«Soltüstık Qazaqstan»

PDF

Әйелдің мәселесін еркектер айтпай-ақ қойсыншы

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

Соңғы кезде мені бір жайт алаңдатып жүр. Біздің қоғамда бір-біріне орынды-орынсыз ақыл айту белең алып бара жа­тыр. Өткен жолы газет оқып отыр­сам, бір ақсақал қыз бала­ның тәртібі мынадай, әйелдің жүріс-тұрысы осындай болғаны жөн деген мақала жазыпты. Бі­рақ бұл ер адам айтатын сөз бе еді? Ақыл айтудың да өз жөні бар ғой. Сондағы қыз-келіншектердің бойынан ұнамағаны – жаз­да етектері қысқа, кеуделері ашық киім киеді.

Жалпы біздің қоғамдағы ер адамдар әйелді кінәлауға кел­генде алдына жан салмайды. Ер адамдар әлеуметтік желіде де, қоғамдық орындарда да, бұ­қаралық ақпарат құралдарында да қазақтың қыз-келіншектері қандай болуы керек деген мәсе­лені талқылауға құмар. Кәрісі болсын, жасы да осы тақы­рыптың ауылынан алыстамай­ды, жылдар бойы қаузап келеді. Отбасында береке жоқ па, әйел кінәлі. Өйткені шаңырақтың шы­рағын жағып, бірлігін жарасты­рып отыратын – әйел.⠀Бала бұза­қы болса, ата-анасын ұятқа қалдырса, оған да әйел кінәлі. Өйткені баланың тәрбиелі бо­лып өсуіне әйел жауапты. Күйеуі ұра ма, тағы да әйел кінәлі. Әйелдің тілі ұзын болмаса, ты­ныш қана отырса, күйеуі ұр­мас еді. Қызды зорлап кетті ме, бұл жағдайда да бейбақтың өзі кінәлі. Қалай болса солай киініп, ер адамды өзі еліктіріп алды. От­басы сақталмай, жұптар ажыра­сып жатыр ма, бұл кезде де әйел кінәлі. Осы айыптаулар­дың арасынан “Әй, жігіттер, біз осындай болуымыз керек!” – деген бір ер адамның өктем даусын естімеппін.

Кейде мені неге отбасылық кикілжің туғанда еркектер дереу әйелін ұруға дайын тұрады де­ген сұрақ жиі мазалайды. Қосы­лар кезде азаматтар жарын қорғауға, жоғын түгендеп, барын алды­нан келтіруге ант-су ішті емес пе? Бірақ гендерлік сте­реотиптің санамызда тереңде­ге­ні сонша, үйде ұрыс-керіс шы­ғып, әйел таяқ жесе, оған әйелдің өзі кінәлі деген ұстаным берік қалыптасқан.

Ал асыл дініміз исламда “Әйел – Алланың аманаты!” де­лінген. Исламда әйеліне қол кө­теретін еркектен төмен еркек жоқ. Жалпы қоғам таяқ жеген әйелге көбіне үстірт қарайды. Жуырда жастар әлеуметтік зерт­теу жүргізді. Көшеде еркек әйелін ұрып жатқан кейіп та­нытты. Жандарынан өткен он шақ­ты адамның тек біреуі ғана әйелге араша түсті. Қалғанынан әйел жалынып көмек сұраса да, естімеген күйі өте шықты. Бұл – “ұрып жатса, бір кінәң бар ғой” деген түсініктің салдары. “Жел тұрмаса, шөптің басы қимыл­дамайды”, “Өзі бірдеңе бүлдір­ген ғой” дегеннен аспайтын пәл­сапа орны толмас ұлттық дерт­ке айналмасына кім кепіл?!

Кез келген отбасылық қарым-қатынас махаббаттан бас­талады. Әйелдердің көпшілігі үшін алғашқы шапалақ – күтпе­ген жағдай. Ұрып-соғу қыз бен жі­гіт болып қол ұстасып жүрген кез­де көрініс бермейді. Ал екі жас отбасын құрып, бір шаңырақтың астында тұра бастағанда, ер­кек әйелге белгілі бір билік жүргізгенде барып кикілжің туын­дайды.

Әйелді қадағалау мен зор­лық жасаудың арасында үлкен айырмашылық бар. Әйелін ба­қы­лауда ұстайтын еркектер кө­біне оның төркінімен, құрбыларымен байланысын шектеуге тырысады. Қайда болдың, кіммен қыдырдың деп есеп алып отырады. Не істесе де сын айтып, мінеп отырады. Өзің жақсы көретін еркектің ұрғаны­на көну, оның қас-қабағына тәуелді болу – көңілге қаяу, жүрекке жара сала­тын жағдай.

Расында да бәріне әйел кі­нәлі ме? Жоқ, бұл – бір тараптың ғана көзқарасы. Жалпы саналы қоғамда жауапкершілік деген ұғым бар. Осы жауапкершілік от­басы мүшелеріне тең бөлінуі керек.

Осы ретте кейінгі буынға ақыл айтып жүрген алдыңғы тол­қын қыз-келіншектердің киімі­мен алысқаннан гөрі ер-азаматтардың жауапкершілігі жайлы кө­бірек айтып, жазса екен. Қазіргі уақытта әкелердің 90 пайызы бала тәрбиесіне мән бермейтіні шындық. Мектептегі жиналыстарға да аналар бара­ды. Ал әкенің балаға берген ақылы мен тәлімін 100 мектеп бере алмайды. Өңірдің бетке ұстар ақсақалдары қоғамға әке­лер институтын насихаттаса, от­басында асқар таудың қандай болуы керек екенін айтса, айтуы орынды, сөзі өтімді болар еді.

Гүлнұр КАБОШЕВА,

Әлихан Бөкейхан атындағы №25 жалпы білім беретін орта мектептің психологы.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:

Share on facebook
Facebook
Share on telegram
Telegram
Share on whatsapp
WhatsApp