СӘБИДІҢ БӘРІ БАҚЫТТЫ БОЛУЫ ҮШІН ЖАРАЛҒАН

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

“Сендерден байлық сұраман,

Сендерден байлық сұраман, өліп кетсем де!

Алтындарыңды алмаспын, төгіп кетсең де,

Мейірімге ғана мұқтажбын, білесіңдер ме?

Мейірімге ғана мұқтажбын…”, – деп жырлаған қазақтың аяулы ақыны Фариза Оңғарсынованың “Жетімнің монологы” атты шығармасы бар емес пе, балдай тәтті балалық шағында батпандай ауыр мұң арқалап, жанары жәутеңдеген Диананы көргенде осы өлең жолдары ойға оралды…

Алаңсыз да, қамсыз балалық шақ-ай десеңші! Ойыншықтарға алдар­қанған бейкүнә періштелердің жана­рынан өмірге өкпе-реніш байқал­майды. Ата-анам қашан келеді деп есікке де елеңдемейді. Өйткені олар әлі кішкентай, оң-солын білмейді. Бар-жоғы 3 жаста ғана. Одан да кішілері бар. Бөлмеде оңаша ойнап отырған қызды көргенде ішім жылып сала берді. Өзіміздің қаракөз қызы­мыз екен. Жасы үштер шамасында. Аты – Диана. Анасы қиын жағдайға тап болған соң, баласын уақытша сәбилер үйіне орналастырған. Тәр­бие­шілердің айтуынша, жақында ана­сы жұмысқа орналасқан, бірер айдың ішінде қызын алып кетпек. Мұнда Диана сынды тағдыры қиын өзге де балалар бар.

Петропавл қаласындағы сәбилер үйінің тыныс-тіршілігін айтпас бұрын, әуелі тарихына тоқталғанымыз жөн шығар. 1921 жылы 2 желтоқсанда негізі қаланған сәбилер үйі алғашын­да 30 орынға шақталған. Ал соғыстан кейінгі кезеңде елде жетім-жесір кө­бей­ді. Сондықтан 1948 жылдары әлеу­меттік орталықта 100 балаға де­йін тәрбиеленді. 1984 жылдан бастап орталық жүйке жүйесі зақымданған балаларға арналған маманданды­рыл­ған балалар үйі ретінде бейімдел­се, 2005 жылы жетім және ата-анасы­ның қамқорлығынсыз қалған 4 жасқа дейінгі балаларды тәрбиелеуге және оларға медициналық көмек көрсетуге арналған “Балалар үйі” мемлекеттік мекемесі болып бекітілді.

Балалар үйін әр жылдары орта медициналық білімі бар мамандар басқарды. Тек 1948 жылы оның басшысы болып педиатр Валентина Катеринич тағайындалды. Бүгінде аталмыш ұйымға білікті маман Лилия Федотова жетекшілік етеді.

Архивтік құжаттар бойынша 1947-2020 жылдар аралығында мұнда 6149 бала тәрбиеленген екен. Мате­риал­дық-тұрмыстық жағдайы жақсар­ған ата-анаға 3048 бала қайтарылса, 1737 баланы мейірімді жандар асы­рап алған. Ал мыңнан астам тәрбие­ленуші облыстағы өзге балалар үйіне орналастырылды.

2001 жылдан бастап “Үміт” атты екі топ жұмыс істейді. Олардың мақ­саты – баламен қиын жағдайда қал­ған жас анаға моральдық-психологиялық қолдау көрсету. Бұл ана мен бала арасындағы туыстық байла­нысты, толық емес болса да отбасын сақтауға мүмкіндік береді.

