Soltüstık Казахстан
Облыс орталығындағы №21 орта мектептің оқушысы Алина Шверд ұстазы Ерлан Мәкеннің жетекшілігімен «Жалғызтау – киелі жер» тақырыбында жоба әзірлеп, бүгінде бұл еңбек көптеген тарихшылардың қызығушылығын тудыруда. Авторлар киелі жерлер бойынша туристік бағыт құрып, бұл саланы дамыту тетіктерін атап көрсеткен.
Тарих және география пәндерінің мұғалімі Ерлан Мәкен мен 8-сынып оқушысы Алина Шверд өз еңбектерінде Есіл, Айыртау және Тайынша аудандарында орналасқан киелі жерлерді қамтуға тырысқан. Жоба негізінен Қазақстан мен Ресей арасындағы туристік байланысты жүзеге асыруға бағытталған. “Өлкетану” пәнін оқу кезінде балалар өңіріміздегі киелі жерлермен танысты. “Үздік оқушыларымыздың бірі Алина Шверд Жалғызтауды зерттеу жөнінде ұсыныс білдіргенде оны бірден қолдадым. Жоба жазушы Сәбит Мұқановтың “Аққан жұлдыз” романы негізінде жазылды. Қаламгер туындысында Шоқан Уәлихановтың туған жері – Айыртау ауданына қарасты Сырымбет ауылымен қатар Жалғызтау туралы да біраз деректер келтірілген. Ал біз бұл мекеннің бүгінгі жағдайына тоқталуды жөн санадық. Табиғатын сөз етіп, бірқатар экологиялық мәселелерді кеңірек зерттеуге тырыстық”, – дейді Ерлан Мәкен.
Педагогтың пікірінше, бүгінгі таңда өңіріміздің сакралды географиясына қатысты зерттеу жұмыстары үлкен сұраныс тудырып отыр. Жыл өткен сайын табиғаты сұлу, ауасы жұпар, суы пайдалы жерлерге саяхаттауға, туристік бағыттағы жобаларын жүзеге асыруға тілек білдіріп отырған шетелдіктер мен инвесторлар қатары қалыңдай түскен.
Жоба авторлары алты күннің ішінде Орлиногор, Сырымбет, Шалқар, Бұлақ, Озерное және тағы басқа ауылдарды аралап, Жалғызтаудың аумағын зерттеген. Ауыл ақсақалдары мен тарихшыларының осы маңның киелі жерлері туралы аңыз-әңгімелерін жинап, Құлсары батыр кесенесінде болған.
Туристік бағыттың екінші күні зерттеушілер ежелгі адамның алғаш рет жылқыны қолға үйреткен жері – Ботай, содан соң Айғаным қонысы мен Шоқан Уәлихановқа арналған мұражайды аралады. Олар Қарасай мен Ағынтай батырлардың мемориалдық кешені мен Шалқар-Имантау демалыс аймағында болып, зерттеу жұмыстарына аса қажет деректер жинады. Үлкен Тораңғұл көлінің маңында орналасқан ауылдардың тұрғындары да Жалғызтаудың тарихы туралы біраз мағлұмат берген. “Шалқар-Имантау көлдеріне апаратын жолдардың бәрі Жалғызтау арқылы өтеді. Шетелден келген демалушылардың көбі Орлиный аталатын шоқының етегінде демалғанды ұнатады. Жалғызтау атауының шығу тарихы осы шоқымен байланысты деп топшылаймыз. Аңыз бойынша бұл тауды қарақшылар мекендеген. Олар шоқының басында керуендерді аңдумен күн кешкен. Сол себепті де жолаушылар мен жақын маңдағы ауыл тұрғындары шоқыға “Жаман” деп ат қойып, бұл жерді алыстан айналып өтетін болған. Зерттеу жұмысымызды жүргізу нәтижесінде аталмыш шоқы киелі жерлер тізіміне енгізілгелі отыр”, – дейді Ерлан Зәйтөнұлы. Осы орайда тәлімгер оқушысымен бірге туристерге арнап қозғалыс бағытын құрастырған. Алдымен олар барлық демалыс орындарына жетудің Яндекс картасын жасаған. Тіпті, жолнұсқа кітапшасын құрастырып, онда бұл аралықта қандай көлікпен жүрген ыңғайлы және қанша мөлшерде жанармай құю керектігіне дейін көрсетіп қойған. Жолнұсқада қай жерде тамақтану және түнеу қауіпсіз екені де белгіленген. Яндекс карта дайын болған кезде авторлар оны туристік сала сарапшыларына жолдапты. “Прогресс” туристік фирмасы іле жоба авторы Алина Швердке хабарласып, Яндекс картаны біздің облыста қолдану жайлы рұқсатын сұраған. Бұдан әрі жоба апробациядан сәтті өтетін болса, онда аталмыш туристік фирма Петропавл – Жалғызтау – Есіл, Айыртау, Тайынша аудандарының киелі жерлері орналасқан бағытта саяхат жұмыстарын ұйымдастырмақ.
Жобаны әзірлеу кезінде авторларға білім беру саласындағы әдістемелік жұмыстар және ақпараттық технологиялар орталығының маманы Роза Сәркен, профессор Бүркіт Аяған, тарих ғылымдарының кандидаты Сабыр Ибраев пен тарихи-мәдени мұраларды қорғау және пайдалану жөніндегі орталықтың директоры Рахат Мәмбеталинов көп көмек көрсеткен.
Аталмыш жоба республикалық “Табиғатты аяла” конкурсында ең үздік деп танылса, оның авторы Алина Шверд “Туған өлкені зерттеу” аталымында жеңіске жетті.
Гүлбике КУБЕНОВА,
“Soltústіk Qazaqstan”.