“Алыстан сермеп, жүректен тербеп, шымырлап бойға жайылған”, – деп данышпан Абай атамыз айтқан қазақ әнінің бүгіндері мағынасы мен өңінің, әуезі мен әуенінің өзгергені шындық. Бұл жағдайдың есті тыңдарманды алаңдатып отырғаны да жасырын емес. Жасанды дауыспен ән айтып, шынайы өнерге шөліркеген жұртшылықты алдап жүрген әншісымақтардың жауыннан кейінгі саңырауқұлақтай қаптауы осы саланы жазып жүрген бізді де алаңдатып отыр. Жуырда Мәдениет және спорт министрі Ақтоты Райымқұлова фонограммамен ән айтуға тыйым салынатынын айтқан болатын. Сонымен қатар министрлік концерт ұйымдастырушыларға қызметтерін лицензиялауды және орындаушылар фонограммамен ән айтса, бұл туралы тыңдарманды хабардар етуді міндеттегелі отыр. Қоғам арасында түрлі пікір тудырған мәселе жайлы өңіріміздегі бірқатар өнер адамдарының ойын білген едік.
Дәмеш ҚҰРМАНКИНА,
облыстық филармонияның әншісі:
– Бұл мәселені қозғамас бұрын әнші мен орындаушының аражігін анықтап алған дұрыс сияқты. Бүгінгі күні өзін өнер адамымын деп жүргендердің ішінде орындаушылар көп. Оларды кәсіби әншілер қатарына жатқызуға болмайды. Олар ән өнеріне хобби ретінде ғана қарайды. Түрлі дыбыс күшейткіштердің, дауыс өңдеу аппараттарының көмегімен ән жаздырып, той-томалақтарға, сахнаға шығатын осындай азаматтар өнердің абыройына нұқсан келтіруде. Сондықтан министрлік тарапынан бақылауды күшейтіп, заң тұрғысында шектеу қойған дұрыс деп ойлаймын.
Өз басым гастрольдік сапармен Ресейге жиі барамын. Онда фонограммамен ән айту деген мүлде жоқ. Сондықтан да концерт өтетін залдар аптаның кез келген күнінде бос болмайды. Жалпы, ол жақта әншілерге деген көзқарас түзу. Өйткені, сахна иелері де талғампаз тыңдарманның барлық талабына сай болуды қалайды. Ал бізде әншіні қазір кім сынамайды? Кім әнші, кім орындаушы екенін ажырату қиын. Қазір кейбіреулер “сахнада табиғи дауыспен ән айтуға мүмкіндік жоқ. Соның салдарынан фонограмманы пайдалануға тура келеді” деп жатады. Бұл пікірмен мен мүлдем келіспеймін. Бұрын Ермек Серкебаев, Роза Бағланова, Бибігүл Төлегенова сынды майталман әншілер талантының арқасында кез келген жағдайда ән айтты ғой. Бүкіл кеңес өкіметінің халқы оларға құрметпен қарады емес пе? Біз өнердегі осы мәртебемізді қайтарып алуымыз керек.
Асқар ЖӘМЕНОВ,
қалалық Мәдениет үйінің директоры:
– Шындығында, фонограмма жас буынның өнерге деген құлшынысын төмендетеді. Талантты адамның өзін табиғи дауысынан айырып, жасандылыққа итермелеп жатқанын көріп жүрміз. Бұл жағдай өнерді алға сүйремесі анық. Сондықтан фонограммадан арылу үшін елімізде заң қабылдануы қажет. Министрлікте көтерілген фонограммаға тосқауыл қою мәселесі көп ұзамай шешімін тапса дейміз. Әншілердің көбінің жасандылыққа бет бұрғаны, әсіресе, шетелдерде түрлі конкурстар өткен кезде байқалып қалады. Фонограммаға әбден сеніп алған жастар мұндай байқауларға қатысуға жүрексінеді. Бүгінде шын таланттарға табиғи дауыста ән салуға мүмкіндік өте көп. Оған талай концерттерде көз жеткізіп жүрміз. Сондықтан фонограммамен ән айту тек тыңдармандарды арбап, алдаушылардың әрекеті деп түсінбеске амал жоқ.
Қалалық Мәдениет үйінің әншілері мерекелерде, әсіресе, қыс мезгілінде фонограммамен айтуға мәжбүр. Өйткені, суық ауа райы өнерпаздарымыздың денсаулығына кері әсер етуі мүмкін. Осындай жағдайда оларға шектеу қоя алмаймыз. Ал бұдан басқа кездерде әншілерге жанды дауыспен ән айтуды міндеттейміз.
Әзімбек БАЙЛИН,
“Алашұлы” тобының
әншісі:
– Қуанышқа орай, отандық әншілердің жанды дауыспен ән айтуын талап ететіндер соңғы кезде көбейіп келеді. Қарапайым халық қана емес, билік өкілдері де бүгінде фонограмма қолдануды заңмен шектеу керек деген бастама көтеруде. Бұл пікірге мен де қосыламын. “Алашұлы” тобының тарихында фонограммамен ән айту деген мүлде болған емес. Біраз елдерге шығып, өнер көрсеттік. Жергілікті халық өнерімізді бағалап, жанды дауыста ән салғанымызды құп көрді. Заң қабылданса, әншісымақтар сейіліп, киелі сахнада нағыз талант иелері қалады деген сенімдемін. Сонда ғана біздің тыңдармандар өнерді бағалап, қоғамда әншілерге деген түзу көзқарас қалыптасары анық.
Сауалнаманы жүргізген
Гүлбике КУБЕНОВА,
“Soltústіk Qazaqstan”.