Жерлесіміз Болатбек Қалдыров 18 жылдан бері ағаштан қазақтың ұлттық ыдыстарын жасаумен айналысып келеді. Шебердің қолынан шыққан ағаш астаулар беріктігі мен дизайны жағынан елімізде, тіпті шетелде де сұраныса ие.
Болатбек Қалдыров ұзақ уақытқа дейін тозбай сақталатын астауды жасау үшін қайың ағашын қолданатынын айтады. Өйткені қайың – өте қатты, мықты ағаш. Ағаш астауды дайындау мұқияттылықты, ыждағаттылықты талап ететіндіктен, оның жұмысына орта есеппен 25-30 күн жұмсалады екен. Жұмыс барысында табандылық қана емес, сонымен қатар шығармашылық ізденіс те маңызды. Астаудың беті жылқының, бүркіттің немесе қошқардың басы бейнеленген ұлттық ою-өрнекпен безендіріледі.
– Қайыңды асыл ағаш түрлеріне жатқызуға болады, өйткені біз оның қабығынан бастап діңіне дейін пайдаланамыз. Астаудың ішкі бөлігі мықты болуы үшін жылқының майы қолданылады. Ал сыртына тағамдық лак жағамын. Өнімнің сапасы мен беріктігі жабынды дұрыс таңдауға тікелей байланысты, – деген қолөнерші қымыз қиюға арналған кеселерді жасау құпиясымен де бөлісті. Шебер қымыз құятын ыдысты өңдеуге балауызды пайдаланады екен. Балауыз жылқы майымен салыстырғанда бірден қатып қалатындықтан, онымен жұмыс істеуде шапшаңдық керек. Мұндай ағаш ыдыста қымыз емдік қасиетін ұзақ сақтайды.
Болатбек Қалдыров еліміздің көптеген қалаларында жыл сайын ұйымдастырылатын қолөнер көрмелеріне жиі қатысып тұрады. Сондай жиындарда аға буын өкілдері қазы астауды көп сұрайтын көрінеді. Шебер астаудың бұл түрі сыйлы кісілерге сойылған жылқының семіздігін көрсету үшін қолданылатынын айтады. Ол ағаштан ұзынша әрі қос қазы қабырға қатар сиятындай жіңішке етіп шабылады.
«Ағаштан жасалған бұйымның пайдалы әрі ұзақ сақталатынын білетіндердің қатары артып келеді. Жуырда өңірдегі мұражайлардың бірінен осыдан 140 жыл бұрын жасалған астауды көрдім, оны әлі де пайдалануға болады. Облысымызда ағаш ыдыстарды күнделікті тұрмыста кеңінен қолданып жүрген отбасылар аз емес», – дейді Болатбек Қалдыров.
Кейіпкеріміз 12-13 жасында ағаларының қасында жүріп, мүсіндер дайындап, ағаштың қыр-сырын меңгере бастапты. Оның қолөнерге жақын болып өсуіне ата-әжесінің ықпалы мол. «Әжеміз бала күнімізде алаша тоқып, бізге қыл арқанды өргізіп, киіз бастыратын. Ал атамыз қазіргідей түрлі станок, керемет жетілдірілген құралдар тапшы болған заманда қолдан доға, шана жасады. Анамыз бен әкеміз де өнерден құралақан емес, анамыз тоқыма ісінің шебері, әкеміз сурет салды», – дейді шебер.
Он саусағынан өнер тамған шебер астаудан бөлек ағаштан, мүйізден, сүйек пен былғарыдан түрлі кәдесыйлар, қымыз құятын ыдыс, күбі, ойыншықтарды да жасаумен айналысады. Бұйымдардың бағасын жұмысына, көлеміне қарай өзі қояды.
Гүлфайруз ТӨРЕМҰРАТОВА,
«Soltüstık Qazaqstan».