ЕТ, СҮТ, ҰН, ЖҰМЫРТҚА БӘРІ БАР, ЖАНЫҢА КЕРЕГІ ТАБЫЛАР

Кең көшенің екі жағын ала жайғасқан тауар толы шатырлар. Шатырлардағы сөрелерге мойындарын созып қаумалаған қарақұрым халық. Келгендердің тағатын тауысып жыланша баяу жылжып бара жатқан ұзын сонар кезек. Бұл – қала базарындағы жабайы сауда емес, күннің райы күлімдей бастағалы Қызылжарда алғаш өткізіліп отырған ауыл шаруашылығы жәрмеңкесі. Осы жолы да әдеттегі орнынан адаспай кең даңғылға жайғасыпты. Мағжанның көшесі таң атқалы мәре-сәре.

Солтүстік Қазақстан облысы – қамба толы астығымен, жайылым толы төрт түлігімен танылған қойнауы құтты, қазыналы өңір. Соңғы бірнеше жыл қатарынан осында өндірілетін ауыл шаруашылығы өнімдерінің көлемі артып келеді. Әсіресе теріскейлік ет, сүт, жұмыртқаның отандық нарықта алар орны ерекше. Мұның бәрі бірінші кезекте өңір тұрғындарына арзан бағада қолжетімді болуы керек. Көктемгі жәрмеңкені ұйымдастырудағы мақсат та осы. Бұрын тек күзде ғана тұрғындардың көңілін қуантатын шара енді көктемде де ұйымдастырылмақ. Облыстық ауыл шаруашылығы және жер қатынастары басқармасының өкілдері бұл игі дәстүр жылда жалғасын табады деп отыр. Бұдан бөлек, апта сайын қала базарларында да шағын жәрмеңкелер тұрақты өтіп тұрады.

Қай жәрмеңкенің болмасын мақсаты азық-түлікті халыққа қолжетімді бағада саудалау ғой. Бұл жолы да солай болды. Мұндай шараға жиылған жұртшылық дән риза. Қайсысының пікірін сұрасақ та қуанышты екенін айтып, алған ет, сүт, жұмыртқасын көрсетіп көңілдері өсіп қалады. Әр жерде бір қап арқалап көліктеріне кетіп бара жатқандар көрінеді. Азық-түлік нарықтағы құнынан 15-20 пайызға арзан болған соң керегін алып қалуға келгендер көп. Мәселен, мұндағы жылқы етінің бір килограмы 2700, сиыр еті орта есеппен 1800, қой еті 2100 теңгеден сатылды. Сонымен қатар тауық, үйрек, қаз еті мен түрлі сүт өнімдері, макарон, ұн, көкөністер де сөрелердің сәнін келтірді.

Жәрмеңкеге облыс әкімі Айдарбек Сапаров та келіп, шатырларды аралап, тұрғындармен, сатушылармен тілдесті. Бұқаралық ақпарат құралдары өкілдеріне сұхбат берген өңір басшысының бірінші орынбасары Марат Тасмағанбетов жәрмеңкеге өндірушілердің арадағы алып-сатарларсыз тікелей қатысуы бағаның төмендеуіне сеп болып отырғанын жеткізді.

– Облыс әкімінің тапсырмасымен Наурыз мерекесі қарсаңында осындай ауқымды жәрмеңке өткізіліп отыр. Мұнда өңірдің 13 ауданы мен облыс орталығының 100 кәсіпорны 400 тоннаға жуық өнім әкелді. Тұрғындарға ет-сүт, өңдеу өнеркәсібінің өнімдері, балық, бал, көкөністер кең көлемде ұсынылуда. Өңіріміздің аграрлы аймақ екені белгілі. Аграрлық саланы дамыту үшін соңғы жылдары 35 жаңа жоба жүзеге асырылды. Сол жобалардың жемісін бүгінгі жәрмеңкеде де көрудеміз. Өткен жылы өңір қажеттілігін өтеу мақсатында жаңа екі құс фабрикасы ашылды. “Жаңа құс”, “Северный бройлер” серіктестіктерінің өнімдері де бүгінде сұранысқа ие, – деді Марат Иманбайұлы.

Қалаға аудандардан ауылдың дәмін ала келген агроқұрылымдардың қатарында халыққа бұрыннан таныс серіктестіктермен қатар жаңа брендтер де бар. Олардың басым бөлігі елдің сұранысына сай ет әкеліпті. Мәселен Мағжан Жұмабаев ауданының шаруалары 2 жылқының етін жеткізіпті.

– Облыс әкімінің тапсырмасы­мен Наурыз мерекесі қарсаңында осындай ауқымды жәрмеңке өткізі­ліп отыр. Мұнда өңірдің 13 ауданы мен облыс орталығының 100 кәсіп­орны 400 тоннаға жуық өнім әкелді. Тұрғындарға ет-сүт, өңдеу өнеркәсі­бінің өнімдері, балық, бал, көкөніс­тер кең көлемде ұсынылуда. Өңірі­міздің аграрлы аймақ екені белгілі. Аграрлық саланы дамыту үшін соң­ғы жылдары 35 жаңа жоба жүзеге асырылды. Сол жобалардың жемі­сін бүгінгі жәрмеңкеде де көрудеміз. Өткен жылы өңір қажеттілігін өтеу мақсатында жаңа екі құс фабрикасы ашылды. “Жаңа құс”, “Северный бройлер” серіктестіктерінің өнімдері де бүгінде сұранысқа ие, – деді Ма­рат Иманбайұлы.

