Soltüstık Казахстан
Отандық қаржы жүйесінің цифрлануы нәтижесінде көп өтпей кез келген тұтынушы смарт-фонындағы бір банк қосымшасы арқылы бірнеше банктегі қаржылық жағдайын бақылап отыруға қол жеткізеді. Яғни банктің мобильді қосымшасымен жеке кабинетке кіріп, бірнеше шотты басқаруға және тұрақты төлем мен аударымдарды жүргізуге, қаржылық есептілікті оңтайландыруға, өзінің кірісі мен шығысын талдауға мүмкіндігі бар.
Мұндай бастама Ұлттық банктің Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігімен және Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігімен бірлесіп, “Open API” және “Open Banking”-ті дамытудың 2023-2025 жылдарға арналған жобасы аясында іске асырылып отыр. Әлемнің елу шақты елінде қолданылып келе жатқан “Open Banking” (ашық банктік қызметтер) – жүйесі ақпарат алмасудың жаһанда танылған хаттамасы болып саналатын “Open API” технологиясына негізделген. Әрбір банк осы бағдарламалық интерфейсті өз бетінше жасайды. Бірақ Ұлттық банк реттеуші оператор ретінде стандарттарды беріп отырады. “Open API” – банк пен үшінші тарап ұйымдары арасындағы өзара іс-қимылды білдіріп, насихаттайтын интеграциялық байланыс түрі.
“API” технологиясы арқылы құрылған ашық деректердің интернет-платформасы қаржы компанияларына инновациялық өнім мен қызметті, мәселен, қаржылық әдеттерді талдау сервисін және клиенттің жеке ақпаратымен жұмыс істейтін кез келген басқа қосымшаларды ұсына алады. Екінші деңгейлі банк бөлімшелерінде транзакциялар бойынша үзінді көшірмелерді, визалық орталыққа ұсыну үшін басып шығаруды қажет етпейді. Банктерден ашық “API” арқылы ақпарат беруді және үшінші тараптармен қауіпсіз деректер алмасуды қамтамасыз етуді талап етеді. Жалпы алғанда, ашық банкингтің көмегімен клиент өзінің қаржылық деректерін икемді басқара отырып, белгілі бір қаржылық ұйымнан шоты, транзакциясы, теңгерімі, теңгерім қалдығы туралы ақпарат алады.
Мәселен, клиент үшінші тарапқа өзінің шоты туралы ақпаратты көруге рұқсат берген кезде, бір мобильді қосымша арқылы барлық банктік шоттарды, транзакцияларды, ақша қозғалысын көруге, басқаруға, жеке қаржылық талдама жасауына мүмкіндігі бар. Бұл келісім цифрлы түрде жүзеге асырылады. Клиенттің қаржысына емес, тек шот туралы ақпаратқа қол жеткізуге болады. Мұнда аутентификацияның, сәйкестендірудің, ақпараттық қауіпсіздік стандарттарының, қатысушыларға, мобильді қосымшаның өзіне, яғни қатысушының инфрақұрылымына басқа да талаптардың дұрыс құрылған әдістері қамтылып, бәрі де толықтай реттеуші енгізулермен шешіледі.
“Клиенттің ағымдағы шоттары туралы ақпарат алмасу” бойынша қанатқақты жоба 2023 жылғы 1 қарашада іске қосылған болатын. Оған екінші деңгейлі банктер мен 128 адамнан тұратын шектеулі фокус-топ (жобаға қатысушы банк клиенттері) қатысты. Ашық банкингті іске асыруда алдымен клиенттің шоты, шоттағы қалдық және транзакция туралы ақпарат беріле бастайды. Әзірге қатысушылар саны шектеулі болғанымен, 2025 жылдың соңына қарай толығымен көшу жоспарланып отыр. Жобаны қолдайтындар да, күмәнмен қарайтындар да бар”, – дейді экономист Арман Байғанов.
“Қазақстанда “Open API” және “Open Banking” жүйесін дамыту тұтынушыларға да, қаржы ұйымдарына да тиімді. Өйткені қазір барлығы онлайн атқарылады. Кейбір нотариаттық мәселелерді де ЭЦҚ арқылы үйде отырып жүзеге асыруға болады. Дегенмен ашық банкинг көптеген қаржы ұйымын өз қызметкерлерінің санын қысқартуға мәжбүрлейді. Егер бәрі цифрландырылса, неге олар кеңсе мен қызметкерлерді ұстап отыруы керек? Бұдан тұтынушының өзі де пайда көреді, пайыздық мөлшерлемелер де төмендейді.
Әсет ҚАНАФИН.