МЕМЛЕКЕТТІҢ ЗИЯТКЕРЛІК ӘЛЕУЕТІ

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

Адамзаттың алдыңғы қатарлы ақыл-ойы XXI ғасыр білім мен интеллект дәуірі болатындығын әлдеқашан айқындап қойған. Яғни, біз өмір сүріп отырған ғасырда мемлекеттің экономикасын, әлеуметтік әлеуетін, саясатын қоғамның болашақ дамуын интеллектуалды адами капитал айқындайтын болады.

Мәселен, қазіргі таңда компания құны кә­сіпорын қызметкерлерінің адами капиталы­ның әлеуетімен өлшенеді. Мына ғажайып фактіге көңіл аударыңыз, компания құнының 75 пайызы оның қызметкерлерінің білімі мен интеллектісіне тәуелді екен. Эко­номика саласы сарапшыларының пікі­рінше, білімге жұмсалған инвестиция бола­шақта орта есеппен жылына 12-14 пайыз та­быс әкеледі екен. Сондықтан да адами ре­сурсқа, білікті мамандарға сұраныс жыл­дан-жылға артып, мемлекеттер, әлемдік транс­ұлттық алпауыт компаниялар арасын­дағы бә­секелестік үнемі шиеленісе тү­суде. Елімізде соңғы жылдары экономи­каны әртараптандырудың стратегиялық бағдарламалары жүзеге асырыла бастады. Міне, осы тұрғыдан қарастыратын болсақ, дарынды ба­ла­лар – мемлекеттің зияткер­лік әлеуеті. Бүгінгі таңда дарынды бала­ларды анықтауда қолданылатын бағдарла­малар мен ғылыми-әдістемелік нұсқаулық­тардың сан алуан түрлері кездескенімен, оларды тиімді қолдануда қиыншылықтар көптеп кездесуде. Дарынды балалар кез кел­ген мемлекеттің ғылыми-экономикалық әлеуетін құрайтын аса құнды “адами ка­питал” болғандықтан, әлем елдері ара­сында бұл таусылмайтын қазына қорына қызығушылық жылдан-жылға арта түсуде.

Дарынды балаларды анықтау – ұзақ және үздіксіз жалғасуы тиіс үдеріс. Бала­ның дарынын анықтап қана қоймай осы ба­ғытта нәтижелі жұмыс істеуде түрлі олим­пиадалар мен конкурстарға қатыстырудың тиімділігі зор. Осы жауапты міндетті жүзеге асыру үшін өткен жылы өңірімізде “Қы­зылжар дарыны” орталығы ашылды. Орта­лық­тың мақсаты – дарынды балалар мен талантты жастарды анықтау бағытында ұстаздардың ынтымақ­тастығы және тәжі­ри­бе алмасуына қолдау көрсету. Орта­лықта отызға жуық маман жұмыс істейді. Арада аз уақыт өтсе де, айтарлықтай же­тістіктерге қол жет­кі­зіп, тың бастамала­ры­мызға қоғамның наза­рын аударта алдық. Орталық мамандары бо­лашақта атқары­латын жұмыстарды ескере отыра, осы жыл­ға арналған іс-шаралар жос­парын әзірледі. Осы ретте зияткерлік қа­білеті жоғары ба­ла­ларды анықтау, қолдау және дамыту жүйе­сін жетілдіруге басымдық бе­рілген. Яғни ал­дымызға зор міндеттер қойылып отыр. Олар – оқушылардың зият­керлік дарын­дылығын аймақтық деңгейде анықтау, да­мыту және қолдау үшін жағдай жасау, об­лыстың зияткер балаларын анықтау, ірік­теу және дамыту әдістемесін әзірлеу. Со­нымен қатар дарынды балалардың дерек­тер банкін құру, өңірлік зияткерлік олимпиа­даларды, жарыстарды, түрлі бағыттар бойынша конкурстарды ұйымдастыру және өткізу, зияткерлік жарыстар мен конкурстар өткізу бойынша нормативтік-құқықтық құ­жат­­та­маны әзірлеу, республикалық және халық­аралық деңгейдегі іс-шараларға қа­тысу үшін облыстық құрама командалар­дың мүшеле­рін даярлау. Облыстың білім беру ұйымдары оқушыларының дарынды­лығын дамытудың негізгі көрсеткіштері бойынша талдамалық ақпарат дайындау, оқушылардың зияткерлік дарындылығын дамыту мәселелері бойын­ша білім беру қызметкерлеріне ғылыми-әдістемелік се­минарлар, кеңестер өткізуге практикалық көмек көрсету жұмыстарының тиімділігін арт­тыру. Осы ауқымды міндетті орындау үшін жұмыс жүйелі жүргізілуі қажет.

Дарынды балалардың түрлі олимпиа­да­ларға және интеллектуалдық байқау­ларға қа­ты­суы аса маңызды. Интел­лек­туалдық сайыстар білім алу үдерісіне және өмірде де қажетті функционалдық сауат­тылық дағды­ларын дамытуға ықпал етеді. Бұл бағытта нақ­ты жетістіктеріміз де бар­шылық. Өңір оқушылары өз білімдерін об­лыстық, республикалық және халықаралық деңгейдегі байқауларда дәлелдеп, жоғары нәтижелерге қол жеткізіп жүр. Мәселен Егор Глухих лингвистикалық олимпиада­ның республикалық кезеңінде жүлделі 1 орынды, Халықаралық Тынық мұхиты олим­пиадасында 2 орынды иеленді. Ауыл мектептеріне арналған олимпиадада “Ең үздік олимпиадалық команда – 2024” ата­лымында біздің оқушылар III деңгейлі дип­ломмен марапатталды. Мақсат Өмірбо­латов жалпы білім беретін пәндер бойынша 9-11 сынып оқушыларына арналған рес­пуб­­ликалық – “Үздік ауыл мектебінің оқу­шысы – 2024” олимпиадасының жүлдегері атанды.

2-7 сынып оқушыларына арналған “Зерде” республикалық ғылыми-зерттеу бай­қауында 19, жалпы білім беретін пәндер бойынша республикалық ғылыми жобалар бай­қауында 14 жүлделі орынды иеленді. Х халықаралық Жәутіков атындағы матема­ти­ка пәні олимпиадасында 2 орынды Да­нил Ак­сёнов жеңіп алса, физика пәнінен 3 орынды Роман Остафейчук иеленді. Ин­фор­матика пәні бойынша Еуразиялық олимпиадада Да­нил Аксенов, Даниал Сейіт, Максим Тараннан құралған облыс командасы 3 орынды иеленді. Бұл – осы күн­ге дейін қол жеткізген жетістігіміз.

Қазыналы халқымыздың бойында таби­ғаттың тылсым құпияларын зерт­теу қасиеті бар. Адамзаттың ұстазы атанған әл-Фара­биден бастап, “Диуани хикмет” кітабын жаз­ған Ахмет Ясауи өз ғұмырын даналықтың кілтін іздеумен өткізген. Бола­шақта “Қызыл­жар дарыны” орталығы осы қасиетті топы­рақтан шыққан Мағжан Жұма­баев, Ғабит Мүсірепов, Сәбит Мұқанов, Ебі­ней Бөкетов сияқты даналардың шығуына үлес қоса­тынына сенеміз.

Бахыт ҒАБДУЛЛИНА,

“Қызылжар дарыны” орталығының директоры.