Қалаға аудандардан ауылдың дәмін ала келген агроқұрылымдар­дың қатарында халыққа бұрыннан таныс серіктестіктермен қатар жаңа брендтер де бар. Олардың басым бө­лігі елдің сұранысына сай ет әке­ліпті. Мәселен, Мағжан Жұмабаев ауданының шаруалары 2 жылқының етін жеткізіпті.

– Аудан шаруалары бұл жәр­мең­кеге 24 ірі қара, 27 қой сойып әкеліп, саудаланып жатыр. Соны­мен қатар сүт өнімдерін, ірімшік, шұ­жықтардың бірнеше түрін жеткіздік. “Пальчик” жеке кәсіпкерінің тауары да сұранысқа ие екенін байқап отырмыз. Ауданымыздың өндіру­шілері апта сайын облыс орталығындағы “Да­рия” базарында да сауда жасайды, – дейді Мағжан Жұма­баев ауданы­ның әкімі Қайрат Ома­ров.

Ал Аққайың ауданы болса сөре­лерге тауардың жиырма түрін жайып­ты. Солардың ішінде жылқы, сиыр, қой етін әкелген “Шаймерденов”, “Полтавское” жеке серіктес­тік­терін атап өтуге болады. Арала­ғаш аулында жаңадан ашылған құс фабрикасы 3 тонна ет әкелсе, “Ме­денников” серіктестігі шұжық, “Рос­тан” зауыты 1 тоннадай сары май, ірімшік, сүзбе, сүт саудалады. Ақ­қайыңдық жемазықтың көлемі 10 тоннадан асады. Аталған аудан ди­қандары өсірген 5 тонна картоп пен өзге де көкөніс түрлеріне тұтынушылардың таңдауы жиі түсті.

Елді етпен қамтып отырған аг­роқұрылымдардың қатарында “Ала­бота” серіктестіктігі де бар. Асыл­тұқымды ақбас сиырларымен таныл­ған зауыт 90 жыл бойы ел игілігі үшін жұмыс істеп келеді. Шаруашылықтағы ірі қараның басы бүгінде 4,5 мыңға жетіпті. Серіктестік өздері әкелген жарты тонна етті айналасы бірнеше сағаттың ішінде сатып үлгерді.

Еттен бөлек жұмыртқа да жәр­меңкенің ең өтімді тауарының бірі болды. Оның саудасы белгіленген уақыттан ерте басталып, көліктер алдындағы кезек шара соңына дейін тарқаған жоқ. “Якорь құс фабриксы”, “Адель құс” серіктестіктерінің кө­терме бағадағы жұмыртқасын көп­теп алып, көтеріп бара жатқандар қарасы қалың. Бағасы арзан болған соң Қамысты, Жекекөл, Саракөл су айдындарынан әкелінген балықты алушылар да аз емес. Қала кәсіпорындары шығаратын кондитерлік өнімдер мен макарон, ұнның да құны төмен. Жәрмеңкеге жиналғандардың назары балға да ауды. Өңірдің 3 өндірушісі балдың түр-тү­рін саудалады. Оның ішінде түрлі тұнбалар, шипалық қасиеті бар қоспалар, балауыздар, өсімдіктің әр түрінен алынған балдан көз сүрінеді.

Омарташы Ринат Сагуддинов­тың арадан бал ала бастағанына көп жыл болыпты. Мұнда ол тәтті өнімнің 4 сорты мен түрлі тозаңдар жеткізіпті. Айтуынша, қала тұрғын­дары балдан жасалған өнімнің бәрін сатып алып жатыр екен.

Қала тұрғындары көкөністі де көп­теп сатып алып жатты. Пияз, сәбіз, қырыққабат сатушылардың алды­нан да адам аяғы үзілген жоқ. Мұнда картоптың килограмы – 100, сәбіз – 95, қырыққабат – 85, пияз 150 теңгеден саудаланды.

– Біз өзіміз өндіретін көкөністерді алып келдік. 2019 жылдан бастап тұрақтандыру қорымен жұмыс істей­міз. Өсіргенімізді қала тұрғындары мен өңір халқына жеткізіп отырамыз. Биыл бұл біз қатысып отырған алғашқы жәрмеңке. Өнім бағасы көк­темде келісіліп, күзде қорға өткізіледі. Логистикалық шығындар мен алып-сатарлар болмағасын жергі­лікті өнім қашан да нарықтағыдан арзан болады, – дейді “Агрос” шаруа қожалығының директоры Сергей Бычков.

Азық-түліктен бөлек жәрмеңкеге жеткізілген жемазық та аз емес. “Ата­мекен агро”, “Ален Астық”, “Да­йындық”, “Егін” серіктестіктері мен “Қызылту” ұн үгу комбинаты қамба­ларынан кебек пен астық қалдық­тарын ала келіпті. Олар кебектің тоннасын 50 мың, ал астық қалды­ғын 45 мыңнан сатылымға шығарды. Қуаттылығы тәулігіне 400 тоннаға жететін “Элеватор Тайынша” зауыты құрамажемнің бірнеше түрін ұсын­ды. Тайыншалық серіктестіктің же­мін етті, сүтті сиырларды өсіруде, жылқы семіртуде, қой, ешкі, брой­лер, тауық, үйрек, қаз, тіпті, балық шаруашылғында пайдалануға бо­лады. Құрамажемнің бағасы килограмы үшін маркасына қарай 110-260 теңге.

Агроқұрылымдардан бөлек жәр­меңкеге қоғамдық тамақтану орындары да қатысып, халыққа өз қыз­метін ұсынды. Өңір жұртшылығына мәлім өнер ұжымдары мен әншілер де әннен шашу шашып, қалалықтарға көтеріңкі көңіл күй сыйлады.

Диас АЯҒАН,

“Soltüstık Qazaqstan”.