Soltüstık Казахстан
Бостандық орта мектебінің мұғалімі Ажар Балағанованың мақаласында айтылған қазақша оқулықтарға қатысты жайт мені де қатты толғандырады. Осы мәселе қанша айтылып, жазылып келе жатса да, нақты қорытынды шыққаны шамалы сияқты. Өзімнің көп жылдық тәжірибемнен көзімнің анық жеткені – оқулық оңбай оқудың оңбайтыны. Ірілі-ұсақты қателер өріп жүретініне мұғалімдердің де еті әбден үйреніп кеткен тәрізді. Осы ауанда әңгіме қозғалса, “қойшы, соны айта бермей” дейтін дәрежеге жеттік.
Шынында да, сапасыз жазылған қазақ тілі оқулығы бала ұғымына өте ауыр. Оқу материалдары оқушының жас ерекшелігіне сәйкестендірілмеген. Тақырып бойынша берілген тапсырмалардың жүйелілігі мен бірізділігі сақтала бермейді. Сөйлем құрылымдары мүлдем түсініксіз. 5-11 сыныптарға арналған қазақ тілі оқулығында ережелер жоқ болса, пән не үшін оқытылады деген ой туады. Осының салдарынан сабақты қалай түсіндіреріңді білмей дағдарасың. Әсіресе жас мамандарға ауыр соғады.
Аталған оқулықтың мазмұны ғаламтор, дұрыс тамақтану, Қазақстандағы ұлттар достығы, ғылыми фантастика сынды қазақ тілі мен әдебиетіне үш қайнаса сорпасы қосылмайтын тақырыптардан аяқ алып жүргісіз. Мысал үшін айта кетейін: “Дәрігердің қабылдауында”, “Дәрумен – денсаулық кепілі”, “Фастфудтың зияны”, “Алтынемел ұлттық саябағында”, “Табиғат – жаратылыс пернесі”, “Компютердің тілін табу – өнер”… .
Қазақ тілі пәні деп айтуға да ауыз бармайды. Бұдан 5-сынып оқушысы не түсінеді? Ұғымына лайықталып берілсе, әңгіме бөлек. Олардың орнына “Сөйлеу”, “Сөйлем”, “Сөз”, “Буын”, “Дыбыс”, тағы басқа грамматикалық тақырыптар берілсе, сабақты игеруге де, ұғымға да жеңіл болар еді.
“Аспан денелері”, “Аспан әлемін зерттеген ұлы көшпенділер”, “Шоқжұлдыздар,” “Жұлдызды аспанның құпиясы” тақырыптарының қамтылуына қарап астрономия пәні ме деп қаласың. Қазақ тілі оқулығының мазмұнымен қабыса бермейтін мұндай түйткілдер аз емес.
Ал орыс тілі оқулығын ашып қарасаңыз, тиісті сабақтар мен ережелер қаз-қалпында, орын-орнымен берілген.
Мәншүк САРМАНОВА,
Дмитриевка орта мектебінің мұғалімі.
Тимирязев ауданы.