Soltüstık Казахстан
– Тоқта! Желке тұсынан естілген қатқыл дауысқа еріксіз кідірді. Жаңа ғана көмейге тығылған ішкі шерін ақтарып, ат құйрығын кесіскендей болып еді. Әлде тағы бір айтар уәжі бар ма дегендей Қанат артына бұрылды. Атшаптырым кабинеттің төрінде жұмсақ креслоның үстінде сызданып отырған партком хатшысы мұны оқты көзімен ата қарады. Шамасы, кәсіпорын табалдырығын аттағанына көп бола қоймаған жас маманнан мұндай тегеурінді қадам, шұғыл шешім күтпесе керек. Ақылын ашу жеңіп, өз-өзіне әлі келе алмаған сияқты. Түрі өрт сөндіргендей әлем-тапырық. Жайшылықта емен-жарқын жүретін, момындау көрінетін оның лезде өзгеріп сала бергеніне Қанаттың өзі таң. “Жуастан да жуан шығады-ау” деген ой келген.
– Партбилетті әкел! – деді ол тісінің арасынан сыздықтата сөйлеп.
“Менің партиялық мәселемді сіз емес, цехтық партия ұйымы шешуі тиіс” деген ойын айта жаздап, іркіп қалды. Болары болып, бояуы сіңген тақырыпты қайта жаңғырту оның табиғатына жат, әкеден дарыған мінез. Жарықтық он ойланып, жүз толғанып барып, кесімді пікірін айтатын. Адалдыққа, тазалыққа толы іс-әрекеттерін жазылмаған заң секілді қабылдайтын. Үйретері мол болды. Шарапаты көп тиді. Мәскеу ауданы (қазіргі Есіл) Бұлақ орта мектебін бітіргеннен кейін әке ақылымен Ресейдің Новосібір қаласындағы ауыл шаруашылық институтына оқуға барды. Емтихандарды “бес” пен “төртке” тапсырып, студент атанды. Арман мен қиял жетегінде жүріп, уақыттың қалай сынапша сырғып өткенін де білмей қалды. Мұндағы ұстаздар кафедрада қалуға, аспирантурада оқуға үгіттегенімен, туған жерге бүйрегі бұра берді. Обалы нешік, Ленин атындағы Петропавл ауыр машина жасау зауытының басшылығы құшақ жая қарсы алып, бас директор Валерий Ефремовтың өзі жеке қабылдады. Бір жылдың ішінде шебер, аға шебер, цех бастығының орынбасары сатыларынан өтті. 27 жасында 600 жұмысшысы бар ірі цехқа жетекшілікке жіберілді. Партия қатарына қабылдануы 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасымен орайлас келді. Ешкім түсініп болмайтын небір оғаш оқиғалар орын алып жатты. Бірде Алматыда өткен бас-қосудан суыт жеткен парторг Қанатты шақырып алып, бастауыш партия ұйымының жиналысында сөйлейтінін өктем дауыспен бұйыра айтты. Алаңда маскүнемдер, нашақорлар болғанын, олар Қазақстан халқын ұлтқа бөліп, интернационализмге жат ұлтшылдық ауруына ұшырағанын “тәптіштеп” түсіндірді. Өз қызметіне адал, айтқан уәдесіне берік, туған жер үшін атқа да қонуға дайын Қанат өзін оң-солын айыра алмайтын бала санаған. Анатолий Трофимовичтің қабағына қарап, ұсыныстан сыпайы түрде бас тартты. Сол-ақ екен, анау шоқ басқандай ыршып түсті. Қоқанлоқы, айғаймен тәртіпке шақырмақ ниетінен, мұндай ұстаным-көзқараспен СОКП қатарында болуға лайық емессің деген үгітінен ештеңе өнбеді. “Мені әке-шешем ұстамдылыққа, сабырлылыққа тәрбиеледі. Екіншіден, тұтас қазақ жастарын кінәлаумен келіспеймін. Оны жала ретінде қабылдаймын. Көз көрмеген нәрсе жайлы ештеңе айта алмаймын” деген ұстанымынан айнымады.
Екеуара келіспеушіліктің ақыры бірер айдай ғана “қызығын” көрген қанқызыл партиялық билетті үстелдің үстіне тастап кетуімен аяқталды. Кейін партиялас әріптестері Қанатты қанша қорғауға тырысса да, кеңестік кезеңнің дүрілдеп тұрған әкімшіл-әміршіл жүйесі өз қатарын рухы мықты, ойлау санасы бөлек ұлтжанды азаматтардан тазартуды жөн көрген секілді.
