Айыртау ауданындағы Иманбұрлық өзенінің жағасында кезінде Жарағаш деген шағын ауыл болды. Сол оймақтай ғана елді мекенде 1928-1985 жылдары алты алашқа даңқы жайылған Жәпек батырдың ұрпақтары өмір сүрді. Бүгінде ел жан-жаққа тарап, естелік айтар көненің көзіндей, тарихтың өзіндей болған қарттар азайды. Осы ауылдың тумаларының біразы таяқ тастам жердегі Кириловка, Николский ауылдарында, аудан орталығы Саумалкөлде тұрып жатыр.
Төлетай Кәрімов ақсақалдың ұйымдастыруымен 2000 жылы зират басына Жәпек батырдың құрметіне ескерткіш-бюст орнатылды (авторы – Тұрсын Қорабаев). Бұл көптің көңілінен шыққан оң іс болды. Аталмыш шараға жан-жақтан көптеген адам жиналып, ел есінде қалған ас берілді. Содан бері біраз уақыт өтті. Сауапты іске атсалысқан ақсақал, ағаларымыз бұл күнде ортамызда жоқ. Бірақ олардың кейінгі ұрпаққа аманаттаған ісі бүгінде жалғасын табуда.
2017 жылы Жәпек батырдың ұрпақтары тізе қосып, аталарын ұлықтап, аруағына тағзым етіп, еліміздің тарихи-рухани орталығы – Түркістанда ас берді. Қазақтың ардақтылары мәңгілік жай тапқан жердегі тақта тасқа 27-ші болып Жәпек батырдың есімі жазылды. Жарағаш пен Қоскөл ауылының топырағы Түркістанға, сол жақтан алып келген топырақ елдегі Жәпек батыр ескерткішіне салынды. 2018 жылы Алматыдағы “Жібек жолы” баспасынан көлемі 500 беттен асатын “Жәпек батыр” атты кітап шығарылды. Көкшетау қаласында ғылыми-тәжірибелік конференция өткізілді. Айтулы жиында бүкіл қазақ елінің ғалымдары мен зиялы қауым өкілдері сөз сөйледі, шетелдік ғалымдар да үн қосып мақалаларын жариялады.
Жәпек батыр ұрпақтары ата-бабаларының ерлік дәстүрін жаңа заманда да жалғастырды. ХХ ғасырдың естен кетпес оқиғасы екінші дүниежзілік соғыс екені мәлім. Отты жылдары Жарағаш ауылынан 85 адам қан майданға аттанып, оның тек 37-сі ғана туған елге аман-есен оралды. Оның ішінде бір шаңырақтан үш бірдей азамат майдан даласында іс-түссіз жоғалған Сандыбаевтар, Құсайыновтардың отбасылары бар еді. Ауылда мұғалім болып жүрген жерінен әскерге алынып, батальон командирі болған даңқты жауынгер, аға лейтенант Қапар Сандыбаев көптеген шайқастарға қатысып, 1944 жылы ерлікпен қаза тапты. Қажым Жанғалиев, Қожақ Ғабдуллин, Әбілқас Қасенов сынды жерлестеріміз “Ерлігі үшін” медалімен, “Қызыл Жұлдыз” орденімен марапатталды. Ресей Федерациясының Грозный қаласында 2020 жылы Ұлы Жеңістің 75 жылдығына орай өткізілген “Кеңес Одағы халықтарының Ұлы Отан соғысындағы жеңіске қосқан үлесі” атты конференцияда осы Жарағаш ауылынан аттанған аталарымыздың да есімі аталған мақала жарық көрді. Сол жылы Жарағаш ауылы жұртында орнатылған ескерткіш жаңғыртылып, соғыстан оралып, бейбіт өмірдің іргесін қалауға атсалысқан әкелеріміз бен аталарымыздың, тыл еңбеккерлерінің есімдері тасқа қашалды.
Жарағаш – Жәпектей ер жасаған жер!
Майдангер Ел қорғанын тудырған жер.
Ардагер ұл мен қызы есімдерін,
Тасқа басып, мәңгіге қалдырды ел, – деген өлең жолдары да ескерткішке басылды.
Жәпек батыр ұрпақтары биыл да ескерткішті жаңартып, алтын түстес күмбез тәрізді сүмбі орнатты. Осындай жауапты жұмысқа жұдырықтай жұмылған Көкшетау қаласында тұратын Бекжан Әбжатовтың есімін ерекше атап өткен жөн. Әлбетте, сауапты іс көппен бітеді. Өнегелі іске қолдау білдірген ауылдық округтен Жеңіс Мұқашев, Әділ Жақыпов сынды азаматардың да еңбегін атап өтпеске болмас. Құрылысқа қолғабыс еткен Молдағұл Шонанаев, Саят Әбжатов, Ғаббас Сыздықов, Мереке Хасенов, Берік Қойбағаров, Жұмабек Можаев, Дәулет Сеитов пен еңбегі ерге бергісіз Гүлжанат Мағжанованың да үлесі зор. Ал ескерткішті жаңғырту жұмыстарына белсене қатысқан Әнуәрбек Жүнісовтің еңбегі ұшан-теңіз. Жарағаш ауылы жұртындағы ескерткішті жаңарту, жаңғырту жұмыстарын әуелден осы ауылдың тумалары өз мойындарына алып, өздері қаржыландырып келеді.
Жыл сайын осы ескерткіш тұрған жерге еліміздің әр өңірінен Жәпек батыр ұрпақтары жиылып, салтанатты жиын өткізеді. Батыр бабаларының рухына тағзым етіп, әруақтарға Құран бағыштап, ел ақсақалы Бопаш Сейтқалиевтен бата алып қайтуды өздеріне парыз санайды. Елдің бірлігі, ынтымағы осындайда көрінеді. Алдыңғы толқын ағалардың бұл ісі кейінгі толқын іні-қарындастарымызға үлгі-өнеге.
Ғалымтай ТӨЛЕПБЕРГЕНОВ,
Шоқан Уәлиханов атындағы Көкшетау университетінің оқытушысы.