ҮЗІЛГЕН ҮМІТ

Емхана есігінен сыртқа қалай шыққаны есінде жоқ. Есін жиғанда, мұның қолын Көркем кіп-кіш­кен­тай саусақтарымен сипалап, көздері жаутаңдап қарап тұрғанын көрді. Жаратушы сұ­лулықты аямай берген Көркемнің мойылдай қара көздері мөлдірей, анасына сұраулы жүзбен қарап тұр. Бетін жуған жасты апыл-ғұпыл сүртіп, “жоқ, олай болуы мүмкін емес, диагноз қоюда дәрігер де қателеседі” деп, қызы Көркемді құшағына алып, барынша қатты қысып сүйе берді, сүйе берді.

Екі апта бұрын ғана ойнап, шауып жүрген екі жасар Көркем аяқ астынан мұрны қанап, мазасы кетті. Бір жерге ұрып алған болар деп Маржан аса мән бере қоймады, үй шаруасымен айналысып жүре берді. Алайда арада бірер сағат өткенде, мұрнын ұстап жанына келген қызы­ның дене қызуы да көтеріліп тұрға­нын байқады. Екі күндей үйде Көр­кемге дене қызуын түсіретін шәрбат беріп, өз бетінше ем-дом жасап бақ­ты. Алайда мұрнының қанауы тоқ­тамай, үдей түсті. Ертесіне бар тір­лігін жинастырып қойып, қызын көте­ріп емханаға барды. Екі жасар қыз­дың мұрнынан қан сауғалауы жиіле­генін естіген дәрігердің сол сәттегі жүзі Маржанның есінде. “Қалайша? Жиі-жиі қанап жатыр ма? Жақын арада қатты тұмау болып ауырмап па еді? Дене қызуы қанша күн көтерілді?” , – деп сұрақты төпелеткен дә­рігер шұғыл түрде жалпы қан тал­дауын жасатуға жолдама берді. Жолдама беріп тұрып өзінің жеке нө­міріне күн-түнге қарамай хабарла­суды тапсырды. Ойында ештеңе жоқ Маржан дәрігердің айтқандарының барлығын орындап үйіне қайтты. Алайда ертесі таңғы тоғызда дәрігер емханаға шақыртып, Көркемді тағы дәрігерлік тексерістен өткі­зуге кеңес берді. Тексерістердің бұлай күрт көбеюінен секем алса да, Маржан миына әр тараптан шы­ңылдай келіп жатқан жаман ойлар­дың өзін жеңуіне жол бермеуге барынша жанталасты.

Тексерістен тексеріс. Аудандық емханадан қалалыққа, қалалықтан облыстыққа шапқылап жүргенде екі апта да сырғып өтіпті. Енді міне, бү­гін дәрігерлер Көркемнің қанына тек­серу жасап, қорытындысын жолдап­ты. “Маржан, мұндай ауру кішкентай балаларда өте жиі кездеседі. Иә, аты жаман. Алайда қазір медици­наның дамыған зама­ны. Бұл ауру­дан жазылып, аттай шауып кеткен балалар да бар. Емдеу шараларын неғұрлым ертерек бастасақ, соғұр­лым сауығуға мүмкін­дік болады”, – деп алыстан ора­ғыт­қан дәрігердің соңғы сөзі Мар­жан­ның құлағында жаңғырып тұрып қалды. Лейкоз. Көр­кем ел ішінде ақ қан аталып кеткен қатерлі дертке шалдығыпты.

