ЦИФРЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ – ӨРКЕНДЕУ ЖОЛЫ

Soltüstık Казахстан

 Kyzylzhar_akparat@mail.ru

Мемлекеттік саясаттың ұзақ мерзімді басымдығы болып табылатын цифрландыруды дамыту туралы заң тұрғындар үшін мемлекеттік қызметтерді алу жолдарын әлдеқайда оңайлатты. Әр сала бойынша цифрлық стратегия әзірленіп, азаматтардың уақытын үнемдеуге, электронды құжат­тар­дың қолданылу аясын кеңейтуге, ауылдық жерлерде байланыс сапасын арттыруға, ақпараттық қа­уіп­сіздікті күшейтуге айрықша мән берілген. Заңға цифрлық трансформацияның енгізілуі мемле­кет­тік аппараттың қызметін бюрократиядан арылтуға, неғұрлым тиімді үдерістерді артық шығын­сыз әрі барынша сапалы етіп атқаруға, түрлі платформалық тәсілдерді кеңінен қамтуға, мемлекет­тік органдардың қайталанатын функцияларын қысқартуға зор мүмкіндіктер береді. Бұрынғыдай сабылып кезекте тұрудан, бума-бума қағаз толтырудан арылу үрдісі біртіндеп жойылады.

Президент Қасым-Жомарт То­қаев “Әділетті Қазақстанның эко­номикалық бағдары” атты Жол­­да­уында азаматтардың мүд­десі мен сұранысы, яғни адамның қа­жеттілігі Қазақстан­ның эконо­ми­калық даму стра­те­гиясының өзе­гі болып табы­латынын айта ке­ліп, осыған орай жаңа эконо­ми­ка­­лық сая­саттың қағидалары мен басым­дықтарын нақты ай­қын­даумен қатар, алдағы ре­фор­­маларды са­палы әрі толық жүзе­ге асы­рудың маңыздылы­ғын, оның та­бысты болуы мем­лекет­тік қыз­метшілердің білік­ті­лігіне, жа­уап­кер­шілігіне және сая­си ерік-жігеріне тікелей бай­ланыс­ты екенін атап өтті. Цифр­ланды­ру ісін және иннова­ция­ны енгізу­ді негізгі фактор санайтын Мем­ле­кет басшысы алдымызға Қа­зақ­станды IT мем­лекетке ай­нал­ды­ру секілді ма­ңызды стра­тегия­лық міндет, бір­тұтас сала­лық құжат әзірлеу талабын қой­ды. Цифр­ландыру ісінде бас­шы­лық­қа алынатын қа­ғидаттар­ды заң жү­зінде бекі­тетін кез келгенін еске салды. Еліміз элек­тронды үкі­мет­ті да­мы­ту ин­дексі бойынша әлем көшбас­шы­ларының қа­тарында.

“Азаматтарға арналған үкі­мет” мемлекеттік корпорация­сы” КЕ АҚ-ның облыстық фи­лиалы тұрғындарға барынша қо­лайлы жағдай туғызуды әркез басты назарда ұстайды. Жұмыс істей­тін 17 фронт офис “бір те­резе” қа­ғидаты негізінде барлық құ­жат­тарды қысқа мерзімде рә­сімдеу­ге және де сапалы сер­вис қызме­тін тұтастай жетілді­руге бағдар­лан­ған. 16 халыққа қызмет көр­се­ту бөлімі, 1 ха­лық­қа қызмет көрсету жөніндегі ма­мандан­ды­рылған бөлім, 8 ар­найы сектор, 1 кезекші бөлім, мем­лекеттік қыз­меттер мен түр­лі сервистерді алу мәселелері бойынша 1414 Саll-орталығы жұ­мыс істейді. Был­тыр филиал 991100 қызмет көр­сетті, оның ішінде 520 956 қыз­мет “Egov.kz” электрондық пор­талы арқылы ұсынылды. Бірне­ше қызметті бір өтініш қағидаты бойынша алу кететін уақытты едәуір қысқартты.

Қасым-Жомарт Кемелұлы Ұлт­­тық қоғамдық сенім кеңесі­нің отырысында “Біз цифрлан­ды­ру қарқынын еш бәсеңдетпе­уіміз керек. Бұл үрдіс барлық са­ланы қамтуға тиіс. Сонда ха­лыққа қыз­мет көрсету орталық­та­ры­ның жұ­мысын жеңілдете­міз. Аза­мат­тардың уақытын үнем­дей­міз. Құ­жат айналымын және іс жүр­гізуді цифрландыра бер­ген жөн”,– де­ген еді. Элек­трон­дық үкімет пор­талынының игілігі көп. Мәселен, тізілімге сәйкес, мем­лекеттік қыз­меттер­дің 1354 түрі бар, мем­ле­кеттік кор­пора­ция ар­қылы – 1263, элек­трон­дық үкі­мет порта­лы ар­қылы 1214 қыз­мет көрсе­ті­леді. “ХҚКО” мобиль­ді қосымша­сы арқылы бейне қо­ңырау шалу­ға, мүмкін­дігі шек­теулі жандар­дың үйіне ба­рып қызмет көрсету­ге өтінім беру үшін 1414 бірыңғай бай­ла­ныс ор­талығына телефон ар­­қы­лы ха­бар­ласуға, “Egov.kz” элек­трон­дық үкімет порталы жә­не “eGov­mobile” мобильді қо­сым­­ша­сы, “Ха­лық банк”, “Кас­пий банк” жә­не т.б. екінші дең­гейдегі банк­тердің мобильді қо­сым­ша­ла­ры, телеграм-бот, сон­дай-ақ проак­тивті форматтағы SMS ха­барла­малар арқылы да жүгіне алады.

