Soltüstık Казахстан
Шілденің бірінші жексенбісі – Ұлттық домбыра күні. Халқымыз домбыраға үкі тағып, төріне ілген. Күйшілерді төредей күтіп, төбесіне көтерген. Сонау Кетбұға бабамыздан бері жалғасып келе жатқан дәулескер күйшілеріміздің мол мұрасы – баға жетпес рухани байлығымыз. Құрманғазы мен Дәулеткерейдің, Тәттімбет пен Сүгірдің, Қазанғап пен Динаның күйлері – төл мәдениетіміздің бірегей үлгілері. Төл өнерімізді дәріптеу арқылы асыл құндылықтарымызды ұлықтай түсеміз. Шын мәнінде, қазақтың қара домбырасы – ұлтымыздың бойтұмары. Оның үні әрқайсымыздың жүрегімізге жақын. Өйткені, қазақ пен домбыра – бір-бірінен бөліп қарауға болмайтын егіз ұғым. Академик Ахмет Жұбанов “Домбыра – көшпелі елдің көнекөз шежіресі” деп бекер айтпаған. Қастерлі аспаптың қос ішегіне халқымыздың бүкіл болмысы сыйып тұр.
Қазақ халқының домбырашылық өнері сан ғасырдан бері ұрпақтан-ұрпаққа, атадан балаға жалғасып келе жатқан баға жетпес рухани байлығымыз болып табылады. Еліміздің байтақ даласында домбырашылық өнер кең қанат жайып, мейлінше өркендеген. Біздің өңірімізде домбыра үнін ел ішінде насихаттауға өзінің сүбелі үлесін қосып отырған оқу орындары мен ансамбль, оркестрлер аз емес. Солардың бірі Тимирязев ауданындағы өнер мектебінің “Өркен” домбырашылар ансамблі. Бүгінде ансамбльге жас маман Алмас Оразғалиев жетекшілік етеді.
Алмас – Тимирязев ауданының тумасы. Жергілікті мектеп-интернатта оқып жүріп өнер мектебінде де қосымша білім алған. Кейін М.Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университетіне музыкалық білім факультетіне оқуға түседі. Жоғары оқу орнын тамамдаған соң бірден мамандығы бойынша туған жеріндегі мектепке, сонымен қатар өнер мектебіне жұмысқа орналасқан.
– Домбыраға деген қызығушылығым 13 жасымда пайда болды. Оған домбыра сабағынан тәлім берген алғашқы ұстазым әсер етті. Ол мені музыка, шығармашылыққа, өнерге баулыды. Құрманғазы Сағырбайұлы, Дина Нұрпейісова, Дәулеткерей Шығайұлы және Қаршыға Ахмедияровтың туындыларын тыңдап өстім. Педагог-музыкант мамандығының ерекшелігі – басқаларға өз білгеніңді үйретесің. Алдағы уақытта магистратураға түсіп, білімімді жетілдіріп, үйренгенімді оқушыларыммен бөліскім келеді. Ата-бабалардың нақыл сөздерi, күйлерi мен әнi, жыр мен толғау өсиеттерi, айтыс, дастан сияқты толып жатқан өнер түрлерi бiзге домбыра аспабы арқылы жеткенi мәлiм. Ал оны мақтан етiп, жас ұрпақтың зердесіне құю, ұлттық сезiмiн ояту – бiздiң мiндетiмiз, – дейді Алмас Орақұлы.
“Өркен” ансамблі өз жұмысын 2006 жылы бастады. Осы істің басында жүргендер алғашында балаларды домбыраға баулып, толық өнер ұжымын қалыптастыру оңай болмағанын айтады. Ансабльдің баспалдағын аттаған алғашқы қарлығаштар алдымен Ақмарқа Шаймерденқызынан тәлім алды. Білікті маман тың іске барын салып, нәтижесінде оқушылардың балаң саусақтарынан күй төгіле жөнелді. Ол өзгелердей жаттанды нота үйретіп, темірдей тәртіппен ғана жұмыс істеп қойған жоқ. Әр баланың ұлттық аспабымызға деген махаббатын оятуға, алдына келген шәкірттеріне күй арқылы қазақтың бар болмысын, өткенін, салт-дәстүрін ұғындыруға тырысты. Сәтін салғанда бір жылдан кейін қазақ мектеп-интернаты ашылып, шағын ғана үйірменің керегесі кеңіп, құрамы арта түсті. Алыс аудандағы ағайынның ортасынан күйдің үні бұрынғыдай бәсең емес, қаттырақ естіле бастады. Сол жылдары өнер ордасында тәлім алған шәкірттер бүгінде өздері де ұлттық өнердің туын көтеріп, арттарынан шәкірт ертіп жүр.
Ансамбльдің жемісті жұмысына мектеп ұжымы да оң әсер етуде. Тимирязев қазақ мектеп-интернатының басшылығы үнемі жас дарындарға қолдау көрсетіп, олардың қатарының толығуына, өнер жолының ашық болуына үлес қосуда. Бұл ретте ата-аналармен өтетін кездесудердің, отырыстарда айтылатын ұлттық өнер төңірегіндегі әңгіменің де берері мол. Осының арқасында ұл-қыздарын “Өркеннің” сабақтарына жетектеп келетін тұрғындардың қарасы көбейген.
Осы күні “Өркен” ансамблінде 45 бала қара домбыраның құдіретін танып, күй үйреніп жүр. Сабақтарға 6-7 жастан қатыса бастайтын өрендердің ең үлкені 15-те. Ұжым жетекшісі жаңа оқу жылынан бастап балаларды қабылдауға дайын екендіктерін айтады.
Ашылған 17 жыл ішінде “Өркен” ансаблі өркен жайған саялы бәйтерекке айналып, көпке танылып үлкерген. Бүгіндері аудандағы бір де бір мерекелік шара күйсіз өтпейді. Ансамбль мүшелері аудан шеңберінде ғана емес, облыс деңгейінде де өз өнерлерін дәлелдеп жүр. Ансамбль-облыстық “Таңшолпан” фестиваль-байқауында, жеке орындаушылар арасындағы “Жас жұлдыздар” сайысында, Шал ақынның мерейтойы аясында өткен өнер бәйгесінде жүлделі орын иеленген.
Рабиға ЕРАЛЫ,
“Soltüstık Qazaqstan”.