ОН ЕКІ АЙДЫҢ СҰЛТАНЫ

Қазақ халқы ежелден Рамазанды ерекше қастерлеп: “Он екі айдың сұлтаны”, – деп атаған. Берекесі мол айда ағайын-туыстар, көрші-қолаң бір-біріне жарапазан жырын айтып, оразаның келгенін қуанышпен жеткізіп, насихат­таған. Ал ауызашар дастарқаны рухани сұхбаттың, бата мен ізгі тілектің қайнары болған. Ауыз бекіткен адамды айрықша қадірлеп, оған ауызашар беру – бағзыдан келе жатқан салт-дәстүріміз бен әдет-ғұрпымыз.

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасының Шариғат және пәтуа бөлімі Түркия, Әзірбайжан, Өзбекстан, Қыр­ғызстан т.б. елдердің Ғұлама­лар кеңесімен, пәтуа саласына жауапты ғалымдармен ақыл­даса келе, биылғы Рамазан айының басталатын күнін бе­кіт­ті. Ортақ пәтуаға сәйкес, қасиетті Рамазан айы 11 нау­рыз­да басталады. Ал сәуір айының 5-нен 6-на қараған түн – қасиетті Қадір түні. 10 сәуір – Ораза айт мерекесі болып келісілді.

Рамазан – рақым айы. Алла Елшісі: “Кімде-кім Рамазан айында шынайы сеніммен, сауабын бір Алладан үміт етіп, ораза ұстаса, бұрын-соңды жасаған күнәлары түгелдей кеші­ріледі”, – деген. Қасиетті айдың құрметі үшін бір-бірін кешіріп, мейірімділік жолын ұстанған пен­делер сауапқа кенеледі. Өз­геге мейірім көрсеткен адамды Алла тағала мейіріміне бөлейді. Кешіргенге кешірім жа­салады.

Ата-бабаларымыз Рама­зан­ды жақсылық айына балаған. Оразада әрбір жақсы амалдың сауабы еселеніп жа­зылады. Ғұламалардан жеткен хадис-шарифте айтылғандай, “Адам баласының барлық игі істерінің сауабы артады. Әрбір жақсылыққа он еседен жеті жүз есеге дейін сауап жазылады”. Кішкентай сәбиі бар, ден­сау­лығы жарамайтын, кәрілік жет­кен қарттарымыз ауыз бекіткен кісілерге ауызашар берсе, ол да – абзал амалдың бірі.

Біз он екі айдың сұлтанында мінезімізді барынша көркем етуге тырысқанымыз абзал. Өйткені, Рамазан – тәрбие айы. Ауыз бекіткен адам тілін жаман сөзден тежейді. Ардақ­ты пайғамбарымыз Мұхам­мед (оған Алланың салауаты мен сәлемі болсын): “Кім болса да ораза ұстаған күні жаман сөз айтпасын әрі ешкімге дауыс кө­термесін…”, – деп өсиет еткен. Ра­сында, Алла тағала үшін тілін өтірік пен ғайбат сөзден тыймаған пендесінің ұстаған оразасы қажет емес.

Бұл айда адам баласын тура жол мен бақытқа бастай­тын, ақиқат пен жалған­ның ара­жігін ажырататын Құран аятта­ры түсе бастады. Ораза кезінде Құранды ке­мін­де бір рет толық оқудың, мән-ма­ғы­­на­сын көңіл­ге тоқудың сауабы айрық­ша. Қа­сиетті Құран Кәрімнің “Рағыд” сүресінің 11-аятында: “Қайбір қауым өзін-өзі өзгертпейінше, Алла оны өзгертпейді”, – деп баяндалған. Яғни ауыз бекіткен әр адам тұла бойын ізгілікке тол­тыруға асыққаны дұрыс. Өзін жақсы жаққа өзгертуге тырысқан пенде Жаратқанның жарылқауына кенеледі.

Негізі ораза ұстаудың руха­ни һәм денсаулыққа пайдасы өте көп. Оны әлем ғалымдары мен дәрігерлері де айтып жүр. Рухани пайдаларының бірі – адам баласын сабырлыққа, тө­зімділікке тәрбиелейді. Өйткені пенде күнін Алла Тағалаға иман еткен күйде аштықпен, шөліркеумен өткізеді. Пенде адамның ашуын тудыратын қандай да бір келеңсіз жайт­тарға тап болса, “Мен ораза­мын” деп сабырға келеді. Жал­пы мұсылман қоғамында осы Рамазан айында қылмыс азая­тыны белгілі. Өйткені Алланың мұсылман пенделері өзін және өзгелерді жақсылыққа шақы­рып, жамандықтан тыяды. Нәп­сісін тізгіндейді, мейірімді, ке­шірімді болады. Құран Кәрімде Алла Тағала: “Олар ашуларын жеңушілер, адамдарды кеші­рім етушілер. Алла Тағала жақ­сылық етушілерді сүйеді”, – деп бұйырған.

