Бабамның үнісің сен, домбыра!

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

Домбыра – қазақтың жаны. Халқымыздың куанышы мен кү­йініші, қайғысы мен қасіреті, аңсаған арманы қос ішекті ас­пап­тың шанағынан күй болып төгілген. Біз үшін дом­бы­ра­ның ор­ны ерекше. Бүгінде қазақтың тарихымен тамыр­лас қасиетті аспапқа өскелең ұрпақтың қызығушылығы зор. Қазақ елінің тарихы мен шежіресінен сыр шертер ғиб­ратты термелер мен күйлерді орындап, көпшіліктің ілти­па­тына бөленіп жүрген “Күдер” ансамблінің өнерпаздарын мақтан етуге болады.

Өңірімізге белгілі өнерпаз, ұла­ғатты ұстаз Тойкен Күдерова негі­зін қалаған ансамбль еліміздің Тә­уелсіздігімен құрдас десе де бола­ды. Ашылғаннан бері жүздеген шәкірт тәрбиеленіп, өнер деген үл­кен әлемге қанаттары қатайып ұш­ты. Қазіргі таңда ансамбльдің құ­рамында 15 жас өнерпаз бар. Барлығының болашағынан үлкен үміт күтуге болады.

– Өнер колледжіне студент­тер­дің бәрі бірдей нота біліп келмей­ді. Құлшыныстарына қарап, үйре­не­ді-ау деген оймен таңдап ала­мыз. Солардан ансамбль құру оңай іс емес. Түлектер оқуларын бі­тіріп ке­теді де, әр төрт жыл са­йын шығар­машылық құрам жаңа­рып отыра­ды. Қатарға қосылған жас­тармен қайта дайындаламыз. Бұл темірдей төзім мен қажырлы ең­бекті қа­жет етеді. Мен үшін ең бас­ты мақ­сат – шәкірттерімнің кә­сіби шебер­лігін шыңдау. Олармен бір­ге үздік­сіз дайындық жүргізуге жа­нымды да, барымды да салуда­мын, – дейді мәдениет қайраткері Тойкен Күдерова.

Жылына бір емес, бірнеше мәр­те концерт қоятын ансамбль ауыл-ауылды аралап, ел аумағы бы­лай тұрсын, алыс-жақын ше­тел­дерде де жиі өнер көрсетеді. Домбыра­шы­лар әр жылдары Бол­гария, Ре­сей, Молдова, Испа­ния елдерінде өткен байқаулардан жүл­делі орал­ды. “Күдер” домбы­ра­шылар ан­самблі 2019 жылы Дубай қаласын­да өткен “Jumeirah Sounds” жасөс­пірімдердің халық­ара­лық конкур­сын­да бас жүлдені жеңіп алып, ел мерейін үстем етті. Шетелдіктер қа­зақ домбырашы­ла­рының өнеріне тәнті болды. Сон­дықтан бас жүл­де­ден басқа, біздің өнерпаздарға Канн фести­валіне жолдама беріл­ді. Алайда пандемияға байланыс­ты бұл ша­ра кейінге қалдырылды. Қазақ күйі­нің құдіретін араб әле­мі­не та­нытқан жас күйшілердің ара­сында Расул Өмірзақ, Кәмила Мақ­поз­дың жетістігін ерекше атап өт­кен жөн. Екеуі бұдан бөлек, “Қазақстан таланттары”, “Eurasia-Art”, “Жа­ңа формат” халықаралық конкурс­та­ры мен “Ақжелен”, “Жас толқын” бай­қауларында да үздіктер қата­ры­нан көрінді.

Домбырашылар ансамблі үсті­міздегі жылы Көкшетау қаласын­да Манарбек Бексейітов атында­ғы IV республикалық “Өнер қа­наты” жас музыканттар байқауын­да бірінші орынды еншілеп, ұстаз­дарын қуа­нышқа кенелтті. Өнер десе ішер асын жерге қоятын да­рынды шә­кірттер Сара Қамбаро­ва мен Ду­ман Хамитовтың да бо­лашағынан зор үміт күтуге болады.

Ширек ғасырдан астам тарихы бар “Күдер” ансамблінің шығар­машылық репертуары бай. Қор­жында шамамен 40-қа жуық күй бар. Өнерпаздар күйдің түр-түрін – төкпе, шертпе күйлерді, яғни Ба­тыс, Жетісу мен Шығыс өңірінің күй­шілік дәстүрін шебер меңгер­ген. Қазақ және шетелдік ком­по­зи­торлардың шығармаларын да дом­бырада тамаша орындайды.

Тойкен Күдеровадан тәлім ал­ған шәкірттер бүгінде еліміздің әр қиырында еңбек етуде. Солардың ішінде ансамбльдің алғашқы құ­ра­мында өнер көрсеткен Әсет Әб­ді­рахманов, Тоғжан Жахин, Нұр­лан Серғазинов, Алтын Хам­зина, Ер­ба­тыр мен Әлия Мәкеновтар, Бұл­бұл Рамазанова, Бірлік Бае­кин, Айзада Иважанова, Замира Ос­па­нова, Ақмарқа Ома­рова мен тағы басқалары бар. Об­лыстық фи­лар­монияның “Сегіз сері” атын­дағы қазақ халық аспап­тары ор­кестрі­нің құрамында өнер көр­сетіп жүр­ген домбырашылар­дың де­ні “Кү­дер” ансамблінің шек­пені­нен шық­қа­нын қалайша атап өт­песке.

Өнер ордасын тамамдаған сту­денттердің біразы өңірдегі білім бе­ру ұйымдарында жұмыс істей­ді. Дейтұрғанмен, әлі де кәсіби дом­бырашылар жетіспейді. Әр мек­тепте домбыра сыныбын аш­са, артық болмас еді. Өйткені қос ішекті аспап – дала шежіресі ғана емес, халқымыздың жан сезімі, ажырамас серігі.

“Еңбек – бәрін де жеңбек. Адамға 1 пайыз дарын берілсе, қалған 99 пайызы еңбекпен келе­ді. Талмай үйрену арқылы барлы­ғына да қол жеткізуге болады. Бас­тысы ынта қажет. Осыны шәкірт­теріме айтып отырамын”, – деген ансамбль жетекшісі Тойкен Күде­рова домбырада әр дыбыстың дұ­рыс шығуы маңызды екенін, сон­дықтан қос ішекті аспаптың жаса­луына да баса мән беретінін айт­ты. Сондықтан өнер колледжі сту­денттерінің домбыраларын бі­лікті шеберлер арнайы тапсырыс бо­йын­ша жасайды.

Ақмарал ЕСДӘУЛЕТОВА,

“Soltüstık Qazaqstan”.