Диас Аяған
Жарық күннің сәулесі жерге сіңіп, қыстың салқыны сезілмейтін сәуірдің соңғы кеші самалымен жан тербердей болса керекті. Сәуірдің сұлу кешінде серуендеген жанның жүрегі ару көктемнен әлдебір шапағат күткендей ерекше толқиды. Көкірек көзі ашық көпшіліктің көңілі мұндайда жүрек күйін бірге шертісетін ән іздейді. Қызылжарда ән іздеген жұрттың құлағының құрышын қандырып, қалауынан шығатын өрелі өнер иелері аз емес. Солардың көш басында жүрген әнші Дәмеш Құрманкина өнерге шөлдеген елдің сусынын қандыру үшін облыс орталығында жеке ән кешін берді. Ақан сері атындағы облыстық филармонияда әдеттегіден өзгеше мәдени шара болып жатқанын оған ағылған өнерсүйер қауымның беталысынан-ақ көруге болатын еді.
Есімі өңірімізге белгілі әнші, “Мәдениет саласының үздігі” төсбелгісінің иегері, Петропавл қаласының құрметті азаматы Дәмеш Құрманкинаның сахнада жүргеніне 30 жыл толуына орай өткен концерттің шымылдығы Сәбит Мұқанов атындағы облыстық қазақ сазды-драма театрының актерлері әзірлеген театрландырылған қойылыммен ашылды. Онда жазушы Ғабит Мүсіреповтің туған жері Жаңажол ауылына келіп, сондағы жас өрендердің ішінен Дәмеш Құрманкинаға батасын бергені бейнеленген. Белгілі қаламгерден бата алған ол содан бері әншілікке мықтап ден қойып, өнерді өміріне өзек етіп келеді.
Өнер иесін шығармашылығының 30 жылдығымен облыс әкімінің орынбасары Сәтжан Аблалиев құттықтады.
– Дәмеш Құрманкинаның есімі Қызылжар жұртшылығына жақсы таныс. Сіз отыз жыл уақыт бойы өнерсүйер көрерменді әніңізбен тербетіп келесіз. Осы уақытқа дейін жеткен жетістіктеріңіз бен орындау шеберлігіңіз жас өнерпаздарға үлгі. Сізге шығармашылық табыс және жаңа жобаларыңыздың сәтті жүзеге асуын тілеймін, – дей келе Сәтжан Әйтенұлы Дәмеш Құрманкинаға облыс әкімінің Құрмет грамотасы мен мәдениет және спорт министрі Асхат Ораловтың құттықтау хатын табыстады.
“Өмірімді өлеңмен өрнектедім” атты кеште орындалған алғашқы ән Мұрат Ыбыраевтың “Аңсап келем туған жер” туындысы болды. Ән мәтініндегі:
“Сайран далам, сені аңсап келемін,
Саған деген махаббатпен лаулаған”, – деген сөздер әншінің өз жүрегінің үні сияқты. Сахнада 30 жыл жүрсе де кеш иесі үнемі Қызылжардың көрерменін сағынып тұрады. Одан әрі кеште “Маржан қыз”, “Екі рет қоштасуға әлім келмес”, “Сәулем-ай”, “Жалт-жұлт еткен дүние-ай”, “Есіл бойы Қызылжар” әндері шырқалды. Осы ретте аталған сазды әуенмен шебер сүйемелдеген Сегіз сері атындағы халық аспаптар оркестрінің өнерін айтпай кетуге болмас. Дәмеш Құрманкинаның ән қоржынында Үкілі Ыбырайдан бастап Кәкімбек Салықов, Жоламан Тұрсынбаев, Зейнолла Әкімжанов, Шашубай Малдыбаев сынды ақын, сазгерлердің туындылары бар. Бұл әндер кеш көркіне айналып, көрерменнің ықыласына ие болды.
Концертте Дәмеш Сапарқызы жетекшілік ететін Абай атындағы қазақ мектеп гимназиясы жанындағы Өнер орталығының жас дарындары да көрермен алдына шығуға мүмкіндік алды. Аталған мектептің домбырашылар ансамблі Құрманғазының “Адайын” орындап, қобызшылар мен скрипкашылары Жаяу Мұсаның “Ақ сисасына” басты. Вокал сыныбының шәкірттері халық әнін орындаса, “Заман-ай” театрының өрендері Абай Құнанбаевтың қарасөздерінде айтылған ғақлиялы ойларды қойылымға айналдырды. Әншінің ізін басып келе жатқан шәкірті, бірқатар ән байқауларының жеңімпазы Әминә Жанат та сахна төрінен табылды.
– Қадірлі, құрметті көрерменім. Сіздерді осы кеште көргеніме қуаныштымын. Мен әнге жақын, өнерлі отбасында дүниеге келдім. Әкем бізді айналасына отырғызып, ән айтатын, қазақтың жыр-дастандарын оқытатын. Содан мен де өнерге, әдебиетке жақын болып өстім. Ата-анам бар ғұмырында балаларына тәлімді тәрбие беріп, өнердің құдіретін бойымызға сіңіріп кетті. Әкем, әсіресе, Ілия Жақановтың шығармашылығын жақсы көруші еді. Сондықтан да осы күні Ілия Жақанов жайлы жазылған “Ән болып жаралдың” туындысын тарту етпекпін, – дей келе кеш иесі жергілікті көрерменнің көңілін тамаша әнмен тербеді.
Одан әрі “Есіңде бар ма, жас күнің”, “Ғашық күндер”, “Қазақ елі”, “Жүрек үні”, “Бақыт туралы ән” сынды туындылар шырқалып, кеш “Қуанышың көп болсын” әнімен тамамдалды. Қызылжар жұртшылығы әншіге құрмет көрсетіп, қошеметін аямай, құшағын гүлге толтырды.
Диас АЯҒАН,
“Soltüstık Qazaqstan”.