Ризабек АЙТМҰҚАН: “БОЛАШАҚ ЖАРЫМ СПОРТТЫҚ ГИМНАСТИКАМЕН АЙНАЛЫСҚАН”

Албания астанасы Тиранада еркін күрестен 23 жасқа дейінгі жастар арасында өткен әлем чемпионатында отандасымыз Ризабек Айтмұқан жеңімпаз атанып, әлем жұртшылығын тағы бір тәнті етті. 97 келіге дейінгі салмақ дәрежесінде белдескен Ризабек дүниежүзілік доданың финалында Ираннан келген азулы қарсылас Махди Мұхарамәли Морафаны айқын басымдықпен ұтты. Осылайша ол үш түрлі жас санаты бойынша өткен әлем чемпионаттарында алтын жүлде алған тұңғыш қазақ балуаны атанды.

– Ризабек, кезекті тарихи жеңісің құт­ты болсын! Бір жыл­да үш рет әлем чемпионы атанып, ел ішінде ешбір бал­уан­ның қолы жетпеген жетіс­тікті тір­ке­дің. Әр жарыс өзін­ше ерекше еке­нін үнемі айта­сың. Бұл жолғы Тира­на­дағы чемпионаттан алған әсеріңді айта отырсаң.

– Албанияда өткен чемпио­натта жеңіске жет­кеніме Аллаға шүкір! Тарихи жеңіске жет­кеніме қуаныштымын! Көңіл күй жақсы! Та­рих жаңартуды тоқтатпаймыз. Намысқа ты­рысып, әлі талай жарыста елдің Туын ас­қақта­тамыз. Келесі Олимпиадаға дайындық цик­лін бастап кеттік. Алла қаласа, Олим­пиа­да­да же­ңіске жетемін! Әрине, Алланың қалауы­мен!

– Сені Қазақстан түгілі әлем жұрт­шы­лы­ғы құттық­тап, алақайлап жатыр. Шет­елдік спорт парақшаларында, әсі­ре­се, Біріккен әлем күресі (“United World Wrestling”) ха­лық­ара­лық федерация­сы­ның ресми парақшасында саған сенім артқан, сенің бұл чем­пионатта да жеңіс­ке же­теті­ніңе шүбә келтірмей, “his­tory maker” деп жазған шетел­дік жанкүйердің қарасы көп. Ал­ба­нияда әлем назарының сен­де болғанын сезе алдың ба?

– Әрине, сездім. Мен оны оған дейін де сез­ген­мін. “United World Wrestling” өз парақ­ша­сында еркін күрестен әлем бо­йынша ең та­нымал топ-10 бал­уан­ды анықтамақ болып, сауал­нама жасаған-тын. Ол ондықтың ішін­де Олимпиада, әлем чем­пион­дары да бар. Сол топқа мені де кіргізіп қойғанын көрген кез­де таңғалдым. Бұл маған оң әсерін тигізді, се­бебі маған ондай үлкен ұйымның наза­рын­да болу – үлкен мәртебе. Тира­наға жа­рысқа келген кезде мұн­да келген басқа балуан­дар мен спорт жанкүйерлері менің қалай күресетінімді күтті. Психология­лық жа­ғынан кішкене қиын бол­ғаны рас. Дегенмен берілмеуге тырысып-бақтым. Мен ол жа­рысқа барғанда “United World Wrestling” өкілдері ресми парақ­шаға тағы да мен тура­лы пост салатынын білдім. Сосын “Ке­зекті әлем чемпионатын ұта ала ма?” деп мен тура­лы жазба са­лынғанын байқап, мұны жақсы­лыққа баладым. Бұл маған үлкен м­о­тивация болды. Әрине, тек елде емес, шетелде де жан­күйерлер болғаны көңіл қуанта­ды. Осындай деңгейге жетке­німе шүкір етемін. Мен Қазақ­стан күресінің деңгейін, әлемдік аре­наларда қазақ елінің Туын көтергім ке­леді. Күллі әлемге Қазақстан қандай керемет ел екенін әрі Қазақстанда еркін кү­рес бар, Қазақстан чемпиондар мекені екенін көрсеткім келеді.

– Екі ай бұрын Испанияда 20 жасқа дейінгі балуан­дар арасында өткен чемпионатта жауыры­ның жерге тимей, фи­налда Әзір­бай­жан­ның мықты­сын алып жықтың. Үш күн бұрын 23 жасқа дейінгі әлем біріншілігінде тағы да қарсы­лас шақ келтірмей, ирандық­тан ай­лаңды асыра білдің. Сонда Испания­дағы жеңісің­нен кейін еш тынықпай, бір­ден Ал­баниядағы өтетін екін­ші әлем чемпионатына да­йындықты бастап кеттің бе? Әлде, ол жарыс жоспарда бол­мап па еді?

