Soltüstık Казахстан
Жол – экономиканың күретамыры. Тақтайдай тегіс жолдардың арқасында адамдар діттеген жеріне жетсе, мемлекеттер жүк тасымалын реттейді. Оған туризм әлеуетін де қоссақ, артық емес. Бір сөзбен айтар болсақ, жол инфрақұрылымы арқылы экономиканың көптеген салалары дами түсетіні ақиқат. Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына арнаған “Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам” Жолдауында: “Автожол құрылысына, соның ішінде жергілікті жолдардың сапасына баса мән беру керек. Бюджеттен қыруар қаржы бөлінсе де, бұл мәселе әлі шешімін таппай отыр. Мен 2025 жылға дейін жергілікті жолдардың кемінде 95 пайызын жақсарту жөнінде тапсырма бердім. Үкімет бұл мәселені тікелей бақылауға алсын. Жол құрылысындағы заңсыздықтарды анықтау қажет. Бұл жұмыстан нақты нәтиже шығару керек”, – деп тиісті тапсырмалар берді.
Соңғы жылдары елімізде автомобиль жолдарының құрылысы қарқын алып келеді. Үкімет жол сапасын жақсарту мақсатында қыруар қаражат бөліп, стратегиялық жоспарлар жасауда. Біздің өңірде де жол салу, оны баптау, қадағалау – іркіліссіз атқарылып жатқан жұмыстардың бірі. Бүгінгі таңда жол сапасын жақсартуда ауқымды жұмыстар қолға алынды. Облыстағы автомобиль жолдарының желісі 9 мың километрді құрайды. Оның ішінде республикалық маңызы бар жолдар – 2 мың, жергілікті маңызға ие жолдар – 7 мың километр. Өткен жылы істелген жұмыс, атқарылған шаруалар аз болған жоқ, бірқатар оң нәтижелерге қол жеткіздік. Мәселен, барлық жұмыс түрлерін қоса есептегенде 859 шақырым жол жөнделді. Бұл жұмыстар облыстың барлық аудандарын қамтыды. 196 километр республикалық жолға орташа жөндеу жұмыстары жүргізілді. Жергілікті және ауылішілік 663 километр жол жөнделді. Орындалған жұмыстардың нәтижесінде нормативке сай республикалық маңызы бар жолдардың көрсеткіші 81 пайызға, жергілікті маңызы бар жолдардың көрсеткіші 78 пайызға дейін жетті.
Теріскейдің қысы суық, қары қалың болғандықтан, жолдың тез бүлінетінін айта кеткен жөн. Соның өзінде біз қайта қалпына келтіру жұмыстарын уақтылы істеуге басымдық беріп отырмыз. Біз дамыған озық елдердің қатарына қосыламыз десек, ең алдымен, сапаға мән беруіміз тиіс. Президенттің де қойған талабы – осы. Әрбір ісіміз Жаңа Қазақстанның жаңа талаптарына сай келуі керек. Халық бізден осыны күтеді. Елдің өтініш-тілегіне құлақ аса жүріп, міндетімізді талапқа сай орындасақ, жұмыс сапасы жақсарады.
Үстіміздегі жылы жалпы ұзындығы 650 километр жолға ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізіледі. Оның 110 шақырымы – республикалық деңгейдегі, 480-і – облыстық және аудандық маңызы бар жолдарға және 60-ы ауылішілік жолдарға жатады. Петропавл қаласының көшелерін жөндеуге 5 млрд. теңге қарастырылып, бұл жұмыспен 42 мердігер компания айналыспақ. Битум және инертті материалдар сатып алу үшін 2 млрд. теңге бөлінген. Өткен жылдары ел бойынша битум тапшылығы туындағаны белгілі. Бұл – біздің өңірге де тән мәселе. Сондықтан Мемлекет басшысы: “Бізде әлі күнге дейін битум тапшы. Бұл – ірі көлемде мұнай өндіретін ел үшін, тіпті ұят жағдай. Үкімет осы мәселені түбегейлі шешуге тиіс”, – деген тапсырма берді. Біздің өңірге қажетті 32 мың тонна битумның 13,3 мың тоннасы жеткізілген. Сәуір айында тағы 4,2 мың тонна битум әкелінеді деп жоспарланып отыр.
