ТІРШІЛІКТІҢ КҮРЕТАМЫРЫ

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

Облыс аумағындағы жолдар­дың жалпы ұзындығы 9 мың ша­қы­рымды құраса, оның 39 пайызы­ның жағдайы көңіл көншітпейді. Жо­лаушыларды діттеген жеріне жеткізіп отыратын жолдарды жөн­деуге былтыр ел бюджетінен 33 млрд. теңге бөлінсе, биыл тағы 37 млрд. теңге қарастырылған. Әлем­нің өркениетті елдері ең алдымен жол қатынасына ерекше назар ау­дарады. Жолдың сапасын бақы­лау “Ұлттық жол активтері сапасы орталығы” РМК облыстық филиа­лы­на жүктелген.

Бұл мекеме Петропавл қаласы­ның іргесіндегі ғима­рат­та орналасқан. 2006 жылы ашылып, бұған дейін “Солтүстік жол зертханасы” деген атауға ие болған филиалға білікті әрі тәжірибелі маман Марат Дар­баев жетекшілік етеді.
Осыдан он үш жыл бұрын құ­рылған зертханада он бір маман жұмыс істесе, оның үшеуі – инженер, екеуі – зертханашы. Жол саласында жұмыс тәжірибесі мол мамандар­дың ішінде, әсіресе, Ресейдің Сібір автожол институтының түлегі Алек­сандр Грязновтың, жол құры­лыс инженері Еркін Әбілмәжінов­тің, материалдар бойынша инже­нер Алмас Өміралиновтің, тәжіри­белі зертханашы Галина Журавле­ваның есімдері ерекше құрметпен аталады. Өз ісінің білгірлері авто­мобиль жолдарын салу және жөн­деу кезінде құрылыс материалда­рының талапқа сай болуын, атқа­рылған жұмыстың нормативтік-тех­никалық құжаттардан, жобадан ауытқымауын қадағалайды. Инженер құрылыс материалдарының сапасын, тығыздығы мен беріктігін тексереді. Ал мекемедегі зертха­на­шылар жолдан әкелінген сына­маға сарап­тама жүргізеді.
Инженерлердің жұмысын жеңіл­дету мақсатында былтыр орталық­қа құны 100 млн. теңге тұратын заманауи жылжымалы зертхана сатып алынған. Содан бері жергілікті мамандар жолдың асфальт жабындысының сапасын жүре тек­серу мүмкіндігіне қол жеткізуде. Жылжымалы зертхананың операторы Еркін Әбілмәжінов – Манаш Қо­зыбаев атындағы СҚМУ-дің өнер­кәсіптік және азаматтық құры­лыс факультетінің түлегі.
– Жүріп өткен жолдардың қашықтығын өлшейтін қондырғы датчик, сапаға бақылау жүргізетін шолушы камералар, лазерлік қондырғылар мен геора­дарлар бар. Тексеру қорытынды­лары көлік ішіндегі өндірістік ком­пьютерге автоматты түрде түседі. Барлық анықталған кемшіліктер ту­ралы ақпарат “KazRoadLab” атты электрондық базаға жіберіледі, – дейді маман.
– Жолдың ені мен биіктігін, геодезиялық белдігін қам­титын геометриялық параметр­лерді, қажетті материалдардың қос­пасын жасаудың талаптарын сақтамаудың нәтижесінде оның сапасына нұқсан келеді. Мысалы, материалдарға топырақ, саз бен басқа да түрлі қа­жетсіз заттардың араласуынан, те­мір-бетон бұйымдарында сызат және жарылу сияқты техникалық ақауларды жиі анықтаймыз. Кей­бір жағдайларда асфальт-бетон жамылғысын төсеген кезде қажет­ті температура сақталмайды. Әр сынамаға жүргізілетін сарапта­маның өз мерзімі бар. Бірі екі-үш сағаттың ішінде дайын болса, екін­шілері бірнеше айға дейін созылуы мүмкін, – дейді зертханашы Галина Викторовна.
Барлық зертханалық сарапта­малар мен сынақтар аяқталған соң анықталған кемшіліктер мен ақау­лар бойынша акт жасалып, құжат тапсырыс беруші мен мердігерге жіберіледі. Облыстық жолаушы­лар көлігі және автомобиль жол­дары басқармасымен және “ҚазАв­тоЖол” ҰК” АҚ-ы облыстық филиалымен тығыз байланыста жұмыс істейтін мекеме өкілдері 2018 жылы 210 шақырымды құ­райтын республикалық маңызы бар жолдың сапасын тексерген. Олар­дың 60,5 шақырымы жаңғыр­тыл­са, 1,5 шақырымға күрделі, ал 148 шақырымға орташа жөндеу жұ­мыстары жүргізілген. Сондай-ақ, 142 шақырымды құраған облыс­тық маңызға ие жол жөнделді. Зертхана мамандары жөндеу және күтіп-баптау жұмыстары қолға алынған бұл учаскелерге 166 рет шығып, жол-құрылыс материал­дарынан 319 сынама алған.
Филиал мамандарының ай­туын­ша, бұдан бір-екі жыл бұрын Қызылжар, Аққайың және Мамлют аудандарында жөндеу жұмыстары жүргізілген тасжолдың асфальт жа­бындысы жарылып кеткен. Тексе­ріс нәтижесінде жол үстіне төсел­ген асфальт-бетонның қалыңдығы кейбір жерде талапқа сай еместігі анықталған. Сөйтіп, құрылыс жұмыс­тарын өндіріс талаптарына сәйкес жүргізбеген мердігер ком­па­нияларға ескерту жасалды. Қазіргі уақытта барлық кемшіліктер серіктестіктердің есебінен түзе­тілді.
– Зертхана үстіміздегі жылы “Жол активтері сапасы ұлттық ор­талығы” республикалық мемле­кеттік мекемесінің филиалы болып қайта құрылып, бізге облыстық, ау­дандық және ауылішілік жолдарды тексеру міндеті жүктелді. Бұл жұмыстарды атқару үшін қомақты қаражат керек. Алдағы уақытта облыс әкімдігімен мемо­рандум жасалғаннан кейін жергі­лікті бюджеттен қаржы бөлінеді. Сөйтіп, көп кешіктірмей филиал мамандарының қатарын толықтырып, тағы бір кешенді жылжы­малы көлік сатып алуды жоспар­лап отырмыз, – дейді Марат Қаб­долкәрімұлы.
Осылайша, сапасыз жолдардың құрылысына тосқауыл қойылып, бұл саладағы кемшіліктер түзе­ле­тін болады. Ендеше, тақтадай тегіс жолмен жүйткейтін күн де алыс емес.
 

Қанат АТАМАНОВ, “Soltústik Qazaqstan”.
СУРЕТТЕРДЕ: инженер А.Өміралинов; жылжымалы зертхана көлігі.

Суреттерді түсірген  Талғат ТӘНІБАЕВ.