Soltüstık Казахстан
Владимир Кан – ауыл шаруашылығы құрылымының жетекшісі. 2011 жылы тәуекелі мен қиындығы мол жеке кәсіппен шұғылдануға бел буады. Алдымен “Кан-Жамбыл”, кейін “Агро әулеті” жауапкершілігі шектеулі серіктестіктерін құрып, отбасымен бірге іске кірісіп кетеді. Зайыбы – бас бухгалтер, ұлы – өндіріс директоры, қызы – сату саласындағы кәсіби маман. Дәнді және майлы дақылдарды өңдеу саласын таңдап алулары бекер емес. Азды-көпті жинақтаған тәжірибені осы бағытта сынап көруге біржола ден қояды. Бүгінде зығыр, рапс және қыша Еуропаға жөнелтіледі.
Бастапқыда зығыр майын өндірумен ғана шектеліп жүрген. Экспорттау идеясы тосыннан туды. Кәсіпорын басшысы – Қазақстанның шикізат базасы қатарында болуын қаламайтын патриот азаматтардың бірі. Осы себепті экспортталатын барлық өнімдер қайта өңделуі керек деген ұстанымын жүзеге асыруға бел шешіп кіріскен. 2016 жылы “Бизнестің жол картасы” бағдарламасы аясында өндіріс кеңейтіліп, зығыр майын өңдейтін алғашқы цех ашылды. Бір жылдан соң дайын өнімдердің алғашқы легі Қытайға жіберіле бастады. Ресейлік компаниялардан да тапсырыс түсіп, үлкен сұранысқа ие болды. Әсіресе Түмен мен Омбының кәсіпкерлері тағамдық зығыр майына үлкен қызығушылық танытты.
Владимир Канның айтуынша, жергілікті табиғи-климаттық артықшылықтарды тиімді пайдалана білгенге табыс көл-көсір. Зығыр майы “Омега-3” құрамы бойынша жоғары бағаланады, оның мөлшері шамамен 63 пайызды құрайды. Балық, зәйтүн майында да мұндай үлес жоқ. Қытаймен жұмыс істеу тәжірибені молайтып, оның соңы ұзақ мерзімді ынтымақтастыққа жалғасты. Канада мен Польшада орналасқан зауыттармен де тығыз байланыс орнатылып, нәтижесінде зығыр майынан “Омега-3” биоактивті қоспасын шығаруды қолға алды.
– Жасыратыны жоқ, зығыр майының қадір-қасиетін, адам ағзасына өте пайдалы екенін жұртшылық толық түсінеді деп айта алмаймын. Ол үшін тамақтану мәдениетін саламатты өмір сүру салтына айналдырған дұрыс. Мен кез келген салат түрлерін сығымдалған зығыр майымен дәмдеуге кеңес берер едім. Сонда асқазан-ішек жолдары жақсы жұмыс істейді, жүрек-қан тамырлары аурулары мазаламайды. Бауырды қалпына келтіреді. Шаштың түсін, құрылымын жақсартады. Осындай дәрілік, емдік қасиеттері көп, – дейді іскер басшы әңгімені әріден қозғап.
Алғашқы жылдары дақылдар өсірілетін егістік алқабынің көлемі 521 гектар болса, бүгінде 3,3 мыңға дейін көбейген. Оның үштен бірі – майлы дақылдар. Астық қабылдау пунктінде орналасқан зертхана дақылдың өсімталдығын анықтап, шығымдылығына, ылғалдылығына талдау жасайды. Алайда қалдық заттардың химиялық құрамын анықтайтын зертхана елімізде жоқ. Кәсіпкерді осы жағы толғандырады. Шаруалар шикізат сату туралы ұсыныс жасағанымен, сапасының қаншалықты дәрежеде екенін біле бермейді. Трейдерлердің бағалауын кемі екі ай күтуге тура келеді.
Жергілікті тауар өндіруші логистика мәселелері өндіріске қолбайлау болып отырғанын да жасырмады. Мәселен, зығыр майы Қытайға қараша айында жөнелтілсе, аспан асты еліне ақпанда бір-ақ жететін көрінеді. Шекарадағы ұзын-сонар кезек әбден мезі еткенге ұқсайды. Ал Жапониямен екіарадағы байланыс мүлдем басқаша. Биыл Күншығыс еліне зығыр мен күнбағыс майының үлгілері екі рет жіберіліпті. Енді Оңтүстік Кореяға май жеткізу жолы қарастырылуда, ай сайынғы тапсырыс көлемі – 60 тонна.
Игілік РАХМЕТОВ.
Жамбыл ауданы.