Қыркүйектің 15-інен республика көлемінде тұмауға қарсы екпе егу жүріп жатыр. Қауіпті дерттің алдын алатын екпе бірінші кезекте жүкті әйелдерге қойылуда. Бұл вакцинаның нәресте күтіп жүргендер үшін пайдасы жайлы және оған кей тұрғындардың үреймен қарау себебі туралы №1 қалалық емхананың акушерлік-гинекологиялық бөлімі меңгерушісінің міндетін атқарушы Бибігүл Көжекбаевадан сұрап білдік.
– Бибігүл Ерікқызы, жүкті әйелдер үшін вакцинацияның маңыздылығы қандай?
– Жыл сайын республикамызда осы мезгілде екпе егу басталады. Тұмау – жедел респираторлық-вирустық аурудың бір түрі. Бірақ бұл вирустың жедел респираторлық аурулардың өзге түрлерінен ерекшеліктері бар. Бұл инфекция өзгешерек басталады. Алдымен дене қызуы күрт 38 градусқа дейін жоғарылайды. Жалпы интоксикация басталады. Яғни, вирус жұқтырған адамның денесі ауырады, жарыққа қарау қиындап, кейін құрғақ жөтел пайда болады. Тұмаудан бір аптаның көлемінде емделіп шығуға болады. Алдымен вирус ауыз және мұрын қуысындағы эпителийге түсіп, оны зақымдайды. Кейін қанға тарайды. Вирус анықталған соң ағзада антиденелер қалыптасып, вируспен күрес жүреді де қалыпты жағдайда адам тұмауды, шамамен, 7 күнде жеңіп шығады. Алайда, қарт адамдарда, созылмалы ауруы барлар мен иммунитеті төмендеген жандарда бұл вирус асқынуларға әкеліп соқтырады. Яғни, вирус жоғары тыныс алу жолдарымен шектелмей, өкпеге түсіп, кейін пневмония, кардит сияқты сырқаттарға ұласады. Жүкті әйелдер иммунитеті төмен жандардың қатарына жатады. Сондықтан әйелдер тез ауырып қалады. Оның үстіне жатырдың өсуіне байланысты барлық ішкі дене мүшелері, оның ішінде өкпе де сығылады. Аяғы ауыр әйелдерде пневмонияны емдеу қиынға соғатындықтан, алдын алу шараларына басымдық беріледі.
– Екпені жүктіліктің қай мерзімінде саласыздар?
– Вакцинаны жүктіліктің екінші және үшінші триместрінде қоюға болады. Дегенмен, біз баланың барлық органдарының түзіліп болғанын күтіп, екпе салуға жүктіліктің 16 аптасына жеткен әйелдерді шақырамыз. Вакцинациядан жүктіліктің соңғы мерзіміне дейін өте беруге болады.
– Бала мен анаға дәріден қауіп бар ма?
– Одан қауіп жоқ. Вакцина небәрі вирустың сыртқы қабыршағының бір бөлігінен тұрады. Осы себепті, ағзаға түскен кезде ол вирус ретінде қабылданып, антиденелер түзіле бастайды. Кейін тұмаудың өзімен кездескен жағдайда, яғни, вирус эпителийге түсе салысымен бірден онымен күрес басталады. Бұл вакцина вирустың өзі болмағандықтан, екпе салғанда интоксикация болмайды. Тек қойған жер ауырсынып, кешкі уақытта аздап бас ауруы мүмкін.
– Вакцина қандай жағдайларда қойылмайды?
– Тауық жұмыртқасының ақуызына аллергиясы бар әйелдерге вакцина қойылмайды. Өйткені, дәрідегі вибриондар ақуызда өсіріледі. Екіншіден, екпе салатын уақытта жедел респираторлық-вирустық инфекциямен ауырып жүргендерге, созылмалы аурулары асқынып тұрғандарға вакцинациядан өтуге болмайды. Ал басқа жағдайлар дәрі қоюға бөгет бола алмайды.
– Аяғы ауыр әйелдер екпе салуға қалай қарайды?
– Әйелдерде вакцинаға сенімсіздік, қорқыныш бар. Осы себепті, бізде тіркеуде тұрғандарға вакцинация жайлы, оның маңыздылығы туралы ақпаратты айтып, хабарландырдық. Кейін жүкті әйелдің әрбірімен жеке-жеке сөйлесеміз. Бірақ көпшілігі білместіктен алдын алу шарасынан қорқады. Баланың барлық дене мүшелері қалыптасып, даму сатысына келгенде қойылса, бұл екпенің қаупі жоқ. Осы орайда аяғы ауыр әйелдер, бірінші кезекте, қауіпті мерзімде өз денсалықтарын сақтау туралы ойласа дейміз. Өйткені, тұмаудан соң асқынатын пневмония жүкті әйелдер үшін өте қауіпті.
– Әйелдер екпені өздері қалаған ауруханасында ала ма?
– Жүкті әйелдер ем-шара кабинетіне барып, өз беттерінше екпе салдырта алмайды. Өйткені, алдымен терапевтке көрінулері тиіс. Дәрігер қарсы көрсетілімдер бар-жоғын анықтап барып қана, вакцинацияға жолдама береді.
– №1 емханада қанша жүкті әйел тіркеуде тұр? Қаншасына екпе қойылды?
– Жүкті әйелдерге тұмауға қарсы екпе қою шарасы осымен алтыншы жыл қатарынан жүргізіліп келеді. Әрине, бастапқы жылдары біраз қорқыныш болды. Дегенмен, жыл сайын 60-80 шақты вакцина қойылады. Осы уақыттың ішінде дәрі алған келіншектерде асқынулар болған жоқ. Қазір біздің емханада 450-дей жүкті әйел есепте тұр. Олардың 200 шақтысының жүктілік мерзімі 16 аптадан асқан – бәріне жететіндей вакцина қоры бар. Бүгінге дейін 20-дан астам әйел екпе алып үлгерді.
– Екпе қойған әйелдер тұмаудан 100 пайыз қорғалған деп айта аламыз ба?
– Айта кетейін, тұмаудың екі мыңнан астам типі бар. Әрі олар жылдам мутацияға ұшырайды. Сондықтан елімізде жыл сайын мониторинг жүргізіліп, тұмаудың ықтимал типтері анықталып отырады. Соңғы бірнеше жыл бойы ресейлік “Гриппол плюс” препаратын қолданып келеміз. Оны алатын себебеміз, ішіне А тұмауының H1N1, H2N2 және В тұмауының штамдары біріктірілген. Дегенмен, жүкті әйел басқа елдерге барса немесе шынымен болжағаннан өзге тұмау түрі келсе, ауырып қалу қаупі бар. Өйткені, бұл вакцина тұмаудың барлық түрінен сақтауға 100 пайыз кепілдік бермейді. Бірақ екпе алғандарда ауру жеңіл өтеді.
– Вакцинациялау шарасы қанша уақытқа созылады?
– Жылда вакцинация қазан айынан басталатын. Биыл бұл шара сәл ертерек, қыркүйектің 15-інен басталды. Бұл – еліміздің бас санитарлық дәрігерінің шешімі. Екпе салу бір айға жалғасады. Сондықтан қазанның 15-іне дейін қауіп тобына жататын жандардың бәріне екпе қойып үлгеруіміз керек.
– Сұхбатыңызға рақмет!
Әңгімелескен
Гүлмира ШОҚТЫБАЕВА,
“Soltústik Qazaqstan”.