Қызын көтеріп, дәрігердің бөл­ме­сінен қалай, қашан шығып кеткені есінде жоқ. Қорқыныш пен шарасыз­дық есінен адастырып жібергендей. Автобуста келе жатып та, үйіне кел­ген соң да Көркемінің жүзіне қа­рау­дан қорықты. Қызының көздерімен өз көздері түйісе қалса, аспан айна­лып, жер төңкеріліп кетердей қорқы­ныш сезімнен тізесі қалтырады. “Лейкоз деді. Ақ қан ауруы. Лейкоз. Қатерлі дерт. Көркемім үш жасында өліп қала ма?” деген суық ойдың басына келгені сол екен, тұла бойы дірілдеп, тістері сақылдап, қалшыл­дап кетті. Ойыншықтарымен ыңылдай ойнап отырған қызының ту сырты­нан қапсыра құшақтап қыстыға жылады. Қызы қорқып қалмасын деп дыбысын шығармай, тұншыға жы­лады. Жылап отырса да іштей өзін жігерлендіріп “дәрігер де қа­телесуі мүмкін” дей берді.

Өкінішке қарай, дәрігердің тек­серу қорытындысы жаңылыс шық­пады. Көркем – сирек кездесетін ақ қан дертіне ұшыраған екен. “Қалай ғана мән бермедік? Көркемнің үнемі аяқтары көгеріп жүруші еді ғой!? Тіпті кейде беті, кейде маңдай тұсы көгеруші еді. Ойнап жүріп бір жерге соғып алған болар деп, еш елең қылмадық қой”,– деген жұбайы Еркіннің үні ысылдай шықты. Өз-өзін әрең ұстап, тістеніп отыр. Егер қазір осылай барынша тістенбесе, қызы мен келіншегінің алдында ботадай боздап жылайтынын біледі. Ауру­хана дәлізінде әр қадамын еркелей басып, әрі-бері жүрген Көркемге қа­рап отырған Еркін мен Маржанның қазіргі халі тілмен жеткізіп айтуға кел­мейді. Бір-бірінің қолдарын қыса ұс­таған күйі сілейіп отыр.

Ауруханаға жатқан алғашқы сәттен-ақ Маржан өзімен тағдырлас жандардың аз емесін көрді. Бірі ұлын, бірі қызын жетектеп жүр. Па­латадағы көршілес кереуеттегі Ни­на­ның ұлы Максимнің лейкоз дерті­мен алысып жатқанына бір жылға жақындапты. Екі рет “химия” алған. Бес жасар Максимнің басында бір тал шаш жоқ, түсіп қалған. Ал терезе тұсындағы кереуетке жайғасқан Махфузаның үш жастағы қызы Айлин әр екі аптада бір келіп қан құйдырады екен. Қайғы­сы ортақ мұңлы келіншектер оны-мұны сөз еткенімен, ешбірі жадырап күле алмайтын күйге түскен. Пала­тадан мынау қатыгез әлемнен бей­хабар үш баланың ғана былдырлай шық­қан шынайы үнінен басқа дыбыс тек көкіректі кере шыққан ауыр күр­сініс қана. Баласының ертеңін ой­лаған, әр сәтте ішін күйдіріп бара жатқан қорқыныш, үрей, шарасыз­дық бұл палатадағы үш келіншектен аһ ұрған ауыр күрсініс болып сыртқа шығады. Күрсіне отырып, әлдебір ға­жайып орнап, перзенті бұл дерттен құлан-таза айығып кетер деген кө­мескі үміт­тің әлсіз жарығы да жылт етеді.

Ауруханада алған екпелері мен құйдырған қаннан кейін секундтар сағатқа татитын сәттер сырғиды. Па­латаға кірген дәрігерге үлкен үміт­пен қарайтын үш әйелдің естігісі ке­ле­тін бір ғана сөз. “Нәтиже өте жақсы”. Өкінішке қарай, күн өткен сайын дәрігердің айтқан ем-дом шаралары күрделене берді. Бірінші болып Максимді Астанаға жіберуге шешім қабылданды. Оның жілік майын (костный мозг) ауыстыруға донор табылыпты. Емделуі екіталай екенін білсе де, Нинаны шығарып салып тұрған Маржан мен Махфуза “Аттай шауып, сауығып кетіңдер, бұл жерге қайта келу бұйырмасын”, – деп тілек білдірді. Алайда бұл жүректің түкпірінен жарып шыққан, ешбір жа­сандалығы жоқ шынайы тілек еді.

