«Soltüstık Qazaqstan»

PDF

Еркелетейік, бірақ еркінсітпейік

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

“Жүре берсең, көре бересің” де­мекші біздің қоғамда жаға ұстатарлық жайттар аз емес. Жуырда Павлодар облысында 12 жастағы қыздың дүниеге сәби әкелуі соның айғағы. Бұрын-соңды мұндай оқиғаларды естіп-көрмеген соң, абдырап қалғаны­мыз рас. Десе де, оқиғаның дәл себебін білмеген соң, артық ай­тып жазғырудың да реті жоқ. Бі­рақ өзі әлі бала болса да дүниеге сәби әкелген қыздың арын тап­тап, арсыздық жасаған адам әлбетте жазасын тартуы тиіс. Мәселен, инабаттылық пен ибалы­лықтың, әдемілік пен әдептілік­тің символы болған қыздарды бүгінгі қатыгез қоғамнан қанша­лықты қорғай алып жүрміз? Жоқ, әлде ұлттың ұяты – қыз баланың тәрбиесін тек отбасына ғана артып қойдық па?

Кезінде халқымыз қыз бала­ның тәрбиесіне үлкен жауапкершілікпен қараған. Тіпті, “қызға қырық үйден тыйым салып”, абыройы мен арына нұқсан келтірмеуге тырысқан. Ата-бабамыз қыз қонақ, жат жұрттық деп құрметтеген. Осыдан-ақ халқы­мызда “бір ұл тәрбиелесең – бір әулетті тәрбиелегенің, бір қыз тәрбиелесең – бір ұрпақты тәр­биелегенің” деген дана сөз қалыптасып қалғандай. Тұтас ел, қоғам болып мән берген қыз тәрбиесі бүгінде қаншалықты ма­ңызға ие?

Әрине, ұлттың абыройын, ел­дің болашағын, ұл-қызының ба­қы­тын ойлаған әрбір ата-ана ұр­пақ тәрбиесіне немқұрайды қарамайды. Десе де қазір қоғам­ның қажеттілігі өзгерді. Рухани құндылықтан материалдық бай­лықты бірінші орынға қойған адам салт-сана, ұлттық дәстүр, тіпті қыз тәрбиесін қайтсін? Сон­дықтан да қазір айналамызда неше түрлі жайттар орын алуда. Азғындық істер де аз емес. Өйт­кені біз жас ұрпақ, ұлттық тәр­биені босаңсытып алдық. Соның кесірінен үріп ауызға салғандай үлбіреген нәзік жандар қоғам­ның қатыгездігінен жапа шегуде. Бұған қоғам мен отбасы сынды екі тарап кінәлі. Олай дейтінім, ұлт­тың болашағына қатысты жағ­дайда қоғам да бейтарап қал­мауы тиіс. Егер ұлттың ұятына, қыздың абыройына, арулары­мыздың ертеңіне қоғам жауапты болса, жоғарыда мысал ретінде келтірген 12 жастағы қыздың сәби сүюі сынды жаға ұстатар жайт орын алмас еді. “Сен ти­месең, мен тимен бадыраң көз” демекші, әркім балапан басына, тұрымтай тұсына кеткендей. Белдігі бөлек Батыстың мәдениетін алға тартатындар жоқ емес. Ал еркіндік, демократияны басқаша түсінетін ұрпақ ұлттың тамырынан ажырап кетсе қайтпекпіз? Ол рас қазақ қызын еркелеткен, бірақ еркінсітпеген. Бірақ қазір ұл-қызының немен ай­налысып, қайда барып жүргені­нен хабарсыз ата-аналар да жоқ емес. Сондықтан қадағалау бол­маған соң кейбір жастардан түз­де түрлі қылық шығуда. Өкінішке қарай, арын сататындар да аз емес.

Бұл мәселе бойынша облыс­тық полиция департаментіне сұ­рау салғанымызда мамандар адам саудасы мен жеңіл жүрісті қыздарды есепке алу фактісі бол­ғанымен, мұндай ақпараттар құ­пия сақталатыны айтылды. Адамнан жасырғанымызбен Алла бәрін көріп тұр ғой.

Ресми мәліметтерге зер са­ла­тын болсақ, елімізде адам сау­дасына қатысты жүзден астам қылмыс тіркелетінін айтып өту қажет. Ал БҰҰ мәліметіне сәй­кес, әлемдегі адам саудасы құр­бандарының 70 пайызы – әйел­дер мен қыздар екен. Бұдан қоғамда қыз тағдыры қыл үстінде тұрғанын аңғаруға болады.

– Біз тың игеру тұсында дүние­ге келген ұрпақпыз. Мен көп­балалы отбасында тәрбиелен­дім әрі үйдің тұңғышы болдым. Ата-анам 9 қыз, 3 ұлды дүниеге әкел­ді. Балаларын асыраудың қамымен әкем көбіне сыртта жү­ретін. Сол себепті маған, менен кейінгі 8 қыздың тәрбиесіне анам үлкен жауапкершілікпен қарады. Бауырларыммен үйдің барлық ісіне қолғабыс еттік. Одан жаман болғанымыз жоқ. Ауылда би кештері болса, анам уақыт­пен ғана жіберетін. Оның өзінде тым сирек. Кешігу болмайтын. Құ­дайға шүкір, ар, ұят, иман, иба­лылықты бойымызға сіңіріп, ата-анамыздың атына кір келтірге­німіз жоқ, – дей келе зейнеткер Марал Жол­тайқызы қазір жастар тым еркін екенін айтты. Ал бетіне күн түсірмей мәпелеп өсірген ұл-қызда сана болмаса, сол қиын.

Психолог Айым Жүнісбаева қызылды-жасылды дүниенің қы­зығына масайрап, өмірден ләз­зат алудың жөні осы екен деп жөн­сіз қылыққа баратын арулар жасандылыққа бейім келетінін жеткізді. Маманның айтуынша, ба­рын киіп, байлауышын таққан кейбір бойжеткендер әлеуметтік желіде өмірлерінің жарқын тұстарын көрсетуге әуес. Бұдан өз­гелер де үлгі алуға тырысады. Сон­дықтан оңай жолмен ақша тауып, қайтсе де қымбат өмірге талпынады. Бірақ шынайы бол­ғанға не жетсін? Қарапайым болса да өз еңбегімен өмір сүріп, атына кір келтірмесе сол бақыт емес пе? Осы орайда заңғар жазушы Мұхтар Әуезовтің “Ұл тәр­биелей отырып, халықты тәрбиелейміз, қыз тәрбиелей отырып, ұлт тәрбиелейміз” деген сөзі ойға оралады. Иә, ұлт тәрбиелейміз десек, ата-ана мен қоғам қыз тәрбиесіне бейжай қарамауы керек.

Ақмарал ҚҰРМАНАЙҚЫЗЫ,

“Soltüstık Qazaqstan”.

Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:

Share on facebook
Facebook
Share on telegram
Telegram
Share on whatsapp
WhatsApp