Soltüstık Казахстан
М.Қозыбаев атындығы Солтүстік Қазақстан университеті мен 136 жылдық тарихы бар Аризона қоғамдық ғылыми-зерттеу университеті (АҚШ) арасындағы әріптестік ынтымақтастықтың басты мақсаты халықаралық стандарттарға сай білім беру бағдарламаларын әзірлеу, екі тараптың ғылыми әлеуетін тиімді пайдалану болып табылады. Жақында Аризона университеті ректорының орынбасары Лизл Фолкс Қазақстанға жұмыс сапарымен келіп, Премьер-Министрдің орынбасары Ералы Тоғжановпен кездесіп, жоғары оқу орнына қатысты мәселелерді егжей-тегжейлі талқылады. Ералы Тоғжанов Білім және ғылым министрлігіне осы жылдың қыркүйегінен бастап Аризона университетінің филиалына студенттерді қабылдауға тапсырма берілгенін жеткізді.
– Біз Қазақстанның және М.Қозыбаев атындағы университеттің ерекшеліктерімен жақсы таныспыз. Ең алдымен, серіктестеріміздің мәдениетіне үлкен мән береміз, дәстүрлі құндылықтарын құрметтейміз. Осы орайда барлық шарт-талаптар оқу жұмысы аясында жүзеге асатынын айтқан жөн. Аризона университетінің басшылығы тек білім саласына ғана жауапты. Келіссөздер кезінде осылай келістік. Университетте тәрбие мәселесі жақсы жолға қойылған, оқу-тәрбие бөлімі ректордың жеке бақылауында болады. Сондықтан оқу-тәрбие жұмысына араласып, оған өзгерістер енгізудің қажеті жоқ. Біз әлемнің 11 елімен тығыз байланыстамыз. Олардың қатарында Перу, Индонезия, тағы басқа елдер бар. Демек, тәжірибеміз мол деген сөз. Қазақстан – Орта Азия аймағындағы бірінші әріптесіміз, үйренеріміз де көп болмақ. Алда М.Қозыбаев университетін халықаралық деңгейге көтеру, заманауи зертханалар ашу, академиялық бағдарламалар жасау секілді маңызды міндеттер тұр. Осылайша білім ордасын әлемге танытқымыз келеді. Аризона университетіне қазіргі жағдайға жету үшін ондаған жылдар сарп етілді, көп күш жұмсалды, – деді өз сөзінде Лизл ханым.
Қос тараптық ынтымақтастықтың арқасында қазақстандық студенттерге қос диплом алу мүмкіндігі қарастырылған. Сонымен қатар академиялық ұтқырлық бағдарламалары әзірленіп, студенттер жоғары оқу орындарының базасында ғылыми зерттеулер мен халықаралық жобалалармен айналыса алады.
Үкімет қабылдаған қаулы бойынша М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті Аризона университетіне сенімгерлік басқаруға сатып алу құқығынсыз 10 жылдан аспайтын мерзімге беріледі. Университеттің жоғары басқару органы – директорлар кеңесі болып табылады, оны сенімгерлік басқару келісімі бойынша білім беру саласындағы уәкілетті орган бекітеді. Директорлар кеңесінің құрамына Білім және ғылым министрлігінің, Аризона университетінің өкілдері, М.Қозыбаев университетінің атқарушы органының басшысы, Назарбаев университеті және облыс әкімдігінің өкілдері кіреді. Директорлар кеңесі мүшелерінің құрылымы, құзыреті, құрылу тәртібі, өкілеттік мерзімі, олардың шешім қабылдау тәртібі М.Қозыбаев университетінің жарғысымен белгіленеді.
Аризона университетінің талаптарына сәйкес жүзеге асырылатын білім беруді қоспағанда, филиалдың қызметі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады. М.Қозыбаев университеті білім беру қызметін Аризона университетінің білім беру бағдарламалары негізінде орындайды, оларды аккредиттеу Қазақстан Республикасының аумағында танылады.
М.Қозыбаев университетінің білім беру қызметі келесі білім беру деңгейлері бойынша жүзеге асырылады: жоғары білім, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру. Қосымша (дайындық бөлімі – Foundation) және формальды емес білім беру жүйесі жұмыс істейді. Білім беру қызметін жоспарлау мен ұйымдастыру үш тілде (қазақ, ағылшын және орыс) жүргізіледі. Білім беру үрдісі Аризона университетінің профессорлық-оқытушылық құрамын және шетелдік мамандарды тарта отырып, М.Қозыбаев университетінің профессорлық-оқытушылық құрамының жалпы штатының кемінде 30 мөлшерінде қамтылады. Шетелдік қызметкерлерді басшы лауазымдарына және оқытушылық қызметке тарту үшін шетелдік жұмыс күшін тартуға рұқсат алу шарты қажет емес. Білім беру қызметін ұйымдастыру, оқуға қабылдау және білім беру сапасын басқару тәртібі Аризона университетінің білім беру сапасы деңгейінде қарастырылып, М.Қозыбаев университетінің ішкі құжаттарымен реттеледі. Білім беру қызметін лицензиялау және аккредиттеу Аризона университетінің стандарттарына сәйкес жүргізіледі. Барлық деңгейдегі оқуға қабылдау ережелері М.Қозыбаев университетімен дербес анықталады. Ақылы негіздегі оқу құнын директорлар кеңесі белгілейді. Университет өз қаражаты немесе Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен білім алушыларға өзге де білім беру гранттарын, стипендиялар мен төлемдерді тағайындауға құқылы.
Міне, қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енген Үкімет қаулысында осындай ұтымды тұстар көп. Аризона университеті ректорының орынбасары Лизл Фолк М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің басшылығымен кездесуде серіктестік мақсаттарының бұлжытпай орындалатынына сендірді. Ең бастысы, қазақстандық студенттердің халықаралық стандарттарға орай сапалы білім алуына, қажетті сұранысқа ие мамандар даярлануына, бизнес, инкубаторлар ашуға үлкен мүмкіндіктер туады.
Дәмел МЕКТЕПБАЕВА,
М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетінің инновациялар және интернационалдандыру мәселелері жөніндегі басқарма мүшесі.