Биыл республикалық желінің нормативке сай бөлігін 83 пайызға, жергілікті маңызы бар жолдарды 84 пайызға жеткіземіз. Жалпы 2025 жылға дейін республикалық маңызы бар жолдардың сапасын – 100 пайызға, жергілікті жолдардың үлесін 95 пайызға дейін жеткізу жоспарланып отыр.
Біз әлемдік стандарт бойынша жұмыс істеп жатырмыз. Өйткені елдің даму көрсеткішінің бірден-бір айғағы сол елдің жолының қандай деңгейде салынғанына да байланысты. Мемлекет басшысы әр Жолдауында жол саласына арнайы тоқталып, нақты тапсырмалар жүктейді. Өткенде Үкіметтің кеңейтілген отырысында Қасым-Жомарт Тоқаев автожол саласын кешенді түрде қайта жаңғырту керектігін баса айтты. “FIDIC” халықаралық қағидаттарын енгізген жөн. Оны жүзден астам ел пайдаланып отыр. Бұл жүйе жол саласын тиімді басқаруға, бюджет қаражатын ұтымды пайдаланып, барлық деңгейдегі жемқорлық қаупін азайтуға мүмкіндік бермек. “Мұндай жүйеге көбі қарсы болады. Бұл жерде Министрдің және тиісті вице-премьердің нық ұстанымы қажет. Тұтастай алғанда, осы мәселе бойынша арнайы комиссия құру керек. Оған Үкімет мүшелерін, Президент Әкімшілігі, құқық қорғау органдарының өкілдерін, депутаттарды қосқан жөн. Жарты жыл ішінде барлық кемшілікті, соның ішінде жемқорлықты және олқылықтарды түзетуге бағытталған ұсыныстарды әзірлеп, маған баяндау қажет”, – деді Президент. Мемлекет басшысы аталған комиссия кемінде соңғы 10 жылдың ішінде жол салу саласында жіберілген заң бұзушылықтарды тыңғылықты зерделеуі қажеттігін тілге тиек етіп, еліміздегі жолдардың сапасыз болғаны үшін барлық жауапты адамдар заңға сәйкес жазаға тартылуы тиіс екенін де ескертті.
Облыс әкімі Айдарбек Сапаров та жергілікті жерде жол жөндеу жұмысына қойылар талап та, сұрауы да қатаң болатынын айтып, тиісті мекемелерге тапсырылған іске жауапкершілікті күшейтіп, қарқынды бәсеңдетпеуді міндеттеді. Бөлінген қаражаттың толықтай игеріліп, конкурстардың уақытында өткізілуін бұлжымас міндет санаймыз. Алдағы уақытта бөлінген қаражаттың уақтылы игерілуін ерекше бақылауға алып, жобалардың кестеге сәйкес іске асырылуын қамтамасыз етуге тиіспіз. Мердігер өз міндеттерін орындамаған жағдайда шарттың күшін жойып, жауапкершілігі төмен мердігерлер қатарына қосатын боламыз. Техникалық қадағалау жөніндегі сарапшылардың жұмысы да бақылауға алынды. Ашықтықты қамтамасыз ету үшін жұмыс барысы бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланып отырады. Алайда мол қаржы бөлінген кезде “жұмыртқадан жүн қырқар” пысықай кәсіпкерлердің де қатары көбейеді. Осындайлардың кесірінен сапасыз жолдар салынып, кейде жұмыс аяқсыз қалатынын жасырмаймыз. Дегенмен міндеттелген жұмысты уақытынан бұрын аяқтап, жоспарды артығымен орындайтын мердігерлер де бар. Мемлекет олардың артық орындаған жұмысының да қаржысын аударып, алаңсыз жұмыс істеуіне барлық жағдайды жасап отыр.
Мақсат Баяхмет,
облыстық жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары басқармасының басшысы.