Soltüstık Казахстан
Ғани Жүсіпбеков отбасымен “Еңбек” бағдарламасы бойынша 2016 жылы оңтүстіктен Мамлют ауданына қоныс аударған. Алғашында Бексейіт ауылына тұрақтап, “Мәмбетов және К” коммандиттік серіктестігінде жұмыс істейді. Төрт жылдан кейін аудан орталығына көшіп барып, үйінің жанынан монша ашып, нәпақасын айырып отыр. Айтуынша, Бексейіт ауылында да осындай кәсіппен айналыспақшы болыпты.
– Бастапқыда “Мәмбетов және К” серіктестігіне жұмысшы болып кіріп, сонда салынған жаңа үйлердің бірінде тұрдым. Жалғыз адамның жалақысына қарап отырмайық, үйге аздаған табыс болсын деп ауылдағы істемей тұрған моншаны сатып алып, іші-сыртын жөндеп, іске қостым. Бұл іскерлігім бастығыма ұнамай қалған сияқты. Ол жұмыстан шығып, үйді босатуды талап етті. Әйелімнің айы-күні жақындап қалғанына да қарамады. Амалсыздан аудан орталығына көшіп кеттім, әкімдіктен үй сұрадым. Монша ашуға қолайлы жер болса деген өтінішімді де жасырмадым. Осылайша Жеңіс көшесінің бойындағы үйге қолым жетті, – дейді Ғани Алғабекұлы.
Еңбекқор жігіт аудан орталығына келгеннен кейін қарызданып жүріп, монша тұрғызыпты. Құрылыстың іргетасын қалар алдында жергілікті әкімдік арқылы грант алмақ болған. Алайда әкімдіктегілер құрылыс салынбай құжат қабылдай алмайтындығын айтқан. Ереже бойынша тым болмағанда моншаның қаңқасы тұруы керек екен. Осылайша еңбекқор жігіт 2020 жылдың қарашасында нысан құрылысын бітіріп, тіпті ашылу рәсімін де жасапты. Кейін мемлекеттік грант беретін мекемеге құжат тапсырып, қолына 2 миллион 300 мың теңге тиген. Айтуынша, бұл қаражатты түгелдей моншаға қажетті жабдықтар сатып алуға жұмсаған. Бірақ кәсіпкердің қуанышы ұзаққа созылмады. Аяқастынан комиссия мүшелері келіп, жоқ жерден шу шығарыпты.
– Олардың маған тағатын бар айыбы – гранттың 100 мың теңгесін жолақыға жұмсаппын. Моншаны салуға 4 млн. теңге кетті. Соңында қаладан қажетті заттарды әкелетін кезде қалтамда бір тиын да қалмады. Сол себепті затты жеткізіп берген көлікке төледім. Ол ешқандай құжат бере алмады. Әйтеуір, ақшаны басқа мақсатқа жұмсамағаным анық. Тағы бір айтатындары – екі жұмысшы алмаппын. Оның да нақты себебі бар, дәл сол кезде пандемия басталып кетті де, моншаға келушілер азайып, жұмыс жүрмей қалды. Мұндай жағдайда екі жұмысшыға қалай ақша төлеймін. Карантин кезінде жеңілдіктер болмайтын ба еді? Енді алған ақшаны толықтай қайтарасың деп қысым көрсетуде. Грант қаржысына алған креслоны үйге кіргізіп қойыпсың дейді. Олай істегенім – моншаға келген кісілер далада жаурап қалмасын, үйде жылы жерде отырсын дедім. Болмаған соң мен келесі жолы барлық заттарды өз орнына қоятынымды ескертіп, түсініктеме жаздым, оны ешкім ескерген жоқ. Ақшаны қайтар деп мені сотқа берді, – дейді жеке кәсіпкер.
Кәсіпкердің айтуынша, осыған дейін үш мәрте онлайн сот отырысы өтіпті. Үшеуі де орыс тілінде болған. Жәбірленушінің сот отырысы мемлекеттік тілде өтуін, орысша түсінбейтінін айтқан уәжі ескерілмепті.
– Сот талап еткен қаражатты қайтаратын жағдайым жоқ. Қазір моншаға түсушілер де көп емес. Күніне 2-3 адам келеді, кейде ол да жоқ. Моншаға үйдікінен бөлек есептегіш құрал қойғызды. Мәселен, үйде тұтынған судың бір текше метріне 150 теңге төлесем, монша үшін оның бағасы 1080 теңге. Айына 10 мың теңге суға кетеді. Екі ұл, бір қызым бар. Зайыбым бір жарым жасар қызымды бағып үйде отыр.
Соттың қазақша өтпеуі менің құқығымды бұзу деп білемін. Өздері тіл білмесе, аудармашы алдыртсын. Ол да жоқ. Сондықтан төртінші рет болатын сот отырысы мемлекеттік тілде өтпесе, қатыспаймын деп заңды талап қойдым, – дейді Ғани Алғабекұлы.
Моншадан түсетін табыс аз болғанына қарамастан, кәсіпкер әлеуметтік жағынан осал топтағыларды қолдауды ешқашан ұмытқан емес. Мәселен, көпбалалы аналар, мүгедектер мен зейнет жасындағыларға елу пайыздық жеңілдік жасаған.
Кәсіпкер моншаның жұмысы жүрмесе тауық асырауға көшпек. Қазір ауласының бір шетінен құсқа арналған қора салып қойған. Жергілікті жұмыспен қамту орталығынан қаржылай көмек сұраған екен, олар өтінішін қанағаттандырмаған көрінеді. Жұмыстың ебін білетін іскер жігіт басқа да бизнес-идеялары бар екенін айтады. Тек қолдау жетіспейді.
Бектұрған ЛАҚАДЫЛ,
“Soltüstık Qazaqstan”.