Көркем ауырған сәттен бастап Маржанның телефонына үздіксіз қо­ңыраулар келетін болды. Танысы, туы­сы Көркемнің дертіне ем бола­тын дәрменді іздеп шабылуда. Қа­зақстанның оңтүстігінен солтүсті­гі­не, батысынан шығысына дейін сұ­рау салудың салдарынан “лейкозды емдеймін”, “пәленше емдепті”, “тү­ген деген шөп бар” деп мүлде таны­майтын кісілер қоңырау соғатын болды. Мұндай шарасыз халде адам­ның кез келген қадамға бара­рын жақсы білетін алаяқтар да бұл мүмкіндікті қалт жіберсін бе?! Келе-келе шетелден хабарласып, өзінің “сиқырлы өнімдерін” ұсынғандардың қатары көбейді.

Жанындағы Махфузаны қызы­мен үш күннен соң үйлеріне шығарды. Дәрігерлер біраз уақыт үйде бо­лып, тағы қайта келуді тапсырды. Алайда дәрігер осы сөздерді айтып тұрғанда Маржанның ішін алапат сезім қарып өтті. Әлдебір жаман­дықты сезгендей. Күн сайын хабар­ласып тұруға уәделескен екі келін­шек перзенттерінің сауығып кетуіне тілекші болып қоштасқан. Арада үш күн өткенде Махфузадан хабар ке­сілді. Маржанның қоңырауына да, жазған хабарламасына да жауап болмады. Мұңы мен қасіреті ортақ келіншектен хабар болмаған соң көңілі алаңдаған Маржан сол күні Көркемін құшағынан босатпай, таң­ды көзімен атырды. Сағат тілі таңғы жетіні соққанда телефонына “Ай­линді жер қойнына тапсырдық” де­ген қысқа хабарлама келді.

Қаншама литр құйылған қаннан Көр­кемнің жағдайы түзеліп кетпеді. Дәрігер тек химиялық жолмен ем­деуден басқа шара жоғын айтты. Кіш­кентай қызын ауыр дәрімен емдеуге беруге қимаған Маржан мен Еркін жан-жақтан сұрастырып, іздестіріп дертке шипа табуға жанталасты. Көз алдында қызының ақырындап со­лып бара жатқанын көру Маржан мен Еркінге оңай емес еді. Екеулеп сұрастырып, лейкозды емдейді деген түрлі ақпараттарды жинақтап, алыс-жақынға хабар салдырды. Қа­ланың шетінде қатерлі дерттің кез келгенін емдеп жазатын молда кісі бар екен дегенді естіп, сонда барды. Қағазға әлдебір жазуларды жазып беріп, суға езіп ішкізген молда Көр­кемнің айналасы бір ай ішінде жа­зылып кететінін айтып сендірді. Үміт шіркін адамзаттың ең соңғы сөнетін шырағы емес пе? Молданың ішірт­кісі ем болмағанын іштей сезген тұста таныстарының бірі “Лейкоз балаларға арналған шөп дәрі жасайтын орталық бар” деп Маржан мен Еркінге Жамбыл облысына баруға кеңес берді.

Сол орталықтан кейін “Көркемді емдейміз” дейтін түрлі емшілер бұ­лардың телефон­дарына күн сайын хабарласатын бол­ды. Сондай күн­дердің бірінде өзін ресейлік онколог деп таныс­тырған келіншек бұл дерт­тің емін тап­қанын айтып, дәрі-дәрмегін сатып алуды ұсынды. Үмітін үкілеп отырған Маржан мен Еркін миллиондаған теңге тұратын сол дә­ріні алдырту үшін жанталасты. Ту­ған-туыс, дос-жараннан қарызға ақша алып, әлгі дәріге тапсырыс берді. Мәскеуден жеткізілген сол дә­ріден кейін де Көркемнің әке-шешесі қаншама жар­намасы жер жарған кісілердің “лей­козды емдейтін” зат­та­рын сатып алды. Өкінішке қарай, Көркемнің жағдайы күн санап на­шарлай бас­тады. Отандық медици­на химиялық емдеу жолынан басқа емдеу түрін ұсына алмады.