– Қазір орталықта 36 бала тәрбие­ленуде. Ата-анасының қамқорлығын­сыз қалған 24 бала, күндізгі қарауда 12 бала бар. Күндіз келетін балалар­дың мүмкіндігі шектеулі. Олар це­ребральды сал ауруы мен дауна син­дромына шалдыққан. Мұнда олар ем­деу курстарынан өтеді, барлық әлеу­меттік қолдау көрсетіледі. Психолог­тар, логопед мамандар жұмыс істей­ді. Жалпы орталық 75 орынға арнал­ған. Статистикалық көрсеткіштер бо­йынша жыл сайын тәрбиеленушілер­дің саны азаюда. Қорғаншылық және қамқоршылық органдарымен тығыз бай­ланыстамыз, – деді сәбилер үйі­нің директоры Лилия Федотова. Ол мұн­да балақайлар 3-4 жасқа дейін болатынын, кейін отбасылардың асы­рауына берілетінін немесе балалар үйіне, өзге де әлеуметтік-медициналық ұйымдарға орналастырылаты­нын айтты. Барар жері, басар тауы қалмаған кейбір жас аналар балала­рын уақытша осы орталықта қалды­ру­ға мәжбүр. Олардың дені жағдай­ларын түзеп алған соң, балаларын қай­тарып алатын көрінеді. Ондай мы­салдар көптеп кездеседі. Өкінішке қа­рай, тастанды балалар да жоқ емес. Әсіресе мүмкіндігі шектеулі баласы­нан ерікті түрде бас тартқан ата-аналар бар.

– Өмірлік қиын жағдайға тап болған кейбір келіншектер өтініш жа­зу арқылы белгілі мерзімге балала­рын қалдырып кетеді. Бұл жағдайда оларға түсіністікпен қарауға болады. Біз ана мен баланың ажырамағанын қалаймыз. Әр бала отбасында тәр­бие­ленуге құқылы. Бірақ өмір біз ой­лағандай емес қой. Кейбірінің тағ­дыры сынаққа толы. Сондықтан мұн­да тәрбиеленетін әр балаға жауап­кер­ші­лікпен қараймыз. Олар толық мем­лекеттің қамқорлығында, – дей келе, Лилия Муратжановна 2021 жылы 11 бала қамқоршылық және қор­ғаншылыққа берілгенін, екі тәрбие­ленуші балалар үйіне, тағы соншасы Петропавлдағы мүгедектер үйіне орналастырылғанын айтты.

Балаларға орталықта барлық жағ­дай жасалған. Бес мезгіл тамақта­нып, дене шынықтыру, сауықтыру ша­раларымен қамтылған. Арнайы ем­деу курстарынан да өтеді. Массаж, фи­зиоемдеу, логопед, монтессори кабинеті, бассейін бар. Жоғары ма­ман­дандырылған медициналық кө­мекті қажет ететін балалар Нұр-Сұлтан, Алматы қалаларында жоспарлы емделеді.

Бүгінде сәбилер үйінде 86 адам жұ­мыс істейді. Жылдар бойы бала­лармен жұмыс істеп келе жатқан бі­лікті мамандардың ауызбіршілігі, бүл­діршіндерге деген сүйіспеншілігі мен қамқорлығы шексіз. Аға тәрбиеші На­талья Васильжанованы сөзге тартқа­ны­мызда оның әр балаға елжіреген көңілі мейірімге толы екенін аңғар­дық. Алайда оның айтуынша, бала­лармен жұмыс істеу оңай емес. Әр­қайсысына жеке көңіл бөлу қажет.

Мұндағы сәбилер киім-кешектен, ойыншықтан, тамақтан тарықпауда. Тәрбиешілер де асты-үстіне түсіп, бағып-қағып отыр. Алайда балаға ана мейірімінен, әке жылуынан асқан сүйіспеншілік жоқ. Қамқорлық құша­ғында болса да, ата-ананың аялы алақанын сезініп өскен бір бақыт емес пе?

Ақмарал ЕСДӘУЛЕТОВА,

“Soltüstık Qazaqstan”.

Суретті түсірген

Талғат ТӘНІБАЕВ.