Өңірде былтырғы су тасқынының зардабымен күрес әлі аяқталған жоқ. Мемлекет тарапынан қолға алынған іс-шаралар — тұрғындарды қауіпсіз жерге көшіру және инфрақұрылымды күшейту жұмыстары оң нәтиже беруде. Жаңартылған қорғаныс бөгеттері болашақта апат қаупін едәуір азайтпақ.
«Бірліктегі» жаңа өмір
Сергей Шепетковтың Қостанайдан Петропавлға қоныс аударғанына алты жыл болыпты. Оның бір жылы «Бірлік» шағынауданында өткен. Ойқаладағы баспанасы былтыр көктемде суға кеткен ол алғашқылардың бірі болып «Бірлікте» тасқыннан зардап шеккендерге арналып салынған жаңа үйге көшкен. Қазір мұнда әйелі екеуі тұрып жатыр.
«Мамандар су келе жатқанын алдын ала ескертті. Біз үйден тұрмыстық техниканы ғана шығарып үлгердік. Жиһазды шатырға кіргізіп едік, бәрібір су астында қалды. Әйелім гүлді жақсы көреді. Ойқаладағы бұрынғы үйіміздің маңында гүл көп болатын. Өткен-кеткендер тоқтап, қызығушылықпен қарайтын. «Бірліктен» үй берілгенде қатты қуандық», – дейді зейнеткер.
Қаланың іргесіндегі «Бірлік» шағынауданы бүгінде жаңа кейіпке енген. Жол салынып, мектеп пен балабақша ашылды. Алдағы жылдары заманауи сауда ойын-сауық орталығын салу жоспарлануда.
Қауіпсіз жерге көшіріледі
Облыс орталығындағы Заречный кенті су басу қаупі жоғары елді мекендердің бірі саналады. Петропавл қалалық әкімдігінің мәліметінше, қазір Заречный кентінде 945 адам тіркеуде тұр. Мұнда № 13 мектеп, түзеу колониясы, сондай-ақ төрт сауда орны мен дүкендер жұмыс істейді. Одан өзге 6 көппәтерлі тұрғын үй және 90 жекеменшік баспана бар. Қала әкімдігі тұрғындардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету және олардың мүлкін су тасқынынан қорғау мақсатында биыл Заречный кентінің тұрғындарын қауіпсіз шағынаудандарға көшіру жөнінде шешім қабылдады. Осыған байланысты облыстық бюджеттен қаражат бөлініп, екі жаңа көпқабатты тұрғын үй құрылысы басталды.
«90 пәтерлі тұрғын үй Крылов, Парк, Әуезов және Петров көшелерінің қиылысында орналасқан. Жобаның жалпы құны – 2 856,1 млн. теңге. Баспана биыл желтоқсан айында пайдалануға берілуі тиіс. Ал 72 пәтерлі тұрғын үй «Егемен Қазақстан» және Есіл көшелерінің шекарасында бой көтереді. Құрылыс жұмыстары 2025 жылдың қазан айында басталды, келесі жылы қолданысқа берілмек. Жобаны жүзеге асыру үшін 2 301,707 млн. теңге бөлінді. Жеке меншік үйдің иелеріне өтемақы төлеу немесе көлемі бойынша баламалы тұрғын үй сатып алып беру жоспарланып отыр», – дейді Петропавл қаласы әкімінің орынбасары Сергей Мелехов.
112 елді мекен бақылауда
Облыстық жұмылдыру дайындығы, аумақтық және азаматтық қорғаныс басқармасының мәліметінше, биылғы су тасқыны кезеңінің қорытындысы бойынша облыстық төтенше жағдайлар департаментімен және аудандық атқарушы органдармен бірлесіп, су тасқыны мен еріген қар суынан зардап шегуі мүмкін елді мекендердің жаңартылған тізімі жасалды. Тізімге облыс бойынша 112 елді мекен кірген. Бұл бұған дейінгі есептен төртеуге кем.
«Су тасқынына қарсы жұмыстар тоқтаған жоқ. Петропавл гидроқұрылғысының жанында ұзындығы 4,3 шақырым болатын айналма арна салынды, жобаның сметалық құны – 328,6 млн. теңге. Сонымен қатар Қызылжар ауданы Соколовка ауылы маңындағы Есіл өзенінің арнасын биіктету жұмыстары жүргізілді. Жобаға 125 млн. теңге бөлінді. Новоникольское ауылына да айналма арна салынды, бұл жұмысты жергілікті шаруашылық өз қаражаты есебінен атқарды. Атқарылған жұмыстар былтыр бұл ауылды су басудан қорғап қалды. Салынған арналардың барлығы тиімділігін көрсетті», – дейді облыстық жұмылдыру дайындығы, аумақтық және азаматтық қорғаныс басқармасының басшысы Игорь Попов.
Ведомствоның мәліметінше, биыл Петропавл мен Қызылжар ауданындағы 6 қорғаныш бөгетін қалпына келтіру және нығайту жұмыстары жүргізіліп жатыр. Бұған қоса, Петропавлдың Жеңіс саябағы маңындағы жағалауды бекіту жұмыстары басталған. Бұл жобалар «Демеу Қазақстан» қоры есебінен қаржыландырылыпты. Жұмыс осы жылдың соңына дейін толық аяқталады деп жоспарланған.
«Есіл өзенінің жағалауын бекіту» жобасы аясында Жеңіс саябағы маңында жауын-шашын суын ағызатын ашық кәріз жүйесі орнатылды, оған 87,3 млн. теңге бөлінді. Сонымен қатар Қызылжар ауданының әкімдігі жергілікті бюджет есебінен 58 млн. теңгеге жобалық-сметалық құжаттама дайындатты. Бұл жоба Петропавл гидроқұрылғысынан төмен қарай 32 шақырымға дейін Есіл өзенін тереңдету мен тазалау жұмыстарын жүргізуге арналған. Қазір батиметриялық зерттеулер жүргізіліп жатыр. Бұл су тасқыны кезінде өзеннің жайылуын азайтып, су өткізу қабілетін арттыру үшін қажет», – дейді Игорь Попов.
«Аралдағы» сегіз үй
Облыстық төтенше жағдайлар комиссиясының отырысында тасқын судан жыл сайын зардап шегетін Прибрежное елді мекеніндегі бөгетті нығайту және кеңейту жұмысын жүргізу туралы шешім қабылданыпты. Осы ауылдың Дербес көшесіндегі тұрғындар үшін жаңа қорғаныс бөгетін салу мәселесі де қарастырылып, небәрі 8 жекеменшік үйдің болуына байланысты жобаның экономикалық тиімділігі күмән тудырған. Сол себепті бұл үйлерді бұзып, тұрғындарына өтемақы беру жоспарланғанымен кейін одан бас тартуға тура келді.
Қызылжар аудандық әкімдігі Прибрежное ауылы Дербес көшесіндегі 8 үй өз орындарында қалдырылатындығын мәлім етті. Жұмыс осы жылдың қараша айының соңына дейін аяқталады. Жылда жолын су басатын Прибрежное елді мекеніне биыл көпір салу жоспарланған.
Облыстық әкімдіктің мәліметінше, биыл көктемде далалық зерттеулер жүргізіліп, оның нәтижесі жыл соңына дейін сарапталады. Сонымен қатар 2026 жылғы су тасқыны маусымына дайындық ретінде арнайы инженерлік жоспар қолға алынған. Оның аясында барлығы 37 іс-шара өткізу қарастырылған.
Ақерке ДӘУРЕНБЕКҚЫЗЫ,
«Soltüstık Qazaqstan».