Әлемді “COVID” пандемиясы жай­лаған сол бір ауыр жылы Маржан қызын құшақтап, Алматыға жол тартты. Соңғы алты ай бойы жа­нынан бір елі ажырамаған қызы екеуін алматылық аурухана каран­тин талаптарына сәйкес екі бөлек палатаға жатқызды. Маржан үшін ең ауыр күндер осы палатада басталып еді. Қызын көру үшін дәрігерге, мейір­бикеге жалынумен қасіреттің азабын екі есе тартты. Баласы бас­қа, өзі бөлек палатада жатқан жанындағы екі келіншек те мазасыз күйде. Олардың қа­та­рына үшінші болып қосылған Маржанның да күн ұзақ жылаудан көзі құрға­мады.

Таңды жылаумен атырған ол сүйретіле тұрып, келесі корпустағы қызын көруге бір сағат бұрын ерте келді. Дәліздегі терезенің жақтауына сүйеніп тұрған Маржан қос қолымен құлақтарын жапты. Әр палатадан шырылдай шыққан балалардың жан даусын тыңдап тұру мүмкін емес. Қызын бір көруге бұйыратын 10 ми­нуттық кездесуді сағаттап күткен оның телефонына да еш тыным бол­мады. Әлі күнге “пәлен жерде түген кісіден ем алып, баласы аттай шауып кетіпті” деген түрлі хабарлама­лар әр минут сайын келіп жатыр. Бір уақыт ойланып, “бәлкім, Көркемге осы емді жасатсақ, сауығып кетер” деп, жанталаса келген ақпарат­тарды ақтарады. Атырауда бір апта телефонмен дұға оқып, талай бала­ны сауықтырған ата бар екен. Ауруынан жазылған балалардың ал­ғыс айтқан видеоларын қарап шығып, Маржан көрсетілген нөмірге ха­барласты. Күн сайын таңертең, кешке дұға оқитынын, әр оқыған дұға­сына 50 мың теңге алатынын айтқан атаның сөзі сенімді шыққаны сондай, Маржан қалай келісім бергенін аңғармай қалды. “Бүкіл медицина жемқорлыққа батқан. Ешбір ауруды емдей алмайды. Бекерге ауру адамды шығынға батырады. Мен Құранның сырлы аяттарының әрбір әрпіндегі сиқырларды оқып меңгерген адаммын. Бүкіл дертке дауа – Құранда”, – деп тоқтамай сөйлеген атаның есепшотына Маржан айтқан ақшасын салды.