ХҚКО-ның мобильдік қосым­ша­сында мобильдік қоңырау ар­қылы 38 мемлекеттік қызмет қолжетімді (жылжымайтын мү­лікке құқық белгілейтін құжат­тың, жыл­жымайтын мүлік объек­тілерінің техникалық пас­портының түп­нұс­қасын беру, ба­ла тууға және бала күтіміне жәр­демақы, жер­леуге біржолғы тө­лем, көпбала­лы отбасына жәр­демақы, тұрғын үй көмегін таға­йындау, қандас мәртебесін бе­ру немесе ұзарту, тағы басқа­лар). Қосымшаларды пайдала­на отырып, практикалық және теориялық емтихан тапсы­ру­ға, сондай-ақ ХҚКО кезегін брон­дау­ға өтінім беруге болады. Мемлекеттік қызметтерді алуға арналған мобильді қосымша­лар арасында ең танымалы – “еGov­mobile”, онда 641 мемле­кет­тік қыз­мет түрі бар. “Egov.kz” элек­трон­дық үкімет порталы­ның сер­вистері де қолжетімді. 21 анықтама түрін “Телеграмм” мес­сенджері арқылы алуға бо­ла­ды. Азаматтар мобильді ба­зада тіркелген жағдайда тууды тіркеу, бала туу және оған күтім жасау бойынша жәрдемақы ре­сімдей алады. Балдырған бала­бақшаға кезекке қойылса, SMS хабар­лама келеді.

Бұдан бөлек, екінші деңгей­дегі банктер бойынша мемле­кет­тік қызметтерді мобильді қо­сым­ша арқылы алу мүмкіндікте­рі бел­сенді түрде енгізіліп келе­ді. Мә­се­лен, “Халық банк” қо­сым­шасы арқылы: нәрестенің тууын тір­кеу, жәрдемақы ре­сімдеу, Қазақ­стан азаматтарын және некені тіркеу, зейнетақы және әлеумет­тік аударымдар, заңды тұлғалар бойынша, жыл­жымайтын мүлік­тер туралы мә­ліметтер алу. “Кас­пий банк­тің” мобильді қосым­ша­сы арқылы баланың тууын тір­кеу, жәрдем­ақы, автокөлікті қайта ресімдеу, жүргізуші куәлігін ауыстыру қыз­меттері көрсеті­ле­ді. Мұның бәрі жұртшылық үшін өте ыңғайлы, ең бастысы, түбір­тек­терді қол­дан жасауға, сон­дай-ақ мемле­кеттік тіркеу нөмі­рін таңдауда сыбайлас жемқор­лыққа жол берілмейді.

Дайын құжаттарды үйге жет­кізу сервисі құрылған, оған кез келген уақытта тапсырыс беру­ге болады. Жеткізу құны – 700-900 тең­ге ғана. QR-код арқылы мем­ле­кеттік бажды төлеу сер­висі енгізілген, онлайн төлем кезінде комиссия алынбайды. 2022 жыл­дың 12 қыркүйегінен бастап қыз­меттің дайын нәти­же­сін алуға қол­хат алынып тас­талды, сон­дай-ақ 46 қызмет бо­йынша қа­ғаз­сыз өтініш енгізілді. 45 қызмет SMS хабарлама жі­беру арқылы электрондық түр­де толтыры­ла­ды. “Blockchain” тех­нологиясы шең­берінде “От­б­асы банк” және “Халық банк” жылжымайтын мү­лік кепілін 2 сағат ішінде онлайн тіркеу сер­висін енгізді, ол биз­нес-желі ар­қылы ашық ақпарат алмасуды ұйымдастыруға кең жол аша­тын деректер базасы­ның жетіл­дірілген тетігі болып табылады.

Тұрғындарға ХҚКО-ның Пет­ропавл қалалық №1 және Қы­зыл­жар аудандық бөлімшесінің жиһазы, техникалары жаңар­ты­лып, жаңғырту жұмыстары жүр­гі­зілгенін айта кеткен жөн. Қыз­мет көрсетуді оңтайландыру мақ­са­ты­мен жылдамдық ай­мақ­тары құрылды (электрондық цифрлы қолтаңба беру, тіркеу және қайта тіркеу, т.б.). Ғима­рат­тар мүмкін­дігі шектеулі жан­дардың қызмет алуына ыңғай­ланып, қалпына келтірілді. Ав­томатты автодром­дағы магнит­тік датчиктер қазіргі заманауи GPS жүйесіне ауыс­тырылды. Бұл сенсорлардың артықшылы­ғы көп: деректерді қа­тесіз есеп­тейді, дайындық ша­ралары жедел түрде атқары­лады, жер асты датчиктерін қою­дың қа­жеті жоқ, тех­никалық қыз­мет көр­сету және жөндеу шы­ғындары ай­тарлық­тай азаяды.

Озық технология орталық­тар­­дағы мемлекеттік қызмет­тер­дің сапасы мен көрсеткіш дең­ге­йінің ұлғаюына, халықтың цифр­лық сауаттылығын артты­руға айтар­лық­тай игі ықпалын ти­гізіп отыр. Мұ­ның өзі Прези­дент атап өткен­дей, қажетті құжаттар мен қыз­мет­терді алу процесін жедел­дету жолындағы маңызды қадам са­на­лады, азаматтар үшін уақыт жа­­ғынан ыңғайлылық пен жай­лы­­лықты одан әрі жақсарта түседі.

Серік БЕЙСЕНОВ,

“Азаматтарға арналған үкімет” мемлекеттік корпорациясы” КЕ АҚ облыстық филиалы директорының орынбасары.