге тапсырыс беріледі, күнделікті тұтынушыларымыз да бар. Жас кезімде қымыз баптап көрген емес едім. Осы кәсіппен айналысуды ұзақ ойладым. Содан нағашы апамды шақырып алып, биені қалай сауып, дәмді қымызды қалай өндіру керектігін үйрендім. Өзімнің анам келіп, ақыл-кеңесін айтады. Ескі танысыма бұйымтайымды айтып, күбісін алдым. Жалпы қымыз денсаулыққа жақсы ғой. Бірінші жылы бір бие, екінші жылы екі бие байладым. Қымыз қорын жиі жаңартып отырамын. Күбіні баптаймын, ақ қайыңның түтінімен ыстаймын, – дейді Зылиха Болатқызы. Бұл ауылда бие сауатын – Ыбыраевтар отбасы ғана. Отанасы осыдан түскен тиын-тебеннің күн-көріске үлкен көмек болып отырғандығын жасырмайды.
Ақсақал айтса…
– Мен Үміткер деген ауылдан Полтавкаға 1954 жылы көшіп келдім. Осы жердің топырағына да, халқына да сіңісіп кеттім. Ол тың игеру жылдары болатын. Малшы болып, қайнаған еңбектің ортасында жүрдім. Талай басшының қол астында еңбек еттім. Әрине, олардың арасында ауылдың абыройын көтергендер де, халықтың байлығын талан-таражға салғандар да болды. Ал бүгінгі басшы – Елтай Зікіриннің орны бөлек. Ол ауылға деген жанашырлықпен елдігімізді сақтап отыр. Бұл жалғыз менің ғана ойым емес, осындағы көпұлтты тұрғындардың көкейіндегі пікір деп білемін.
Полтавкалықтардың бір-біріне деген сыйластығы мен түсіністігі маған қашанда ұнайды. Мұнда ұлттардың бір-бірін кемсітуі деген болған емес. Тату-тәтті өмір сүріп келеміз. Әр ұлт өзінің әдеп-ғұрпын сақтайды. Оған басқамыз құрметпен қараймыз. Бір-бірімізді ұлттық, діни мерекелерімізге шақырып, дастарқандас болып жатамыз. Мәселен, орыстың “жапырақ майрамы” деген бар ғой. Оны бала күннен естіп өстім, маған ұнайды. “Сенікі”, “менікі” демей, шеңберден шықпай, әрқайсымыз басқаның ұлттық салт-дәстүріне, мәдениетіне, дүниетанымына түсіністікпен қараймыз. Бұл, әрине, ауылдың бірлігі мен ынтымағын нығайта түседі. Сырттан келген қонақтар біздің ауылдың тіршілігін көріп, разы болады. Ол – бүгінгі басшының еңбегі дер едім. Ол адамға деген сыйластық қасиетті қашанда жоғары қояды. Өзінің игі ниетімен басқаға үлгі болады. Жалпы елде жақсы басшы болса, тұрмыс-тіршілік өз арнасымен ағады емес пе?! Жақында шаруашылығымыз күтпеген жерден күйзеліске ұшырады, бірақ басшы одан жұрттың несібесін беруден тартынған жоқ. 8 наурыз мерекесі қарсаңында “Полтавка” ЖШС-де еңбек ететін жұмысшыларға жыл қорытындысы бойынша тиесілі 13-ші еңбекақы беру дәстүрін үзбей, баршаны разы етті, – дейді Қайролла Ахметжанов.
Суреттерді түсірген Талғат ТӘНІБАЕВ.