Қазақ тілінің Фонетика деген аймағында Әліпби деген ата мен Әліппе деген әже болыпты. Олардың 42 әріп деп аталатын балалары бар екен. Әліпби ата сол балаларына көпқабатты үй салып, әрқайсысын бір-бір пәтерге орналастырыпты. Мысалы: “А – ақылды, Ә – әдемі, Б – батыр”, – деп 1-інші, 2-інші, 3-інші пәтерлерді беріпті, ал одан кейінгілердің болашағына үміт артып: “В – велошабандоз, Г– генерал, Ғ – ғалым, Д – дәрігер, Е – елші”, – деп оларды да жоғары жаққа шығарыпты. Қалғандарын да осы әдіспен орналастырыпты. Осылайша 42 әріп-бала бір-бірімен көрші тұрып, тату-тәтті өмір сүріпті.
Әліппе әже оларды үнемі далаға шығарып, ойнатады екен. 42 әріп-бала ойындарында түрлі әдісті қолданады екен:
– Біз – дауыстымыз, ал сендер – дауыссызсыңдар, – деп екі топқа бөлініп ойнайды. Немесе дауыстылардың өзі: “Біз – жуан дауыстылармыз, ал сендер жіңішке дауыстыларсыңдар”, – деп екі қатарға тұрып, ән салуды ұнатады екен. Олардың дауысы сондай анық, тіпті, алыстан естіледі.
Дауыссыздар олардан қалсын ба? “Біз – ұяңбыз, сендер – қатаңсыңдар, олар – үнді”, – деп үш топқа бөлініпті.
Әліппе әже 42 әріп-баласын бір топқа жиып алып, дауыссыздардың қасына дауыстыларды қойып, буын құрап ойнатады. Кейін осындай буындардан сөз құрастырып үйретеді.
Бір күні дауыстылар:
– Біз дауыссыздармен ойнамаймыз, олардың дауысы жоқ. Біреулері “з-з-з” деп ызыңдайды немесе “с-с-с” деп ысылдайды, екіншілері “к-к-к” немесе “қ-қ-қ” деп қақалып-жөтеледі, ал үшіншілері “н-н-ң-ң” немесе “м-м-м” деп мыңқылдайды, – деп көңілдері бұзылады екен.
Әліпби ата мен Әліппе әже 42 әріп-балаларын бір-бірімен қалай татуластыру керек екенін білмей отырғанда, олардың қасына Сөздік деп аталатын ұстаз келеді. Сөздік ұстаз оларға:
– Барлық 42 әріп-балаларыңызды менің мектебіме беріңіздер. Мен оларды білімді қылып тәрбиелеп, тәртіпке үйретемін, – дейді.
Әліпби ата мен Әліппе әже келісіп, балаларын Сөздік ұстаздың мектебіне береді. Содан бері 42 әріп білімді болып, тәртіпті бұзбайды екен.
Бақшагүл НҰРАХАЕВА,
тіл маманы.
Астана қаласы.