Soltüstık Казахстан
Төрт жылда бір рет өтетін жазғы Олимпиада ойындарында түрлі оғаш оқиғалар орын алатынын көпшілік біле бермейді. Спортшылардың кейбірі допинг дауына ілігіп, жүлделерінен айырылса, төрешілерге наразылығын білдіремін деп дүйім жұрттың көзінше медалін жерге атып ұрғандар да бар. Жаһанның басты додасының ұмытылмас қызығы да осында.
Қызықты оқиғалардың бірі Ресей құрамасымен тікелей байланысты. Ресей билігі спортшылар мен бапкерлерге және делегация құрамына 2012 жылғы Лондон Олимпиадасы кезінде алкогольді ішімдік ішуге тыйым салған болатын. Бірақ оның себебі түсіндірілген жоқ. Екі жыл бұрын Ванкуверде өткен қысқы Олимпиадада осы елдің құрамасына жоспарланған 50 медальдың орнына бар болғаны 14 медаль бұйырған еді. Құраманың төмен нәтиже көрсетуіне кейбір спортшылардың сайыс барысында ішімдік ішуі себеп болған екен. Құрама өкілдері бензин құятын екі бөшкеге виски мен арақ құйып апарған. Осы жайттан кейін Ресей билігі спортшылардың жазғы Олимпиадада арақ ішуіне тыйым салуға мәжбүр болған.
Олимпиада ойындарының тарихында басқа да оғаш оқиғалар жетерлік. Мәселен, 2004 жылғы Афина Олимпиадасында тамаққа тойымсыз ирандық дзюдошы Араш Миресмэйли артық салмақ қосып алғаны белгілі болды. Төрт жыл талмай жаттыққан оның жарыс алдында салмағы бірнеше килограмға ауырлап кеткендіктен, додадан шеттетіледі. Ал Араш Миресмэйлидің өзі болса бұл әрекетін “қарсылық шарасы” ретінде бағалап, Израиль елінің дзюдошысымен кездеспеу үшін осылай жасағанын айтып ақталған.
1980 жылғы Мәскеу Олимпиадасында сырықпен секіруден чемпион атанған польшалық Владислав Козакиевич стадионға жиналған жанкүйерлердің наразылығына ұшыраған. Ол кеңес спортшысы Константин Волковты қолдауға келген жанкүйерлерге ортаңғы саусағын көрсеткен. Кейін КСРО үкіметі ерсі қылық жасаған спортшының алтын медалін тартып алуға әрекеттенген. Алайда, бұдан нәтиже шықпады.
1976 жылғы Монреаль Олимпиадасында әйгілі кеңес спортшысы Борис Онищенконың басы дауға қалады. Бессайыс спорты бойынша өнер көрсеткен ол “алаяқ” деп айыпталды. Жарыс бағдарламасына енетін семсерлесуде ол барлық қарсыластарын ұтып, соңғы кездесуде британдық Джереми Фокспен сайысқан. Алайда, оның қолындағы семсері қарсыласының денесіне тимесе де белгі жанған. Ол соққы тиген кезде ғана жануы тиіс еді. Алайда, семсері басқасына ауыстырылғанымен, КСРО-ның үздік бессайысшысы қарсыласын айқын басымдықпен жеңеді. Кейін төрешілер кеңес спортшысының семсерінде белгіні жандыратын арнайы жасырын құрылғының барын анықтады. Бұл қылығы үшін КСРО-ның бессайыс құрамасы жарыстан шығарылады. Ал атақты спортшы барлық атақ-дәрежелерінен айырылып, үлкен спорттан шеттетілді.
Кейбір олимпиадашылар допинг дауына ұшырап, жүлделерінен айырылды. Мәселен, 1988 жылғы Сеул Олимпиадасының жеңімпазы, канадалық спринтер Бен Джонсон алтын жүлдесін қайтаруға мәжбүр болды. Оның қанынан рұқсат етілмеген дәрі табылады. 1998 жылғы Нагано Олимпиадасында сноубордтан Олимпиада чемпионы атанған канадалық Росс Ребэглиати де алтын медалінен айырылады. Спортшының жарысқа марихуана шегіп шыққаны анықталған. Алайда, кейін чемпион өз алтынын қайтарып алды. Себебі, қолдануға тыйым салынған допингтердің тізімінде марихуана болмаған. Бұл жағдайдан кейін халықаралық допинг орталығы аталмыш шөпті қолдануға болмайтын препараттардың қатарына қосты.
2008 жылғы Бейжің Олимпиадасында қола жүлде алған швециялық балуан Ара Абрахамян марапаттау кезінде медалін лақтырып жіберіп, жүлдеден бас тартады. Ол осылайша жартылай финалда төрешілерді Италия өкілі Андреа Мигуцциге көмектесті деп айыптап, наразылығын білдірген. Кейін Халықаралық Олимпиада комитеті спортшыны бұл қылығы үшін Олимпиада ойындарынан шеттетіп, жүлдесінен айырды.
Бұлар Олимпиада тарихында болған күтпеген оқиғалардың бір парасы ғана. Үстіміздегі жылы Токиода өтетін Олимпиадада қандай қызықтар болатынын әлі көре жатармыз.
Қанат АТАМАНОВ,
“Soltüstık Qazaqstan”.