Soltüstık Казахстан
18 қазан күні сағат 19-да Н.Погодин атындағы облыстық орыс драма театрында өнер жұлдыздарының қатысуымен атақты әнші Роза Бағланованы еске алуға арналған “Сағындым, апа, даусыңды” атты кеш өтеді. Күміскөмей әншімен 24 жыл бойы қоян-қолтық қызмет еткен продюсер Қуаныш Әбдіқалымовтың концерт жайындағы шағын сұхбатын назарларыңызға ұсынамыз.
– Қуаныш Өтешұлы, әуелі әйгілі әншінің өмір-баяны туралы айтсаңыз.
– Роза Бағланова 1922 жылы Қызылорда облысының Қазалы қаласында туған. Өнер жолын Ташкент филармониясының ән-би ансамблінде әнші болып бастаған. Сол ансамбльдің құрамында 2-дүниежүзілік соғыс жылдары майдан даласында өнер көрсетіп, 1945 жылы 9 мамырда Берлиндегі жеңіс концертіне қатысқан. 1947-1949 жылдары Қазақ опера және балет театрының, 1949-1960 жылдары Қазақ филармониясының, 1960 жылдан “Қазақконцерттің” әншісі болып, ұлттық ән өнерін дамытуға зор үлес қосты, ерекше сазды әншілік мектептің қалыптасуына ықпал жасады. Роза Бағланова қазақтың халық әндерін, замандас композиторлар әндерін, шетел халықтарының (венгер, өзбек, қырғыз, тәжік, украин, грузин, әзірбайжан, корей, қытай, моңғол, орыс, үнді, чех, швед, т.б.) әндерін нақышына келтіре орындады. 1946 жылы Мәскеуде өткен Бүкілодақтық эстрада әншілері 2-конкурсының дипломаты, 1949 жылы Бухаресте өткен Бүкілдүниежүзілік жастар мен студенттердің 2-фестивалінің лауреаты. Бағыма қарай, қазақтың мақтанышына айналған өнерпазбен “Қазақконцертте” 48 жыл бірге жұмыс істедім. Осы кездері оны өз ісіне жауапты, тиянақты адам ретінде таныдым. Роза Бағланованың есімі 1940 жылдардың басынан дүйім жұртқа танылды. Бүкіл Кеңес Одағына танымал болғанымен, өзін қарапайым қазақтың қызы ретінде ұстайтын.
– Әншінің орындауындағы әндер өткен ғасырдың хитіне айналған еді. Бүгінде олар қайда сақтаулы?
– “Қазақконцерт” солисі Роза Бағланова сирек талантты әнші, әлем халықтары әндерін шебер орындаушы ретінде танылды. Ол бүкіл Қазақстанда, КСРО-ның бұрынғы республикаларында, шетелдерде болып, Отан, махаббат пен достық, адам мен табиғат туралы әндерді шырқады. Гастрольдік сапарға шығарда міндетті түрде баратын елінің тіліндегі әнді үйренетін еді. Соның нәтижесінде КСРО, Қазақстан және Қырғызстанның Халық әртісі атағын иемденген әнші кеңес өкіметінің, кейіннен тәуелсіз Қазақстан мемлекетінің көптеген орден-медальдарымен марапатталды. Атап айтқанда, кеңес өкіметінің Ленин, “Еңбек Қызыл Ту”, “Халықтар достығы”, “Құрмет белгісі” ордендерінің, тәуелсіз Қазақстанның ең жоғары наградасы – “Халық Қаһарманы” атағының иегері атанды. Дегенмен де, қазақтың халық әндерін оның орындауында тыңдау ләззатына ештеңе тең келмейді. Әншінің орындауындағы Абайдың “Желсіз түнде жарық ай”, композитор М.Төлебаевтың ақын өлеңіне жазған “Қақтаған ақ күмістей кең маңдайлы”, С. Мұхамеджановтың “Жарқ етпес қара көңілім не қылса да”, “Қиыстырып мақтайсыз” әндері Қазақ радиосы фонотекасында сақтаулы, бірнеше рет күйтабаққа жазылған.
– Қызылжарда өтетін еске алу кешіне қай өнер жұлдыздары қатысады деп жоспарлануда?
– Кеште ҚР Халық әртісі Нұрғали Нүсіпжанов, ҚР Еңбек сіңірген әртістері Жеңіс Ысқақова, Айжан Нұрмағамбетова, ҚР Мәдениет қайраткері Меруерт Түсіпбаева және облыстық филармония әртістері өнер көрсетеді. Концертте Роза Бағланованың репертуарындағы әндер шырқалып, фильм, фотосуреттер көрсетіліп, әнші жайында естеліктер айтылады.
Сұхбаттасқан
Гүлбике КӨБЕНОВА,
“Солтүстік Қазақстан”.