Емші ата дұғасын оқып баста­ғанда, Көркем жатқан палатаға кірді. Телефонның арғы бетінде тоқтаусыз аят-сүре оқыған емшінің үні мен өзіне жалынышты қарап жатқан қы­зының ыңырсыған үні астасып, араласып кеткендей. Екі қолы мен екі аяғын төсекке таңып, байлап тастаған қызын көргенде, шыбын жаны шырқырап шығып кетердей болды. “Ине салулы тұруы керек. Көркем қимылдап, инесін шығарып тастай берген соң, амалсыз осылай еттік”, – деді медбике. Ілби басып, қызының жанына кеп отырды. Телефонынан шыққан “емші атаның” дұға оқыған даусы естіліп тұрсын деп, Көркемнің қасына қойды. Бар күші “мама” деуге әрең жеткендей, Көркем қыстығып жылай бастады. Қызының көзі­нен толассыз аққан жасын сүрткен Маржан “ботам, әлі-ақ жазылып, шауып кетесің. Балапаным, Көрке­мім” дей берді. Көркемнің аурухана иісі сіңген шаштарынан құшырлана иіскеп отырып, өзі де еңкілдеп жылады. Перзентінің жаны қиналып, жанталасып жатқанын көруден асқан ауыр қайғы бар ма? Қолынан ештеңе келмейтін шарасыздығына ызаланған Маржан тамағына қадал­ған ащы өксікті сыртқа шығарғысы келгендей өкіре жылады. “Қазір бас дәрігер келеді. Бүгін ем шарасын бастаймыз. Көркем сіздің бұл күйі­ңізді көріп, күшін жоғалтып алмасын” деген медбике палатадан шығуды өтінді. Қызының қасында бірер ми­нут болуды сұрап жалынғанына қа­рамады. Кетіп бара жатып Көркемге қарағаны сол екен бүкіл жан дүниесі үгітіліп, паршаланып бөлінгендей астан-кестеңі шықты. Есікке дейін жас толы көзімен шығарып салған қызының жанарынан “мені тастама­шы, жәрдем берші” деген сөзді анық оқыды. Шығуға бет алып, есікке таяған сәтте Көркем бар даусымен “мамааа”, – деп бақырды. Қызының мына даусы есінен адастырып жібергендей күй кешкен Маржан әрі қарай не болғанына есеп берер халде емес еді.

Босағаға сүйенген күйі қанша уақыт тұрғаны белгісіз, Көркемнің па­латасына дәрігерлер кіріп бастағанда есін жиды. Қолына сығымдай ұстаған телефонында “емші атаның” дұға оқыған даусы әлі шығып тұр екен. “Аллам, жәрдем етші! Қызымнан айырмашы!” деп жалынды.

Өз палатасына қалай жеткені есінде жоқ. Төсегіне құлай кетіп, өк­сігін баса алмай, тоқтаусыз жылады. Жылап жатып, талықсып көзі ілініп кетіпті. Қол созым жерде қызы жәу­діреп қарап тұр. Қос жанары жасқа толы. Өкпелі сияқты. “Келе ғой” деп қолын созғаны сол екен, Көркем кері шегінді. Бір адым аттады, қызы тағы да кері шегінді. “Көркемтай, балапа­ным, келші маған” деп ұмтылғаны сол екен, басын шайқаған күйі қызы теріс бұрылып, ұзай берді. Селк етіп оянғанында, қара терге түсіп жатыр екен. Телефоны безектеп тұр. “Емші ата” екен. Телефонын ашып, дұға оқу басталғанда есін әрең жиған Маржан қалбалақтап Көркем жатқан палатаға қарай жү­гірді. Қызы жатқан екінші корпустың есігін аша бере, алдынан медбике шықты. “Мен де сізге келе жатыр едім” деп күмілжі­ген оның даусынан бір жамандық­тың болғанын іші сезді. Көркемі мойыл қара көздерін мәңгілікке жұ­мыпты. Келмеске кетіпті.

Телефонынан сұңқылдап шық­қан “емші атаның” үні миын тесіп жат­қандай. Маржан телефон түймесін басты. “Лейкоз қызды емдеймін” деп өзіне соншалықты сенімді “емші ата” дұғасын үзіп жібергеніне ашуланып, қайта қоңырау шалды. “Әй, қызым, мың рет телефон соқтым. Неге жауап бермейсің?” деп айғайлаған “емші атаға” “қызымнан айырыл­дым” деп зорға айтты. “Ал­дынан жа­рылқасын. Дұғаны соңына дейін тыңдаса, сауығып кетер еді, әттең үл­гермепті. Ажалға амал бар ма, көнесің”, – деген “емші ата” “Сол күнгі оқыған дұғамның ақшасын са­лып жібер енді. Еңбегім ғой”, – деді. Адам жанынан ақша, дүние, мүлікті артық санайтын мына әлемге, бұл әлем­дегі пендешілікке қарғыс жаудыр­ған Маржан аңырап жылай берді.

Меруерт КЕҢЕСБЕКҚЫЗЫ,

“Soltüstık Qazaqstan”.