Қазақтың атақты жырауы Асан қайғы бабамыз кешірім жайында бір жырында:

…Ерегісіп, ұрыспа.

Сенікі жөн болса,

Атың шықпас дұрысқа.

Атаңның құны болса да,

Алдыңа келіп қалған соң,

Қол қусырып барған соң,

Аса кеш те қоя бер,

Бұрынғыны қуыспа, – деп қандай керемет айтқан де­сеңші!

Алла Елшісі бір хадисінде: “Ра­мазанның басы – рақмет, ортасы – кешірім, соңы – тозақ отынан құтылу”, – деген екен. Ал Алла Тағала пендесін бар күнәсына қарамастан осылай кешіріп тұрса, онда құлға жарас­қаны өзге адамдарды да ке­шіре білу емес пе?!

Ғұламалардан “Ораза – қал­қан. Пенде ораза ұстаумен то­заққа қалқан қояды” деген хадис жеткен. Осы хадистегі “қалқан” біздің сабыршыдамымыз болып табылады. Пайғам­бары­мыз тағы бір ха­дисінде: “Ора­за – сабырдың, са­быр болса – иманның жартысы”, – де­ген. Демек, ораза иманнан туындайды. Иман тозақтан сақтайды. Мұсылман иманының қуатына қарай қылмыс пен күнәдан бойын аулақ ұстайды. Жүйкесін жұқартпайды, ашуын ақылға жеңдіре алады. Ораза ұстап аш жүрген кезде нәпсі қозбайтындықтан, адамның сабыр сақтауы көп қиындық ту­ғызбайды. Аяқасты тап бола­тын түрлі қиындықтарға шы­дамдылық танытуда оразаның берер пайдасы көл-көсір.

Ақиқатында Рамазан – береке мен мүмкіндікке толы ай. Асыл бабаларымыз қамшы­ның қысқа сабына балаған ғұ­мырды айналамызға, жақын­дарымызға, сүйікті Отаны­мызға жақсылық жасап қана өткізгеннен артық бақыт бар ма?

Өмір бекет болса, осы қысқа уақытта дүниенің қызықтарына алданбай, ақыреттік азы­ғы­мызды жинайық! Бұл айда сен үшін барлық жақсылықтың есігі ашық.

Алла Тағала Құранда: Бұл дүниенің тіршілігі алдамшы әрі өткінші қызықтан басқа ештеңе емес” деген. Рамазан – ерекше ай. Ол – Тәңірдің адамзатқа бер­ген айрықша сыйы. Отыз күн жұмаққа беттелген отыз қадамдай әр күнінде береке бар.

Рамазан – айлардың сұлта­ны. Игі істер молаятын маусым. Қасиетті Рамазанда шын ықыласпен ораза тұту арқылы, пенде өзін Алланың қаһарынан, тозақ отынан, қабір азабынан, әзәзілдің арбауынан, екіжүзділіктен алыс болады. Бұл – жан­ды балқытатын, жүректі жұм­сартатын, рухты азықтандыра­тын ай.

Рамазан айындағы сауапты амалдың бірі – пітір садақасын беру. Пітір садақасы баспана­сы, жиһаздары, көлігі, құралда­ры мен киер киімінен бөлек артық мал-мүлкі бар кез келген мұсылманға – міндет. Пітір са­дақасын Рамазан айының бі­рінші күнінен бас­тап, ораза айт намазына дейін беру міндетті. Бұл шариғат талабы орын­далуы шарт. Пітір садақасын пақырға, міскінге беруге болады. Пітір садақа – пенденің Рама­зан айында жіберген қате-кемшіліктерінің өтеуі. Қазақстан мұ­сылмандары діни басқармасы­ның Төралқа мәжілісінде пітір садақасы еліміз бойынша екі келі ұнның орташа бағасы не­гізінде 640 теңге болып бекітілді.

Өзіңізге қажетті облыс, қала, аудан және ауылдың (барлығы 6000 елді мекен) ораза және намаз кестесін жо­ғары сапада pdf форматта muftyat.kz сайтынан https://www.muftyat.kz/kk/page/ ramadan сілтемесі бойынша жүктеп алуға болады.

Хамзат ҚАЖЫМҰРАТҰЛЫ,

Солтүстік Қазақстан облысының бас имамы.