ШЕКАРАДАҒЫ ЕЛДІ МЕКЕНДЕРДЕ ШЕШІЛМЕГЕН МӘСЕЛЕ КӨП

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

Президент Қасым-Жомарт То­қаев киелі Түркістанның төрінде өт­кен Ұлттық құрылтайдың екінші отырысында сөйлеген сөзінде ұлттық бірегейлігімізді нығайтып, еліміздің жаңа құндылықтарын орнықтырудың жолын нақты айқындап бер­ді. Солардың ішінде қоғамда жиі кө­те­рілетін өзекті проблемалардың бірі – Қазақстан үшін стратегиялық ма­ңызы зор шекаралық аймақтарды дамыту жайына ерекше тоқталды. Мемлекет басшысы: “Шекара маңын­дағы елді мекендердің ахуалы жері­міздің тұтастығына және еліміздің амандығына тікелей ықпал етеді. Шын мәнінде, бұл – стратегиялық ма­ңызы бар мәселе. Өкінішке қарай, ше­кара шетіндегі кейбір елді мекенде халық күрт азайып кетті. Бұған бір кездегі аудандарды біріктіру жөнін­де­гі шешімдер де ықпал еткені сөз­сіз”, – дей келіп, “бұл – ұлттық қауіп­сіздікті қамтамасыз ету тұрғысынан қарасақ та, өте маңызды мәселе. Осы мәселені көпке созбай, шешуі­міз қажет”, – деп атап көрсетті.

Президенттік сайлаудан кейін іле-шала ауылды дамыту мәселе­сі­не арналған Жарлыққа қол қойылып, Үкімет алдағы 5 жылда елді мекен­дерді өркендетуге басымдық беріп отыр. “AMANAT” партиясы бірқатар шекаралас ауданды қалпына келтіруге байланысты бастама көтеріп ке­леді. Жалпы аудандарды қосу не­месе тарату ондағы жұрттың күнде­лікті әлеуметтік өміріне тікелей әсер ететіні анық. Сондықтан шешім қа­былдар кезде халық саны, экономи­калық әлеуеті, инфрақұрылымы тү­гел ескерілуі тиіс. Өзім шекаралас қоныста туып-өскендіктен, әрі әлі күн­ге дейін осында тұрып жатқан­дық­тан, аумақтың мұң-мұқтажы жақсы та­ныс. Маған сайлауға қатысу туралы ұсыныс түскен кезде бастапқыда қар­сы болған едім. Себебі өзімнің жеке кәсібім бар, жұмыс жетерлік, жүк­теме көп. Бірақ ойлана келе, депутат ретінде туған ауылыма тигізер көме­гім көбірек болады-ау деген оймен облыстық мәслихатқа өз кандида­ту­рамды ұсындым. Жолым болып, өт­кен жетінші және қазіргі сегізінші ша­қырылымда “AMANAT” партиясының атынан депутат болып сайландым. Мен алдыма ауылдарды таза ауыз­су­мен қамту міндетін қойып отыр­мын. Бұл шара партияның сайлауал­ды бағдарламасын жүзеге асыру жө­ніндегі облыстық Жол картасына да енгізілген.

Өкінішке қарай, бүгінде Ақжар ауданының алты ауылдық округінің тұрғындары құдық суын пайдаланып отыр. Ол тазартылғанымен, ащы, кер­­мек дәмі сезіледі, техникалық суға ұқсас. Жаңа су құбырын тарту мәселесі 2013 жылы талқыланып, екі жылдан соң жобасы жасалған бола­тын. Бірақ республикалық “Қазсу­шар” мекемесінің жауапсыздығынан жү­зеге аспай қалған. Соған орай бір­неше депутаттық сауал жолдауға тура келді. Солардың біріне Парла­мент Сенатының депутаты, жерлесі­міз, партияласым Ольга Перепечина жауап беріп, мәселені өз бақылауы­на алды. Қазір жоба сараптамаға жі­берілді. Жерлестерімнің сапалы тір­шілік көзін тұтынатын, ауылдық ок­ругтерге орталықтандырылған су құ­бырын тартатын күн алыс емес.

