Soltüstık Казахстан
Соңғы кездері МӘМС-ке жарна төлеуі тиіс жеке кәсіпкерлерден түсетін сұрақтар жиіледі. Сол сұрақтардың негізгілері бойынша ақпарат беруді жөн санадық.
Жеке кәсіпкерлер мен жеке практикамен айналысатын азаматтар өзге де әлеуметтік аударымдармен қатар МӘМС-ке белгіленген жарналарды төлейді. Жарна мөлшері ЕТЖ-ның 1,4-еселенген мөлшерінің 5 пайызын құрайды, яғни 5% * (85 000 * 1,4) = 5 950 теңге (2024 жылы).
Егер жеке кәсіпкердің жалдамалы қызметкерлері болса, онда олар үшін жұмыс берушінің есебінен қызметкерлердің жалақысының 3 пайызы мөлшерінде, бірақ 25500 теңгеден аспайтын (10 ЕТЖ-дан, яғни 2024 жылы 850000 теңге) аударымдар; қызметкерлердің жалақысының 2 пайызы мөлшерінде, бірақ қызметкердің табысы есебінен 17000 теңгеден (10 ЕТЖ-дан) аспайтын жарналар төленеді. Төлемді МӘМС-ке банктің кез келген бөлімшесі немесе мобильді қосымшасы, “Қазпошта” АҚ кассасы арқылы аударуға болады.
Жалдамалы қызметкер болып табылатын жеке кәсіпкер де МӘМС-ке жарна төлейді. Бұл “МӘМС туралы” Заңмен реттелген. Яғни ол жеке кәсіпкер ретінде (5950 теңге), сонымен қатар жалдамалы қызметкер ретіндегі жалақысының 2 пайыз мөлшерінде жарна төлейді. Жұмысы тоқтатылғаны немесе жұмыс істемейтіндігі (салық заңнамасына сәйкес) туралы ресми қаулы ғана жеке кәсіпкер ретінде жарна төлеуден босатады. Егер мүгедектігі бар болса, онда жеке кәсіпкер жеңілдетілген санатқа енеді. Сондай-ақ ол 18 жасқа дейінгі балалар; зейнеткерлер, оның ішінде ҰОС қатысушылары мен мүгедектері; “Алтын алқа”, “Күміс алқа”, “Батыр Ана” атағы, I және II дәрежелі “Ана даңқы” ордені бар көп балалы аналар; мектептерде, лицейлерде, колледждерде, жоғары оқу орындарында, магистратурада білім алушылар санаттарына енетін болса, жарна төлемейді. Жалпы “МӘМС туралы” Заңның 26-бабында мемлекет жарна төлейтін 15 санат айқындалған. Олардың қатарында үш жасқа дейінгі баланы/балаларды тәрбиелеп отырған жұмыс істемейтін адам (баланың заңды өкілдерінің бірі) бар. Аталған бапта жұмыс істемейтіндер ретінде кәсіпкерлік немесе еңбек қызметін жүзеге асырмайтын және табысы жоқ адамдар белгіленген.
Соған сәйкес қызметі ресми түрде тоқтатылмаған және жұмыс істеп тұрған жеке кәсіпкерлігі бар декреттегі әйел жеңілдікті санатқа енбейді. Сондықтан МӘМС-ке жарна төлеуі тиіс. Ол сондай-ақ кәсіпкерлік қызметті ресми түрде жабуына немесе тоқтата тұруына болады. Бұл оған жеңілдік санатына енуге мүмкіндік береді.
Сонымен қатар “егер жеке клиникаларға жүгінетін болсақ, жеке кәсіпкердің МӘМС жарналарын төлемеуіне бола ма?” деген сұрақтар туындайды. Заң жеке кәсіпкерлерді бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдермен қатар МӘМС жарналарын төлеуге міндеттейді. Сондықтан жарналарды төлеуден бас тартуға болмайды.
МӘМС жүйесі жеке клиникаларда да қызмет көрсетуге мүмкіндік беретінін еске сала кетейік. Сонымен қатар қазір мемлекеттік емханаларда медициналық көмек көрсетудің қолжетімділігі мен сапасы айтарлықтай жақсарды. Көрсеткіштер болған жағдайда МӘМС бойынша бейінді мамандардың кеңесі, талдаулар, консультациялық-диагностикалық қызмет, жоспарлы емдеуге жатқызу қарастырылған. Бұл ретте алатын медициналық қызметтердің көлемі мен құнында шектеулер жоқ.
Қарлығаш ІЛИЯСОВА,
“Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры” КЕ АҚ Солтүстік Қазақстан облысы бойынша филиалының баспасөз хатшысы.