ДЖИУ-ДЖИТСУҒА ҚЫЗЫҒУШЫЛАР КӨП

Тарихы тереңнен тамыр тартқан, бірақ біздің елде соңғы жылдары ғана қанатын кеңге жая бастаған жекпе-жек түрлерінің бірі – джиу-джитсу. Бұл ерекше спорт Үндістанда пайда болғанын біреу білсе, біреу білмес. Кейін ұрыс тәсілдері Жапония мен Бразилия елдерінде түрленіп, жаңаша дамығанын айта кеткен жөн. Біздің облыста джиу-джитсу федерациясының филиалы жұмыс істейді. Жақында сәті түсіп, аталмыш спорт түрінен өңіріміздің аға жаттықтырушысы Тимур Букинді әңгімеге тарттық.

– Тимур Әлібекұлы, джиу-джитсудың екі түрі бар екені мә­лім. Жапониялық және бразилия­лық жекпе-жек түрінің айырма­шылығын айтып берсеңіз.

– Джиу-джитсуды осыдан төрт ғасыр бұрын будда монахтары ойлап тапқан. Олар бұл жекпе-жек түрін қарақшылардан қорғану мақ­са­тында пайдаланған. Кейін атал­мыш дін Азия құрлығына таралып, Жапония халқы да жаудан қорғану үшін бұл өнерді меңгеріп, кейін өз­де­рінше түрлендірген. Ал бразилия­лықтар оны спорт түрі ретінде да­мы­тып, жаңа айла-тәсілдер енгіз­ген.

Жапониялық және бразилиялық джиу-джитсудың айырмашылығы бар. Мәселен, азиялықтар аяқпен де, қолмен де соққы жасайды. Ал бразилиялықтар бұл спорт түрінде тек күрес тәсілдерін қолданады. Сон­дықтан жарыстар екі бөлек өткізіледі.

– Джиу-джитсу спорты біздің өңірде қашаннан бері қолға алын­ды?

– Джиу-джитсумен алғаш айна­лысқандардың басым бөлігі – АҚШ-та оқыған студенттер. Көбі елге орал­ған соң шәкірт тәрбиелей бастады. Ақырындап бұл спорт түрі біздің елімізде де дами бастады. Өз ба­сым джиу-джитсумен 2014 жыл­дан бері айналысамын. Бастапқыда тур­нирлерде 50-60 спортшы ғана бола­тын. Қазір балалар да, ере­сектер де бұл жекпе-жекке қызы­ғушылық танытуда. Қазір респуб­ликалық сайыстарда 600-ге жуық спортшы бақ сынайды.

Осыдан 15 жыл бұрын елімізде джиу-джитсу мен панкратион феде­рациясы құрылды. Кейін Қазақстан­ның әр өңірінде филиалдары ашы­ла бастады. Әуелде спортшылар қатарынан жоғары санаттағы бап­керлер даярланды. Мен де осы қа­тарға ену үшін емтихан тапсырдым. Сынақта джиу-джитсуда қолданы­ла­тын тәсілдерді көрсетіп, спар­ринг­тер өткіздік. Біздің өңірде фе­дерацияның филиалы 2022 жылы құрылды. Сол уақыттан бері спорт­шыларымыз AJP халықаралық турнирлеріне қатысып келеді. Жа­рыстардың дені еліміздің ірі қала­ларында өткізіледі.

– Облыста джиу-джитсумен неше адам айналысады?

– Өңіріміздегі джиу-джитсу үйір­месіне 100-ге тарта адам барады. Оның тең жартысы – мектеп жа­сындағы оқушылар. Шәкірттеріміз­дің орта жасы жиырмада. Әзірге жаттығатын жеке залымыз жоқ. Мектептердегі спорт залдарын жалға алып, сонда дайындаламыз. Жаттығулар кешкі уақытта өткізіле­ді. Үш бапкеріміз бар. Барлығы да – жоғары санаттағы мамандар.

Джиу-джитсу біздің өңір үшін танымал спорт түрі болмағандық­тан, оны дамыту мақсатында жиі-жиі жарыстар ұйымдастырамыз. Аралас жекпе-жекте бақ сынап жүрген тәрбиеленушіле­ріміз де қатысады. Әрине мұндай сайыс­тарға қатысу үшін күреспен қатар кудоның да әдіс-тәсілдерін үйрете­міз. Осылайша балалар екі бірдей спорт түрін меңгере алады.

– Бір жылдан астам уақыт ішінде қандай нәтижелерге қол жеткізе алдыңыздар?

– Еліміз бойынша джиу-джитсудан жыл сайын ондаған турнир өтеді. Олардың барлығына қатысуға тырысамыз. Бүгіндері бұл спорт түрінен спорт шеберлігіне үміткер­ле­рі­міз бар. Олардың саны – алтау. Биыл барлығы да республикалық жарыстарда жүлдегерлер қатары­нан көрінді. Бахтияр Сейтахметов, Максим Паскаль мен Әділ Жұмабе­ковтер ел көлемінде өткен жарыс­тарда екінші, үшінші орын иеленді. Георгий Ха­рачиди есімді шәкіртіміз жеңіс тұғырынан көрінді. Биыл Ар­тем Михайлов пен Демир Ахмет­жанов ел біріншілігінде жүлдегер атанды. Бұл аз уақыттың ішінде жеткен жо­ғары көрсеткіш деп бі­лемін. Алдағы уақытта халық­ара­лық додаларға қатысамыз.

Бұдан бөлек, өзіміз облыста биыл үш турнир ұйымдастырдық. Көрші облыстардан спортшылар келіп, бақтарын сынауға мүмкіндік алды. Біз олармен тә­жірибе ал­масып, келесі жарыстарға дайын­дығымызды шыңдай түстік.

– Облыстағы джиу-джитсу федерациясын кім қаржы­лан­дырады?

– Басқа спорт үйірмелеріндегі­дей келетін балалар арнайы ақы төлейді. Біз бұл ақшаны спорттық жабдықтар сатып алуға және өзге қалаларға барып келу шығынына жұмсаймыз. Ал турнирлерді ұйым­дас­тыруға облыстық спорт басқар­масы көмектеседі. Олар берген қаржыны жалға алынған спорт зал үшін төлейміз. Федерация аяққа нық тұрғаннан кейін жағдайымыз түзе­леді деген ойдамыз. Қазіргі басты мақсат – облыстағы спортшыларды жаттықтырып, деңгейлерін көтеру.

– Әңгімеңізге рақмет!

Аманжол НҰРТАЗИН,

“Soltüstık Qazaqstan”.