«Soltüstık Qazaqstan»

PDF

БАТЫР РУХЫНА ТАҒЗЫМ

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

“Өткенсіз бүгін, бүгінсіз бола­шақ жоқ”, – деген сөздің тереңін­де салмақты мән-мағына жатыр. Қазақ халқы ерте заманнан баба­лар рухына тағзым етуді парыз-міндет санаған. Ата-баба ру­хына тағзым ету мақсатында Оразбай батырдың 275 жылдық мерейтойына және оның ұрпақ­тарының осы жерге қоныстанға­нына 90 жыл толуына орай Ақ­жар ауданының Май ауылында ас беріліп, батырдың басына белгі қойды.

Тарихи мәліметтерге сүйен­сек, Оразбай бабамыз қазақтың үш жүзінің басын қосқан Абылай ханмен үзеңгілес болған. Сілеті өзенінің бойында жоңғардың ба­тырымен 16 жасында жекпе-жекке шығып, ойсырата жеңген. Осы ерлігі үшін халық арасында Оразбай батыр атанған. Елі мен жерін қорғаған Оразбай тілі мір­дің оғындай сөзге шешен адам екен. Шамамен 17 ғасырдың ортасынан бастап 1932 жылға дейін Құлатай Қыпшақтан тара­ған Оразбай батырдың ұрпақта­ры Сілеті өңірін (Көкбекті, Айна, Қараөткел, Тік сай, Алдаберген бе­кетін) мекендеген. Сол жерде оның ұлдары Мырзағұл, Бабай, Барақ, Мит, Торай, Бөрібай, Тө­леген, Өзікелді, Жанторы жерленген.

Баба рухын ұлықтау – ұрпақ парызы. Батыр бабамыздың ар­тына өшпес із қалдыруы бізге үл­кен жауапкершілік жүктейді. Сон­дықтан тау тұлғалы батырдың есі­мін жаңғырту міндет. Оның ер­лік істерін, өнегелі өмірін наси­хаттау үшін тарихи деректерге баса көңіл бөлінуде. Тарихшы­лардың мәліметі бойынша Құ­латай Қыпшақтан тараған Ораз­бай батыр ұрпақтарының мекендеген жерлері және олардың Жоңғар шапқыншылығы кезінде түрлі шайқастарға қатысқан­да­ры туралы нақты деректер бар. Бүгінде бұл бағытта батырдың ұр­пақтары мен Қазақстан, Ресей ел­дерінің тарихшылары бірқа­тар зерттеулер жүргізуде. Ал 1932 жылы аштық кезінде көк­темде Оразбай батырдың 9 ұлынан тараған ұрпақтары қазіргі Уә­лиханов ауданына қарасты Қай­рат ауылынан Омбыдағы Бәкізе ауылына көшіп барған. Сол жер­де екі жылдай тұрған. Бәкізе де­ген кісі Оразбайдың ағасы Ес­дәулеттің немересі болған. Бәкізе атамыз 1869 жылы туған. Бе­делді адам болған, сауда-саттықпен айналысқан. Контррево­лю­циялық үгіт жүргізді деген кү­дікпен 1937 жылы 1 қарашада ату жазасына кесілген.

Кеңес үкіметінің бай мен ку­лактарды жою идеологиясы қар­қынды жүріп жатқан кезде 1934 жылы күзге қарай Оразбай ба­тырдың 9 ұлынан тараған ұрпақ­тары Бәкізе ауылынан Найзато­мар көлінің маңына қоныстан­ған. Сол жерде Найзатомар (Коминтерн) ауылын құрған, шама­мен 90-ға жуық үй болған. Кейін 60-70 жылдары Найзатомардың тұрғындары қазіргі Май ауылы­ның іргетасын қалауға ықпал еткен.

Міне, батырдан та­раған бү­гінгі ұрпақтары қазақтың ұлттық құндылықтарын жаңғыр­ту, ба­ба­лар рухын ұлықтау, жас­тарды бірлікке шақырып, әруақ­тарға тағ­зым ету мақсатында құ­ран оқып, ас берді. Сондай-ақ Уә­лиханов ауданына қарасты Қайрат ауы­лы­ның маңында белгі тас ор­натты.

Ашық аспан астында 10 шақ­ты киіз үй тігіліп, Май ауылында ағайынның басы қосылды. Қазақстанның әр өңірінен, соның ішінде Алматы, Астана, Қараған­ды, Қостанай, Павлодар және Ресейдің Нижневартовск, Омбы, Түмен облыстарынан, көр­ші ауылдардан келген қонақтар­ды ауыл азаматтары құшақ жая қарсы алды. Жерін, елін сағын­ған ағайын, ұзақ жыл көріспеген ауылдастар, сыныптастар, дос-жарандар қауышып, мәре-сәре болды.

Тойға жиналған халық қош­қар көтеру, жілік ұру, қазақ күре­сі, аударыспақ, сонымен қатар тай, құнан, ат жарысы секілді қа­зақтың ұлттық ойындарын тама­шалады. Жалпы дүбірлі тойға 600-ге жуық адам жиналды. Ай­тулы жиында Астана, Көкшетау, Қызылжар қалаларының спорт саңлақтары боз кілемде белдес­се, әр жерден келген шабандоз­дар өз сәйгүліктерімен бақ сы­насты. Бәйге мен қазақ күресінен жеңімпаз атанған жүлдегерлерге жылқы берілді. Екінші, үшінші орын алған жүлдегерлер де ақ­шалай сыйлықпен марапат­талды. Жалпы үстіміздегі жылдың ба­сынан бері Оразбай батырдың 275 жылдық мерейтойына орай аудан көлемінде бірқатар шара­лар өткенін баса айтқан жөн. Мә­селен, Уәлиханов және Ақжар ау­дандарында мектеп оқушылары арасында Оразбай батыр туралы ашық сабақтар, Ақжар ауда­нының орталығында оқушылар арасында қазақтың ұлттық ойын­дары – тоғызқұмалақ, асық ату және бес асықтан ашық турнир өтті. Сондай-ақ Талшық ауылында “Тарихтан тағылым – өткенге тағзым” атты халық­аралық ғылыми-тәжірибелік конфе­ренция ұйымдастырылды.

Қасымжан ТӘШМЕТОВ,

Қуантай МӘЖИТОВ,

Нұрлан КӘРІМОВ,

Оразбай батырдың ұрпақтары.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:

Share on facebook
Facebook
Share on telegram
Telegram
Share on whatsapp
WhatsApp