– Негізі, басты жоспар Олим­пиада ойын­дарында белдесу еді. Алайда Алла Тағаланың ма­ған қатысты жоспары басқаша болды. Олимпиадаға іріктеуден өте алмай қалған соң 1-2 айдай ештеңеге зауқым соқпай жүрді. Тіпті күреске деген құштарлы­ғым кеміп қалды. Сол кезде жеке бапкерлерім Дархан ағай мен әкем: “Ризабек, мойыма. Сен түбі Олим­пиадаға барасың. Сол кезде Олимпиа­дадан бізге ал­тын алып келесің. Бірақ бұл жолы бармай қалдым деп боса­ма. 1-2 айдан кейін жастар ара­сында әлем чемпионаттары бо­лады. Сол екеуін ұтсаң, тағы да тұң­ғыш балуан атанасың” деп мені рухтан­дырды. Бізде еркін күрестен 23 жасқа дейін әлем чемпионы болмаған. Ал жас­тар арасында әлем чемпионы атан­ған қазақ бала жоқтың қасы. Өз­ге ұлт өкілдері, легионерлер ара­сында чемпион атанғандар бар. Сол кезде әкем мен бапкерім “Сен қазір екі жарысты қатарынан ұтсаң, әлем чем­пио­натта­рын ұтып алған қазақ атанасың. Ол – біріншіден. Екіншіден, тағы да тұңғыш әлем чемпионы бо­ла­сың” деп қайтадан жігерімді оя­туға барын салды. Сол кезде айтылған осы сөз­дер маған қат­ты әсер етті. “Шынымен, осы екі ірі додада жеңіске жетсем, тағы да та­рих жаңартады екенмін” деп өз-өзімді қам­шылаумен бол­дым. Ол екі жарыста жеңіске же­ту орындамауға құқым жоқ тап­сырма болды. Бұл тапсыр­маны мінсіз орындаға­ны­ма Ал­лаға сансыз шүкіршілік айта­мын. Ал­ла тағала 20 миллион халықтың ішінен дәл ма­ған ере­сектер ара­сында тұңғыш әлем чем­пионы атануды жазып қой­ды. Сондық­тан қал­ған маңызды жарыстар­да да оңай беріле са­луға құқым жоқ екенін жете түсіндім.

– Қоржыныңда Азия чем­пио­нат­та­ры­ның 2 алтын ме­да­лі, әлем чемпио­наттары­ның 3 бірдей алтын жүлдесі бар. Жетіспей тұрғаны – тек Олимпиада медалі…

– Иә, сол медальді уысы­мызға түсіру үшін талмай еңбек­тенеміз, бұйырса. Әр спорт­шы армандайтын Олимпиадада топ жа­рып, Қазақстаннан тұңғыш Олимпиада чем­пионы шықса ке­ремет қой! Сол үшін бар күш-жігерімізді сарп етеміз. Біз болмасақ та, қаз­ақтың баласы Олимпиадада атой салсын!

– Алдағы жоспарың қан­дай? Биыл балуандардың мау­сымы осымен аяқ­тал­ды ғой.

– Иә. Биыл жарыстар легі осымен аяқ­тал­ды. Бұйырса, келесі жылы өтетін сайыстар­ға дайындаламыз. Сөйте-сөйте, аяңдап, ақырын басып, Олим­пиадаға да жетеміз.

– Көпшілік “3,5 жылдан соң өтетін Лос-Ан­желес Олим­пиадасына дейін Ризабек мо­ти­вациясын жоғалтып ал­майды ма екен?” деп те алаң­дайды.

– Әр спортшыға мотивация беретін екі-ақ нәрсе бар. Бірін­шісі – өз елінің қолдауы, екіншісі – ынталандыру. Кез келген спорт­шы жағдайын жасағысы келеді. Бізге, спортшыларға бар­лық жағдай жасалған. Оған әңгіме жоқ. Дегенмен алдағы уақытта өз ақшама күресті көтеріп, кәсіпкер болғым келеді.

– Жуырда сүйіктіңе сөз салғаның туралы ақпарат тарады.

– Ол рас. Үйленгелі жатыр­мын. Болашақ жарым бұрын спорттық гимнастикамен айна­лысқан. Жарыстар аяқталды, енді алда той қамымен жү­гірмекпін.

– Әңгімеңе рақмет!

Әлия ТІЛЕУЖАНҚЫЗЫ.

(“Türkıstan” газетінен алынды).