“Ел үшін туған ерлердің, Алды-арты дария, кең болар. Артықша туған азамат, Халыққа үлкен бел болар” демекші, қолдан жасалған қиынпұрыс қиындықтарға Қанат мойыған жоқ. Ел игілігі мен келешегі үшін қызмет етіп, ар-намысты жоғары ұстауды басты мақсат етті. Кәсіпорын қабырғасында өткен 12 жыл тың бастамаларға, жақсы істерге толы болды. Қайнаған қызу еңбектің бел ортасында жүргенде тосыннан тағы бір “қырсық” кезікті. 1995 жылы мінезі қатал, бірақ талапшыл зауыттың басшысы В. Ефремов әлдекімдерге жақпай қалса керек, орнынан алынып, бас директордың өндірістік мәселелер жөніндегі орынбасары Юрий Коновальчик пен бас конструктор Аман Сүйінбаев оның орнына ұсынылды. Ашық дауыспен өткен сайлауда аз ғана адам соңғы үміткерді қолдады. Олардың қатарында Қанат та болды. Директорлық орынтаққа жайғасқан Коновальчик қазағыңды қолдадың деп оған қысым көрсете бастады. Ойы шолақ, іскерлігі, қарым-қабілеті шамалы басшымен текетірестен ештеңе ұтпайтынын сезген білікті маман өз еркімен жұмыстан шығуды құп көрді. Кетерінде кімнің кім екенін уақыт көрсетеді деп, әңгімені қысқа қайырды. Демократиялық жолмен сайланса да, Коновальчиктің басшылық жолы тым қысқа болды.
Бабаларымыздың “Қазанат қамшы тигізбейді, Азамат жоғын білгізбейді”, “Ат шабысына қарай шабады, Ер намысына қарай шабады” деуінде үлкен шындық бар. Мәселе мансаптың үлкен-кішісінде емес, ең бастысы, сеніп тапсырылған қызметті қалай атқаруға келіп тіреледі. Облыстың сол кездегі әкімі Қажымұрат Нағыманов Қанат Асқаровты шақырып алып, өңірдегі тұңғыш технологиялық парк құруды сеніп тапсырды. Оның іргетасы шағын және орта бизнеске қолдау көрсетуден, коммуналдық кәсіпорындар жүйесін дамытудан, бизнес-инкубатор құрудан басталып, халықтың тұрмыс сапасын жақсартуға, бағаны тұрақтандыруға жалғасты. Көтерме сауда желісі өріс алып, тұрғындар үшін көптеген қосымша қызметтер ашылды.
Қанат Қайырлыұлы – бүгінде мемлекеттік қызметте абыройлы еңбек етіп, облыстың өркендеуіне айтарлықтай үлес қосып келе жатқан білікті басшылардың бірі. Ауыл шаруашылығы министрлігі “Сушар” РМК “Есіл су” кәсіпорнына жетекшілік еткен бес жылдың ішінде өндіріс ауқымы айтарлықтай кеңіді. 3 мың шақырымнан асатын су магистралы Қостанайдың екі ауданын, облыстың 12 ауданын тіршілік көзімен қамтамасыз етеді. Өңірдегі 600 елді мекеннің 231-не таза су жеткізеді. 2016 жылы тұрғындарға 1 млн. текше метр су сатылса, бүгінде тұтыну мөлшері әлеқайда артып, 4,8 млн. текше метрді құрайды. Ең алысы – Ишим топтық су құбыры. Ол Тимирязев, Шал ақын, Ғ. Мүсірепов атындағы аудандар бойынша 38 мың адамды қамтиды. Ең ауқымдысы – Булаев топтық су құбыры 100 мың тұрғынды қамтамасыз етеді. Магистралдың ұзындығы – 1600 шақырым. Кейіпкеріміздің айтуынша, жуырда Жамбыл ауданындағы Троицкіде насос стансасы іске қосылады. Онда орнатылған екі резервуар арқылы тіршілік көзі аудан орталығы Пресновкаға дейін жеткізіледі. Алдағы ауқымды міндеттердің бірі – Есіл ауданына қарасты Заградовка, Волошинка, Ясновка, Бұлақ елді мекендеріне тезірек су құбырларын тарту. Өйткені бұл маңда жер асты суларының азаюы байқалады. Кей жерлердің суы ащы, тұзды, ішуге жарамсыз. Өкінішке қарай, аудандық әкімдіктер тарапынан жобалық-сметалық құжаттарды рәсімдеу уақытының кешіктірілуі іске қолбайлау болып жатады. Көбіне қаражаттың тапшылығын сылтау етеді. Әйтпесе, мемлекеттік бағдарламаға енгізуден бөгеліс жоқ.
Қанат Қайырлыұлы облыстық мәслихаттың депутаты ретінде қоғамдық жұмыстарға белсене араласады. Ол көп жыл бойы демеушілікпен де айналысып келеді. Отбасы үлгідегі балалар ауылына жүйелі түрде көмектесіп тұрады. Ұжымның жұмысшы-қызметкерлеріне де көптеген қаржылық жеңілдіктер қарастырылған. Орташа жалақы мөлшері 160 мың теңгеге жуық. Ішкі өндірісті дамытуға 800 млн. теңге жұмсалып, әрқайсысының құны 60 млн. теңге болатын екі шетелдік эксковатор, басқалай техникалар сатып алынды.
“Азамат жетім болмайды, халықтан болса панасы, халық жетім болмайды, басшы болса данасы” деген сөз аға буын өкілі санатына қосылып, алпыс – “талтүстің” биігіне шаршамай, шалдықпай көтерілген, туған жерге туын тіккен ел азаматы, білгір ұйымдастырушы Қанат Асқаровқа қарата айтылғандай.
Өмір ЕСҚАЛИ,
“Soltüstık Qazaqstan”.