Мен өзім “AMANAT” партиясы Ақ­жар аудандық филиалы жанындағы партиялық бақылау комиссиясына жетекшілік етемін. Сондай-ақ Жол картасындағы аумақтық даму мәсе­ле­лері үшін де жауаптымын. Бұған дейін де аудандық филиал жанын­дағы экономика және өңірлік даму жөніндегі кеңестің құрамында жұмыс істедім. Қазір де екі аудандағы құ­рылыс, жөндеу, жол құрылысы мәсе­лелеріне жауаптымын. Партиялық бақылау комиссиясы барлық нысан­дардағы жұмыс барысын қадаға­лай­тыны белгілі. Сондықтан Жол кар­та­сы аясында атқарылып жатқан жұ­мыстың ешқайсысы біздің назары­мыздан тыс қалмайды. Бұған қоса де­путат ретінде партия филиалында кесте бойынша азаматтарды қабыл­даймын. Олар түрлі мәселелерді қоз­ғайды. Мәселен, Бестерек ауылы­ның тұрғындарын мектептің шаты­рын ауыстыру жайы көптен бері алаңдататын. Қыста суық болса, жауынды-шашынды күндері төбеден су ағатын. Соның салдарынан жи­һаздар бүліне бастаған. Депутаттар корпусы ата-аналармен бірлесе оты­рып, мәселені шешу жолдарын із­дес­тіріп, тапты. Демеушілердің қаржысы есебінен жобалау-сметалық құжаттама әзірленіп, төбені қаңылтырмен жабу ұсы­нысы қолдау тапты. “Ауыл – ел бесігі” бағдарламасы аясында қалпына келтіруге 94 миллион теңге қаржы бөлінді. Құрылыс жұмыстары жаңа оқу жылына дейін толық аяқталады.

Шекара маңындағы ауылдардың әлеуметтік мәселелері жан-жақты қамқорлықты, жіті назар аударуды қажет етеді. Бұл мәселе­мен де жақсы таныспын. Жеке кә­сіпкерлік қызметімде де қиындықтар­мен жиі кезіктім. Оларға “болашағы жоқ” деген желеумен қаражат “қал­дық принципімен” бөлініп келгені рас. Бір қуантарлығы, көптен бері қараусыз, иесіз қалған ғимараттар тәртіпке келтіріліп, бизнеске берілді. Темір жол тұйығы жекенің қолына өтсе де, тұрғындар ол арқылы көмір тасымалдап, игілігін көріп отыр. Өз әріптестеріммен бір­лесіп, әлеуеті төмен ауылдарды да­мы­ту мәселесін ұдайы көтеріп келе­мін. Неге екені белгісіз, Ұлттық эко­но­мика министрлігінің Ақжар және Уәлиханов аудандарына қарасты бір­неше әлеуметтік нысандарды қар­жы­ландырудан бас тартқаны түсінік­сіз. Меніңше, 48 елді мекеннің жар­ты­сына жуығының даму әлеуеті тө­мен екендігі бірінші кезекте ескерілуі керек. Осының салдарынан “Ауыл – ел бесігі”, “Жұмыспен қамтудың жол картасы” мемлекеттік бағдарлама­лары шеңберінде кейбір обьектілерді жөндеу қаржыландырылмады. Олардың пайымынша, қос ауданның болашағы жоқ секілді. Мұндай ұста­ныммен түбегейлі келіспеймін. Ве­домствоның ауылдық округтерді ба­ғалау жүйесінде демографиялық, жағрапиялық, климаттық ерекшелік­тер есепке алынбаған. Жобалық-сметалық құжаттамалар дайын бол­ғанымен, қаржылық қолдау жоқ. Мәселен, Қызылту мектебін күрделі жөндеуге 259 миллион теңге қажет. Мұны аудандық бюджет көтере алмайтыны анық. Сондықтан “Ауыл – ел бесігі” немесе “Жұмыспен қамтудың жол картасы” мемлекеттік бағдарламалары аясында қалпына келтірілгенін қалаймыз.

Үкіметтің қаулысымен бекітілген Солтүстік Қазақстан облысының 2021-2025 жылдарға арналған әлеу­меттік-экономикалық дамуының ке­шенді жоспары шеңберінде ауыл­дарды бағалау нормативтерін, мәр­тебесін қайта қарап, ауылдық елді мекендерді қаржыландыруға деген көзқарасты өзгертпей болмайды. Өйткені дәл осы құжат әлеуетті ин­весторлар үшін тартымдылықты арт­тыруға, көші-қонның теріс сальдо­сын төмендетуге, облыс азаматта­рының әлеуметтік жағдайын жақсар­туға мүмкіндіктер тудырғанымен, жоғарыдағыдай “әттегенайлар” кезде­сіп қалады. Елді мекендерде ауыл шаруашылығы өндірісі, мектеп, дү­кен, Мәдениет үйі жұмыс істеп тұрса, келешегіне күмәнмен қараудың өзі орынсыз. Әсіресе аудан және облыс орталықтарынан қашықта, шекара­лас аймақта орналасқан ауылдар­дың қордаланған мәселелері шешіл­се, тұрғындардың өмір сапасы жақ­са­рып, үдере көшпес еді.

Орынбасар ЫСҚАҚОВА, облыстық мәслихаттың депутаты.

Ақжар ауданы.